Er aǵa

Er aǵanyń esimin bala kezden beri bilemin. Al ol kisimen júzbe-júz kórisip, jaqyn tanysqan kezim – 2004 jyldyń sáýir aıy bolatyn. Sol jyly «Astana aqshamy» gazetinen «Egemen Qazaqstan» basylymyna aýysyp, jumysymdy 100 jyldyq tarıhy bar qazaq baspasóziniń qara shańyraǵynda jalǵastyrǵan edim.

«Egemenge» barǵanda ákem Jumabek Omaruly Kenjalın: «Jaqsy jerge bardyń. «Egemen» – el gazeti. Al Erjuman Smaıyl – qazaq jýrnalıstıkasynyń qara nary. Ol – óte eńbekqor, adamgershiligi mol, naǵyz azamat aǵamyz», – degeni esimde qalypty.  Sodan beri mine, talaı ýaqyt ótse de Er aǵanyń bir ózgergenin kórmeppin.

Men ol kisiniń qaramaǵynda 6 jyl jumys istedim. Iaǵnı, 2004 jyldan bastap, aǵamyz 2010 jyly zeınetke shyqqanǵa deıin birge qyzmet ettik. Odan keıin de habarlasyp, amandyq-saýlyǵymyzdy bilip júrdik. Sol kezde ákem: «Er aǵań zeınetke shyǵyp, óte durys istedi. Bárine úlgi kórsetip ketti. «Egemen» sııaqty úlken gazettiń basshylarynyń biri bolý ońaı emes. Aýyr jumys. Gazet degen konveıer ǵoı. Azamattyǵyna rızamyz. Adam sondaı bolý kerek», – degen edi.

Er aǵa ákemniń kýrsyna S.M.Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetinde sabaq bergen. Oqytýshysy bolǵan. Ákemniń Erjuman aǵa týraly kózqarasy sol stýdenttik kezden beri qalyptasqan sııaqty. Ekeýi de stýdent shaǵynda Lenındik stıpendıat atanǵan. Ekeýi de oqý ornyn bitirisimen gazettiń jumysyna aralasyp, ómirlerin qazaq baspasózimen baılanystyrǵan. Al men ákemniń Er aǵaǵa degen kóńili sol baıaǵy kóńil ekenin 2004 jyly ata gazettiń tabaldyryǵyn attaǵanda bildim. Gazet basshysynyń azamattyǵyn, óz isiniń naǵyz maıtalmany, mamany ekenin kórdim. Biraq ol kisiniń jany názik bolsa da jumysqa degen talaby kúshti bolatyn. Erjuman О́teshuly «Egemenge» kelgende maǵan birden «Janartaý» jastar betin shyǵarýdy tapsyrdy. Buǵan deıin basylymda jastar beti bolmaǵan eken. Sony ár juma saıyn jarty jyl shyǵaryp, basshynyń úmitin aqtaýǵa tyrystyq. Sonda meni ákemniń usynysymen ( Men muny 2018 jyldyń 14 shilde kúni ákemniń jyldyq asynda Janbolat aǵa estelik aıtqanda ǵana estidim. Sonda ákem maǵan 2004 – 2017 jyldary meni «Egemenge» jumysqa turǵyzǵanyn eshkimge aıtpaǵan ǵoı) gazetke shaqyrǵan Janbolat aǵa Aýpbaevtyń: «Dastan, sen shyda. Bastyq munyń bárin seni jaqsy bolsyn dep tapsyryp jatyr. Eki jyldan keıin ysylyp, shyńdalyp, áli Er aǵańa rahmet aıtasyń», – degeni esimde. Erjuman aǵa adamdy osylaı sózben ǵana emes, tapsyrma berip eńbekke tárbıeleıtin.

Qazir men «Egemenniń» burynǵy basshylarynyń bárine jýrnalıstıkadaǵy ornymdy taýyp bergenine shyn kóńilden alǵysymdy aıtamyn. Osy gazettiń arqasynda el-eldi, jer-jerdi kórip, ata-babamyz aıaq baspaǵan shet elderge shyǵyp, aralas-quralas tanystarymdy, dostarymdy taptym. Eń bastysy, Erjuman Smaıyl, Saýytbek Abdrahmanov, Janbolat Aýpbaev, Erkin Qydyr sııaqty jýrnalıstıkanyń jampozdarynyń qaramaǵynda jumys isteý peshenemizge buıyrdy. Al Er aǵanyń bir ózi qazaq baspasóziniń shyn mánindegi qara nary boldy. Ol «Egemenniń» ejelden kele jatqan týyn eshqashan tómen túsirgen emes, kerisinshe, jalaýyn jelbiretip, aýyr júgin arqalap jumys istedi.

Maǵan Erjuman О́teshulynyń kezinde gazette jumys isteý qıyn bolǵan joq. Onyń eshqashan daýys kóterip, qatty sóılegenin estimeppin. Ol bárin aqylmen sheshetin. Álde bir jaǵdaı bolsa: «Men biletin Jumabektiń balasy bolsań sen bylaı isteısiń», – dep aqyl-keńesin aıtatyn. Er aǵamen alty jyl jumys istegen kezde bireýge túsinikteme jazdyrtyp, sógis jarııalaǵanyn, eskertý jasaǵanyn da kórmeppin. Eger sondaı jaǵdaı bolsa ol bárin umytyp ketetin. Erjuman aǵa sondaı adam edi. Ol jumysta adamdy alalamaıtyn. Bárine birdeı qaraıtyn. Ásirese, redakııada jastar jaǵynyń júris-turysyna mán berip, qamqorlyǵyn aıamaı jasap otyratyn. Er aǵanyń kezinde qyzmetkerlerdiń bári úıli boldy. Ol kisi jastar úılenip jatsa, óz úıindegi toıdaı qýanatyn. Solardyń bárine qatysatyn. Al jumysqa kelgende talapshyl boldy. Osy talaptyń arqasynda «Egemenge» jańa kelgen jastardyń eshqaısysy jaman bolǵan joq. Er aǵanyń ózi adamdy jumysqa qabyldar aldynda «Bizge aldymen adam kerek. Jýrnalısti ózimiz tárbıelep shyǵaramyz», deıtin. Erjuman О́teshulynyń osyndaı adamdy alystan tanıtyn qasıeti bar edi. Ol jańa tilshilerge aqyl-keńesin aıtyp,  jol kórsetip, jumysyna kómektesip otyratyn.

Jalpy, bizdiń kezde redakııanyń barlyq qyzmetkerleri bir úıdiń balasyndaı, bir qoldyń salasyndaı qyzmet etti. Bárimiz qalanyń syrtyna shyǵyp, ýaqytty kóńildi ótkizip júrdik. Qazir de «Egemende» 1990-shy jyldardyń ortasynan  bastap,  2016 jylǵa deıin jumys istegen áriptester bir-birimizben aǵaly-inili bolyp aralasyp turamyz. Syı-qurmetimiz eshqashan úzilgen emes. Bul da Er aǵanyń qoldap júrgen arýaǵy shyǵar.

Erjuman aǵanyń aldynda gazette qyryq jyldan astam ýaqyt qyzmet etken Marat aǵa Aqqul da aramyzdan máńgilik saparǵa attandy. Odan keıin Er aǵanyń týǵan baýyry Baıjuman aǵa Smaıyl, Álısultan Qulanbaı men redakııanyń bas esepshisi bolǵan Mahambet Qazymov aǵamyz da jalǵan dúnıeden júrip ketti. Osyndaıda kózkórgen adamdar ómirden ótse Jaratqannyń jazýyna qoldan keler eshteńe bolmaıdy eken. Osy kisilerdiń qazasy bárimizge aýyr tıdi. Al byltyr qysta Erjuman aǵa baqılyq bolǵanda Feısbýk áleýmettik jelisinde myna jazbany qaldyrǵan edim. Endi sony nazarlaryńyzǵa usynaıyn.

«Búgin tús aýa tóbeme jaı túskendeı boldy. Er aǵa, «Egemende» birge jumys istep júrgende bərimiz de sizdi qurmettep, syılaıtyn edik. Siz naǵyz basshy bolatynsyz. 2004 jyly səýir aıynda Aleksandr Tasbolatov pen Jaqsybaı Samrat úsheýmizdi qyzmetke alǵan da siz edińiz. Sodan beri sizdiń azamattyǵyńyzdy bilemiz. Al mana qaraly habardy estigenim bolmasa əli de senbeı otyrmyn. 

5 qańtar kúni Er aǵamen habarlasyp, týǵan kúnimen quttyqtaǵanymda: «Qazir qaıda júrsiń? Nemen aınalysyp jatsyń? Bəri jaqsy bolsyn!», – dep qal-jaǵdaıdy suraǵan edi. Erjuman aǵa da biletin adamdardy týǵan kúnimen quttyqtap otyratyn. Sondaı kezde úlken kisilerden týǵan kúnimde ata-anammen ǵana sóılesetinmin. Al Er aǵa habarlasqanda ne degen aǵalyq meıirim dep oılaıtynmyn. Ol kisi sondaı meıirimdi, úlken júrekti adam edi. Sol sebepten onymen qyzmettes bolǵan adamdardyń barlyǵy Er aǵany bir tóbe kóredi. О́ıtkeni, ol qazaq jýrnalıstıkasynyń jelbiregen jalaýy, qara nary. Er aǵa bizdiń júregimizde bar da eshqashan esten ketpeıdi. Qazir kúnde quran oqyǵan saıyn adam bir tylsym kúshti sezinip júredi eken. Byltyrdan beri əkem de bir sekýnd esimnen ketken emes. Kún saıyn jan əkem oıymda júredi. Sondyqtan men úıdegi jeńgemizdiń, Er aǵanyń balalarynyń jan-dúnıesin jaqsy túsinemin. 

Búgin qaıǵyly habardy estigen boıda belgili jýrnalıst Talǵat Eshen ekeýmiz «egemendikterdiń» de aǵamyzdyń úıine baryp, týǵan-týystaryna kóńil aıtyp jatqanyn kórdik. «Egemen» Er aǵanyń ekinshi úıi edi. Ol kisi jumysyn berilip isteıtin. Mamandyǵyna, qyzmetine adal bolatyn. Kún saıyn redakııadan saǵat túngi 3-te, 4-te, keıde tańǵy 5-te sońǵy bolyp shyǵyp, tańerteń 8-den kete jumystyń aldynda shylymyn tartyp otyryp bizdi qarsy alatyn.

Osy joldardy Erjuman aǵany qımaı jazyp otyrmyn. Osylaı bolatynyn kim oılaǵan?! Er aǵanyń ımany salaýat bolsyn! Týǵan-týystaryna qaıǵyryp kóńil aıtamyz», – dep jazǵanym bar edi.

Sodan beri mine, bir jyl da óte shyqty. Er aǵa zaıyby Jaqan Súleımenqyzymen bir ul, bir qyz tárbıelep ósirgen. Uldary Erjan men qyzdary Aıjannan 6 nemere kórdi. Erjuman aǵa baqıǵa attanǵan soń Erjan baýyrymyz uldy boldy. Kelinshegi Aınash byltyr 19 qarashada shekesi torsyqtaı  Álıaqbar degen sábıdi dúnıege ákeldi. Qazir Erjan Erjumanuly 4 balany, qyzy Aıjan 3 balany ósirip otyr.

Er aǵa, Marat aǵa, Álısultan aǵa men Mahambet aǵalar júregimizde máńgi saqtalady. Endi aǵalardyń úılerindegi jeńgelerimiz, balalary men nemereleri aman bolsyn, kórmegen qyzyqtaryn urpaqtary kórsin dep qana tileýden basqa amal joq.

Jandaryńyz jánnatta bolsyn, aǵalar!

 

Dastan KENJALIN

ASTANA

Erjuman aǵa zaıyby Jaqan Súleımenqyzymen birge «Egemen Qazaqstan» gazetiniń redakııasynda

Sát

Er aǵa nemeresi Aıbarmen

Bir top qalamgerdiń ortasynda