• Қазақ
  •   
  • Qazaq
  •   
  • قازاق
  •   
  • Рус
  •   

    Jeńimpazdar ustahanasy

    Qazirgi jastardyń boıynan ulttyq namysy bar, ana tilin qurmetteıtin sportqa yntaly jastardy kóre alýǵa bola ma? Ol úshin «uıada ne kórseń ushqanda sony ilesiń», -demekshi, týǵan eliniń namysy úshin otqa da sýǵa da túsýge daıyn batyl da batyr urpaqty tárbıeleýdiń búgingi kúnde mańyzy zor. Árıne, jasópirimderdiń bolashaǵyn mektep qabyrǵasynan bastap oılaýdyń mańyzy erekshe dep sanaımyz. Osy oraıda, K.Ahmetov atyndaǵy Olımpıada izbasarlarynyń respýblıkalyq mamandandyrylǵan mektep-ınternat-kolledjin bul kúnde kópke úlgi retinde aıtýǵa bolady. Tarıhy tereńgen tamyr tartyp, talaı-talaı talanttardyń tomaǵysyn sypyryp shyǵaryp jatqan, jemisin úzbeı beretin jemis aǵashy ispettes, berekeli sport shańyraǵy erteńgi kúnge úmitpen qaraıdy. Endeshe, K.Ahmetov atyndaǵy Olımpıada izbasarlarynyń respýblıkalyq mamandandyrylǵan mektep-ınternat-kolledjiniń dırektory, «Qurmet» ordeniniń ıegeri, pedagogıka ǵylymdarynyń magıstri, professor Seıilhan Baqtyǵalıuly QARAQOV aıtýly oqý sport ordasynyń tynysy men tirligi týraly suhbat bergen edi.

    -Bilikti basshysy, bilgir qosshysy bar ujym árkez kóshbasynda júretini belgili. О́z jumysyna yqtııatty jandary bar, bolashaǵynan zor úmit kúttirer daryndy jastary bar ortanyń baǵyndyrmaıtyn belesi bolmas, sári. Respýlıkalyq saıystar bylaı tursyn halyqaralyq jarystardyń shańyn aspanǵa kóterer júırikterdiń sany artqan saıyn sport mektebiniń de bedeli joǵarylaı túsetini aıǵaq.

    Bul mektep qazir jańa zaman aǵymyna oraı, aıryqsha jańa kórinis alyp turǵan sııaqty. Kóp jyldar boıy qurylysyna qol tımegen sport kesheni jańaryp zamanýı kelbetke ıe bolǵan eken. Ásirese, sý jańa salynǵan dzıýdo ǵımraty alystan kóz tartady. Mektepte osynshama jańǵyrý men jańarýdy qaı ýaqytta bastap edińizder? Kim qoldaý kórsetti? Úlken iske úrikpeı kiriskenińizdiń sebebi nede boldy? «Qolaǵashy myqty bolsa, kıiz qazyq jerge kiredi», — degen sóz sizge arnalǵan ba?

    –Birinshiden, aıta keterim, men osy mektepke basshylyq qyzmetine 2016 jyly keldim. Sol ýaqyttan bastap Mádenıet jáne sport mınıstri Arystanbek Muhamedıuly men vıe-mınıstr Sáken Júnisbekulynyń qoldaýymen osy mektepke tolyqtaı jańartý qurylys jumystary bastaldy. Aldymenen biz jataqhananyń ishinen qurylysty bastaýdy jón kórdik. О́ıtkeni, jasóspirimderdiń birinshiden, jatar-jaıyn jaqsartyp, turmysyn túzetpeı, úlken talaptar qoıý beker ekendigin jaqsy bildik. Sondyqtan da jataqhana máselesi kún tártibinde birinshi turǵan bolatyn. Osylaısha, 250 oryndyq jataqhananyń tósek-oryndaryn túgeldeı jańartyp, zamanǵa sáıkes aýystyrdyq. Bul jerde qosa keter bir jaı, jas balalardyń jaǵdaıyn jasaýda «Samuryq – Qazyna» Ulttyq áleýmettik qory men birge osy mektepten túlep ushqan kóptegen jomart jandy kásipkerlerler, meenattar, joldastardyń kórsetken kómekterin aıryqsha aıta keter edim.

    Aıtýly oqý sport mektebiniń tarıhy tereńde jatyr. Qazaqstannyń atyn álem, Olımpıada oıyndarynda atyn shyǵarǵan daraboz sportshylar osy mektep qabyrǵasynan qanat qaǵyp shyqty. Sol juldyzdy sportshylarmen jas jetkinshekter kezdesý ótkizip tura ma?

    –Árıne, mindetti túrde. Mysaly, osy K.Ahmetov atyndaǵy Olımpıada izbasarlarynyń respýblıkalyq mamandandyrylǵan mektep-ınternat-kolledjiniń shańyraǵynda oqyp shyqqan, Olımpıada chempıony, dańqty palýan Oleg Bykovtyń bizdiń mektepke arnaıy Máskeýden ushyp kelip, jas izbasarlarymen kezdesip, estelikke túsken sýretteri, mektep qabyrǵasyndaǵy tarıhı fotolar qatarynda erekshe oryn alyp tur. Sol sekildi sý sportynan Sergeı Kotenko, bessaıystan Olımpıada chempıony Aleksandr Parygın, dzıýdo kúresinen Olımpıadanyń kúmis júldegerleri Ashat Jıtkeev, Eldos Smetov, qazaq kúresinen «Qazaqstan barysy» atanǵan Ulan Rysqul jáne Elaman Eralıevtermen oqýshylarymyz kezdesýler ótkizdi. Sonymen birge, árbir sport túrinen attary áıgili jandarmen uıymdastyrylyp kelgen kezdesýlerdi de tilge tıek ete ketýge bolady. Mysaly, Olımpıda jáne álem chempıony Jaqsylyq Úshkempirov pen Sıdeı Olımpıadasynyń chempıony Ermahan Ybyraıymovtar mektebimizge kelgende, oqýshylar ózderiniń kókeıkesti tolǵantqan suraqtaryn qoıyp, kezdesýlerden zor áser aldy. Sol sekildi, osy mekteptiń túlegi búginde el aýzynda júrgen apaıtós palýan Eldos Smetovtiń kelip, jasóspirmderge úlken jeńisterge jetý jolyndaǵy óz tájirbıesimen bólisken sátteri de balalardyń esinde kópke deıin umytylmastaı áser qaldyrdy deýge bolady. «Atpaz kórgen at tanyr — ustaz kórgen hat tanyr», — degen sóz bar halyqta. Jalpy, aı saıyn aty elge tanymal bir sportshymen kezdesip turý bizdiń mekteptiń josparynda mańyzdy oryn alady. О́ıtkeni, «Aǵaǵa qarap ini óser», — demekshi, biz Olıpıada izbasarlarynyń arnaıy respýblıkalyq mamandandyrylǵan mektep-ınternat kolledji bolǵandyqtan tulǵaly sportshylardy shaqyryp olarmen tartymdy kezdesýlerdi jıi uıymdastyryp otyrý jastarǵa úlken úlgi-ónege dep bilemiz.

    -Mádenıetti bolý, úlken adamgershiliktiń bir tarmaǵy-desek, ata-anany syılaý ,ustazǵa qurmet-kishige izet etý qazirgi jastarymyzdyń boıynan kórýge bolama? Mektep qabyrǵasynda qazaq tiline erekshe basymdylyq jasalǵany baıqalady. Týǵan tilge degen qurmetti nyǵaıtýdy qolǵa alýyńyzdyń sebep saldaryn aıta ótseńiz?

    –Árbir ult óziniń týǵan tilin qumettep, týǵan tilinde sóıleýge mindetti. Aıtady ǵoı, tizemnen súrindirse súrindirsin, tilimnen súrindirmesin dep. Ana tilinde sóılep, ana tilinde tús kóre bilgen balanyń ultyna degen súıispenshiligi erekshe bolady dep oılaımyn. Sondyqtan da ana sútimen kirgen týǵan tildi besikten bastap bilgen bala, mektepte shyńdap tóselip alyp, úlken ómir álemine ushyp ketedi emes pe. Osy oraıda, biz mektepte memlekettik til, qazaq tiline degen qurmetti bıik ustaǵandy durys dep sanaımyz. Mektep qabyrǵasynda kóptegen ıgilikti sharalar ótip jatady. Jýyrda Muqaǵalı Maqataevtyń atynda shyǵarmashylyq keshin uıymdastyrdyq. Sonymen birge qazaqtyń uly oıshyly, hakim Abaı týraly da kelisti keshterdi ótkizip turamyz. Mine, osyndaı sharalar arqyly jastarymyzdyń rýhanı ishki baılyǵyn shyńdaı túsemiz dep esepteımin.

    Búgingi kúni baıqasańyzdar mektebimizde dáris alatyn, ózge ulttyń balalary qazir qazaq tilinde erkin sóıleýge tyrysa bastady. Bul bizdiń mekteptiń ustazadary úshin úlken jetistik. Biz jastarymyzdy demalys kúnderi qoǵamdyq-mádenı oryndarǵa jıi aparyp turamyz. Aıtalyq, teatr, murajaılarǵa aparyp, elimizdiń tarıhy, mádenıeti, salt-dástúri, ádet-ǵurpymen jaqynyraq bilip tanysýǵa múmkindik týǵyzamyz. О́ıtkeni, jasóspirimder ózimizdiń ulttyq tarıhymyzdy, mádenıetimizdi jaqynyraq bilip, sol ulttyń bir ókili retinde ózderin sezinýleri kerek. Sonda ǵana tilge degen qurmet jemisin beredi.

    K.Ahmetov atyndaǵy mektep-ınternat kolledjine qabyldaýda aýyl balalaryna orasan jeńildik qarastyrǵan ekensizder. Aýyl qazaq eliniń tynysy men tirshiligi ári altyn besigi desek, sol aýyl balalaryna dep jasalǵan tamasha jeńildikter jaıly aıtsańyz?

    –Men ózim bala kezimde osyndaı bir respýblıka astanasyndaǵy eńseli sport mektebine oqýǵa tússem dep armandaýshy edim. Ol kezde osyndaı sport mektebi men úshin qol jetpes asqaraly arman edi. Keıinirek, ol armanyma da qolym jetti. Sondyqtan da aýyldaǵy daryndy jasóspirimderdiń bala armandaryn oryndalýyna sebepshi bolsaq úlken saýap jasaǵanmen birdeı emes pe. Bizdiń mektepti bilmeıtin óńirlerge barynsha nasıhatyn jetkizip, tanytýymyz kerek. Aýyldyń talantty ul-qyzdary tasada qalyp qalmaýy úshin olardyń arasyndaǵy talantty jastaryn iriktep alyp, osy mektebimizge tarta bilýmiz kerek. О́ıtkeni, aýyl qazaqtyń kúre tamyry, altyn dińgegi. Elimizdi aıtpaǵanda, álemge áıgili sportshylar sol toqymdaı aýyldardan ósip shyqty. Mysaly, qazaqtyń birtýar tulǵaly sportshylary Jaqsylyq Úshkempirov, Dáýlet Turlyhanov, Ermahan Ybraıymovtardy aıtsaq jetip jatyr. Sondyqtan da men qazir ózimniń jattyqtyrýshylaryma aýyl balalaryn qabyldaǵanda muqııatty bolyp, aýyl talanttaryn oqýǵa kóbirek alyńdar dep aıtamyn.

    Jarystarda jeńip kelgen jas tlantty oqýshy sportshylarǵa qandaı qoldaý qurmet kórsetilip otyrady?

    –Birinshiden, jarystardan jeńispen oralǵandarǵa arnaıy qarjy bólinbeıdi. Degenmen qoshamet-syı retinde jaqsy jeńildikter, kómekter qarastyrǵanbyz. Mysaly, sport kıimderin beremiz. Sonymen qatar, men alǵash osy mektepke basshylyqqa kelgen kezimde barlyq balalardy jınap alyp, «eger kimde-kim Azııa, álem, Eýorpa chempıonattarynda jeńiske jetetin bolsa, jataqhanadan jeke bir bólme beretin bolamyz», – dep aıtqan edim. Sol sózimde turyp, búgingi kúnge deıin jeńispen oralǵan jetkinshekterge jekeleı bólme tartý etip kelýdi dástúrge aınaldyryp kelemiz. Mundaı kómek jastarymyzdyń jaǵdaıyn túzep, erteńgi kúnge senimmen qarýyna sál de bolsa, sebebi tıer jaqsylyqtyń biri bolsa degen úmitimiz. Bir jaǵynan bul qadamymyz jas sportshylardyń mende sondaı jeke bólmede turǵym keledi degen armandaryn jeteleıdi degen oıdan týǵan ıgilikti is.

    Mektep aýlasynda záýlim dzıýdo ǵımraty salynǵan eken. Bul jańa zaman aǵymyna saı salynǵan iri sport kesheni ekeni kórinip tur. Mektepte osyndaı dzıýdo akademııasynyń boı kóterýi, deıýdo kúresine degen qurmettiń erekesheligin bildiredi me?

    –Dzıýdo olımpıadalyq jekpe-jek túri bolǵandyqtan osy kúres túrin kótermese bolmaıdy dep oılaımyn. Bir jaǵynan osy sport mektebinen Olımpadanyń júldegerleri Ashat Jıtkeev pen Eldos Smetovter túlep ushty. Qazir mine, qarasańyzdar sport zaldyń ishi bir bosamaıdy. Bozkilemde jasóspirimder sabaqtan bos ýaqytta ter tógip jattyǵýlaryn jasap jatady. Toqsan adamdyq jataqhanasy, ashanasy, trenajerlik zaly bar mundaı tórt jaǵy kelisken sport kesheni Qazaqstandy aıtpaǵanda Azııa aımaǵynda aldyńǵy qatarda tur desem jańylys aıtpaǵan bolar edim. Osy jerde aıtpaı ketýge bolmas, aıtýly záýlim sport keshenin turǵyzyp bizge tartý etken Keńes Raqyshevqa mektep ujymynyń atynan zor alǵysymyzdy aıta ketkenimiz. Biz bolashaqta el úmitin Olımpıda oıyndarynda abyroımen aqtaıtyn talanttardy shyǵarýǵa bar kúshi-jigerimizdi salýǵa daıynbyz.

    Oqýshylardyń qoǵamdyq ortady ózderin ımandy, mádenıetti, meıirimdi, janashyr etip tárbıeleý úlken bir mektep desek, osyndaı ózekti máselelerdiń kúrmeýin qalaı sheship jatsyzdar? Mektep shańyraǵynda jasópirimderdiń qoǵamdyq sharalarǵa belsendiligi qanshalyqty?

    –О́te durys qoıylǵan suraq. Biz bolashaq urpaqty tárbıelep jatqan oqý orny bolǵandyqtan bala tárbıesine erekshe kóńil bólemiz. Bizdiń qalamyzda múgedek balalarǵa arnalǵan balalar úıleri bar, jetim balalar men zaǵıp jandardyń úıleri bar, biz sol oryndarǵa baryp, qoldaý-kómek, rýhanı medeý kórsetý sharalaryn jıi ótkizip turamyz. О́ıtkeni, «Kóńil jaqsy bolǵany, ómir jaqsy bolǵany», – degen qanatty sóz bar emes pe, taǵdyr taýqymetinen kemter bolǵan jandardyń kóńilderin kóterip, jebeý-járdem jasaı bilý úlken adamgershiliktiń belgisi dep bilgen durys. Sonymen qatar, talantty jastarymyz sýyrlyp shyǵyp, konerttik baǵdarlamalar, dzıýdo, kórkem gımnastıka sııaqty túrlerden sporttyq kórsetilimder tartý etip jatady. Jalyndy jastardyń ónerlerin tamashalap qyzyqqan balalar úıinen bizge habarlasyp, bizde de talantty jetkinshekter bar solardy sizder oqýǵa alasyzdarma? – degen ótinishter aıtyp jatady. Biz ol jaǵynda qazrgi kezde qarastyryp jatyrmyz. Jastardyń qorshaǵan ortaǵa súıspenshilikpen qarap, meıirim-shapaǵatyn oıatý aıasynda osyndaı sharalar uıymdastyryp turamyz.

    О́mirde adam boıynan qandaı qasıetterdi jaqsy qandaı qasıetterdi jek kóresiz?

    –О́mirde adal eńbekpen jumys jasaıtyn adam ol eshqashanda ótirik sóılemeıdi. Adam boıyndaǵy eń jaqsy qasıeti ol shyndyqty aıtý.
    Al, jalqaýdyń jasan ádeti ol árıne ótirik sóıleý. Sondyqtan eń jaman kasıet ol jalǵan sóıleý, ótirik aıtý.

    Áńgimeńizge kóp rahmet. El sportynyń eńsesin kóterýge ázer jasurpaqqa berip jatqan eńbekterińizge tabys tileımin.

    Tarıhy tereńnen tamyr tartqan aıtýly mektep, 1989 jyly № 2 Olımpıada izbasarlarynyń ýchılıщesi bolyp atalsa, 1994 jyldyń tamyz aıynda oǵan Karken Ahmetovtyń aty berildi. 1998 jyldan bastap, K.Ahmetovtyń atyndaǵy daryndy balalarǵa arnalǵan Respýblıkalyq arnaıy mamandandyrylǵan mektep-ınternat degen ataý aldy. Onyń bazasynda 2012 jyly Olımpıada rezerviniń kolledji ashylyp, búgingi kúni K.Ahmetov atyndaǵy Olımpıada izbasarlarynyń respýblıkalyq mamandandyrylǵan mektep-ınternat-kolledji bolyp atalady.

    Bul mekteptiń negizgi maqsattarynyń biri balanyń jeke tulǵa bolyp ósip, sporttaǵy jan-jaqty sheberligin tanytýǵa barynsha jaǵdaı týǵyzý. Endeshe, jasurpaqtyń boıyna salaýatty ómir saltyn jón-júıesimen júrgize bilgen, armany bıik, talaby zor ujymy búginde degenderine jetip keledi. «Talapty erge nur jaýar», – demekshi, búgingi kúni K.Ahmetov atyndaǵy Olımpıada rezerviniń respýblıkalyq mamandandyrylǵan mektep-ınternat-kolledjiniń daryndy jastary el chempıonattarynda top úzdigi atanyp, ulttyq qurama sapynda halyqaralyq, Azııalyq jarystarda elimizdiń namysyn abyroımen qorǵap júr.

    Mekteptiń tabaldyryǵyn tarydaı bolyp kirip, attap taýdaı bolyp shyǵyp jatqan jasóspirimderdiń alar asýlary alda. Eń basty arman – Olımpıada oıyndarynda elimizdiń kókb aıraǵyn bıikten jelbiretý.

    Áńgimelesken,
    Aqyn ORDABAIULY

    ALMATY

    Pikir jazý

    Your email address will not be published. Required fields are marked *

    *