SportPress.kz Qazaqstan sport jańalyqtary
Kóktemniń jaımashýaq sáýir aıynda elimizdiń ár óńirinde sport saıystary da dúbirin bastaıtyny belgili. Mine, el sportynda sambo, qazaq kúresi sekildi jekpe-jektiń damýyna zor úlesin qosqan, ardager palýan, ardaqty azamat Baqytjan Jańbyrbaevtyń halyqaralyq jarysy 24 ret jalaýyn kóterdi. Elimizge belgili kóptegen marqasqa palýandardyń shoǵyry shyqqan bul týrnırdiń tól kúresimizdi damytýdaǵy alar orny erekshe.
«Sáýir bolmaı táýir bolmas» demekshi, kóktemniń ekinshi aıynda sýlar tasyp saılardan, jer-jahan kóktep gúldenip, tabıǵat tamasha bir kúıge enetin ǵajap bir kez. Osy bir nurly kóktem aılarynda bar tirshilik ataýly kóktemniń samal taza aýasymen tynystap, aınala kók kilemge orana bastaǵan shaqta adamzat ta qyzý qımylǵa kóshe bastaıdy emes pe. Osyndaı jaıma-shýaq kóktemniń kókek aılarynda ásirese, sport saıystarynyń dúbiri dúıim jurtqa ár óńirden estile bastaıdy. Jyl saıyn Ońtústiktegi Jetisaı eldi mekeninde ótip turatyn qazaq kúresinen Qazaqstan Respýblıkasynyń eńbegi sińigen jattyqtyqtyrýshy Baqytjan Jańbyrbaevtyń dástúrli jarysyn ásirese, jas býyn erekshe kútedi. О́ıtkeni, jyl saıyn jarystyń qurmetti qonaqtary bolatyn, Dúnıejúzilik qazaq kúresi federaııasynyń bilikti mamandarynyń nazaryna túsken osy beldesýlerde topjarǵan darabozdar álemdik jekpe-jekterde el namysyn qorǵaýǵa múmkindikter ala alady. Sondyqtan qatysýshylar aıyryqsha daıyndyqpen keledi.
Bul synǵa Reseı, Qytaı, О́zbekstan, Tájikstan elderinen kelgen palýandarmen qatar, Almaty, Shyǵys Qazaqstan, Mańǵystaý, Atyraý, Ońtústik Qazaqstan oblystarynan 130 tarta sportshy qatysyp, eki kún boıy jeńis úshin jan aıamaı beldesti.
Jarystyń saltanatty ashylý rásimi de tartymdy kórinisterge toly boldy. Týrnır ádettegideı elimizdiń ánuranymen bastalyp, Maqtaral aýdanynyń ákimi Jamantaı Beısenbaev palýandarǵa aq jol tiledi. Kelesi kezekte aýdan basshysy, qazaq kúresin álemdik deńgeıge shyǵarǵan Dúnıejúzilik qazaq kúresi federaııasynyń birinshi vıe-prezıdenti, Qazaqstan Respýblıkasynyń eńbegi sińgen jattyqtyrýshy, professor Serik Adambolsynuly Túkeevtiń 60 jasqa tolý torqaly toıyna oraı, Maqtaral aýdanynyń atynan, tól kúresimizdiń damýyna orasan úles qosqany úshin, kúmis erli tulpar tartý etip, ústine jaǵaly shapan japty. Sonymen qatar, Baqytjan Jańbyrbaevtyń týrnırine orasan úles qosqan demeýshiler men tóreshiler de nazardan tys qalmaı, Dúnıejúzilik qazaq kúresi federaııasynyń taǵaıyndaǵan medal, dıplom, gramotalarymen marapattaldy.
Bir máseleni aıtpaı ketpeýge bolmaıtyn sııaqty. Qanshama muzbalaq palýandardyń tusaýyn kesken bul jarysqa Qazaqstan qazaq kúresi federaııasy elimizdiń úzdik sportshylaryna qatysýǵa ruqsat bermepti. «Ala qoıdy bóle qyryqqan júnge jarymaıdy», – degen ǵoı babalarymyz. Qazaq kúresi barsha qazaqqa ortaq kúres túri emes pe edi. Sonda Dúnıejúzilik qazaq kúresi federaııasynyń ata kúresimizdi álemde ǵana emes elimizde de damytýǵa barynsha úles qosyp kelgen qaýymdastyq ekenin kózi ashyq kókirege oıaý halyq jaqsy biledi. Endeshe, sol Dúnıejúzilik qazaq kúresi federeraııasynyń óńirlerde ata kúresimizdi damytýǵa arnalǵan dúbirli jarystardy ótkizýge úles qosýǵa at salysqany úshin, nege Qazaqstan federaııasy qyzǵana de qyryn qaraıtynyn túsiný ázirge belgisiz bolyp tur. Úlken kúshpen ketip bara jatqan, shoıyn arbany toqtatý dármensizdiń qadamy bolar. Desek te jarystar ótip jatyr. Qazaq kúresimiz damý ústine damı bermek.
Sonymen jarysqa oralsaq, 24 jyl boıy elimizge belgili marqasqa palýandar kúresip kelgen bul beldesýler qalaı desek te, qyzyǵyn joǵaltpaı tartysty jekpe-jektermen kórermenderin tánti etti. Jetisaıdaǵy ortalyq fýtbol alańynda jaıylǵan bozkilemde palýandar 5 salmaq dárejesi boıynsha eki kún boıy kúsh synasty. Endi ár salmaqtarda topjarǵandardyń esimderin alǵa tartalyq. OQO palýany Amanhan О́skenbaev 60 kg salmaqta Shymkenttegi Balýan Sholaq klýbynyń ókili Asyljan Seıdýalyny jeńse, 70 kg salmaqtaǵy maqtaraldyq Davron Dadaev Almaty oblysynan kelgen qarsylasy Damır Bokesovten basym tústi. Al, 80 kg salmaqta, OQO palýany Erkinbek Bólen Maqtaraldyń beldi sportshysy Ahmad Babaevtan aılasyn asyryp jeńiske jetse, 90 kg aýyr salmaqta kezdesken Ońtústiktiń maqtanyshtary Ersultan Muzapparov pen Aqylbek Saǵıdollaev arasynda ótken tartysty beldesýde Ersultan osy salmaqta elimizdegi aldyńǵy qatarda turatyn, sheber palýan ekenin kórsetip, jeńimpaz atandy. 90 kg-nan joǵary salmaqtaǵy jigitter arasynda álem chempıony Talǵat Ámirenov qarsylasy OQO palýany Nursultan Ámirenovti alyp uryp qurmet tuǵyrynyń eń bıik satysyna kóterildi.
Býra sandy, atan jilikti absolıýttik túıe palýandar arasyndaǵy jekpe-jekter kóremenderge umytylmastaı áser qaldyrdy. Bozkilemde osy salmaqta kúresýge úmit bildirgen 20 palýannyń arasynda atqa jeńil taıǵa shaq jigitter men alyp deneli taýsoǵarlar teńsele basyp kilemde bas júlde úshin jankeshti ónerlerin kórsetti. Fınalǵa sol el boljap aldyn ala piship qoıǵandaı dúbirli jarystarda top aldyna shyǵyp júrgen OQO bplýany Ersultan Muzapparov pen Shyǵystyń jumyr deneli, shymyr uly qazaq kúresinen álem chempıony Talǵat Ámirenovter kezdesken edi. Ekeýi de jeńiske saı palýandar. Átteń júlde bireý, jeńimpaz anyqtalý kerek bolǵandyqtan tóreshiler úshin bul kezdesý úlken syn bolǵany da anyq. Hosh, sonymen negizgi ýaqytta bir-bir jambas upaılarymen teń aıaqtaǵan qos qabylannyń myqtysy qosymsha beriler beldesýde anyqtalatyn bolyp sheshildi. Qoıan-qoltyq sheshýshi synda Talǵat Ámirenovtiń tájirbıesi mol ekenindigi aıqyn kórinip, qarsylasynyń qolyn qaǵyp alyp ketti. Osylaısha bas júldege tigilgen BMV avtokóliginiń kilti Shyǵys palýany Ámirenovke tabys etildi.
Jarys sońynda sóz alǵan Dúnıejúzilik qazaq kúresi federaııasynyń birinshi vıe-prezıdenti Serik Adambolsynuly Túkeev myrza, jarystyń ádil ótkenine bas barmaǵymen baǵa bere otyryp, búgingi tańda qazaq kúresiniń álemdik deńgeıge kóterilip kele jatqanyna osyndaı elimizdegi ár óńirinen shyqqan apaıtós palýandardyń qosar úles zor ekendigin aıtty. Sonymen qatar, tól kúresimizdiń ózge kúres túrlerinen ereksheligin ádemi kórsete bilgen, ósip kele jatqan daryndy jastarymyzdyń aldaǵy álem, Eýropa, Azııa saıystaryna qatysyp, el namysyn qorǵaýda múmkinshilikteri zor ekendigin bas aıta ketti.
Sonymen 24 ret jalaýyn kótergen aıtýly jarystyń jeńimpazdary men júldegerleri baǵaly syılyqtarmen marpattalyp, erekshe qurmetke bólendi. Endigi keler kóktemge deıin, jas palýandar osy bastan sheberlikter qaıta shyńdap, tynymsyz jattyǵýlaryn bastaıtyn bolady.
Aqyn ORDABAIULY
Ońtústik Qazaqstan oblysy,
Maqtaral aýdany
