ۇلكەن ءىستى ۇيرەن، ۇيرەن دە جيرەن

ينۆەستيتسيانى مۇناي-گازعا ەمەس،

ادامعا سالاتىن ۋاقىت كەلدى.

                                            ن.نازارباەۆ

 بۇل ءبىر كلۋبتىڭ عانا ەمەس بۇكىل قازاقستاننىڭ ارمانى ەدى. قازاقستان ۇكىمەتىنەن جانە فۋتبول فەدەراتسياسىنان بۇرىن بۇل ارمانعا «ارلاندار» كلۋبى قول جەتكىزىپ وتىر.  ماقساتىمىز، قازاقستاننىڭ ءجاسوسپىرىم بالالارىن پورتۋگاليا فۋتبول اكادەميالارىندا وقىتۋ ارقىلى الەمدىك دەڭگەيدەگى فۋتبوليستەر دايىنداۋ.

نەگە پورتۋگاليا؟

فۋتبوليستەر دايىنداۋدىڭ بارلىق پارامەترلەرى بويىنشا پورتۋگاليانىڭ اكادەميالارى الەمدە №1  سپورت ورداسى. «بەنفيكا» مەن «سپورتينگ» فۋتبول اكادەميالارى رەيتينگ بويىنشا ءبىرىنشى ورىندا كەزەكپەن كەزەك اۋىسىپ وتىر.

جاساعان تاۋارىڭنىڭ تۇتىنۋشىسى بولماسا ول بيزنەس قۇردىمعا كەتەدى. سول سەكىلدى دايىنداعان فۋتبوليستەرىمىز سۇرانىسقا يە بولۋى ءتيىس. ال پورتۋگاليا اگەنتتەرى مەن سكاۋتتارى سپورتشىلاردى حالىقارالىق ساحناعا شىعارۋدا دا الدىڭعى ورىندا ەشكىمگە بەرمەيدى. دەمەك پورتۋگاليادا دايىنداعان قاراكوزدەرىمىزدىڭ الەمدىك ارەناعا شىعىپ كەتۋىنە ۇلكەن مۇمكىندىگى بار.

وسى ەكى باستى سەبەپتەن پورتۋگاليادا فۋتبوليستەر دايىنداۋ كەرەك.

نە ءۇشىن فۋتبول؟

الەمدە فۋتبولدىڭ اينالاسىنداعى قارجىلاردىڭ كولەمى مەن قوعامعا/مەملەكەتكە ىقپالدىلىعى جاعىنان جانە اۋديتورياسىنىڭ ۇلكەندىگى جاعىنان – فۋتبول ستراتەگيالىق ماڭىزدى سالا. ءبىر عانا فۋتبول كلۋبىنىڭ بيرجاداعى قۇنى كوپ مەملەكەتتەردىڭ رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتىنەن اسىپ كەتەدى. فۋتبول بيزنەسىنىڭ ءبىرىنشى تارماعى – بۋكمەكەرلىك كەڭسەلەردىڭ الەمدىك اينالىمى 1 ترلن اقش دوللارىنان اسادى…

قازاقستانعا قانشالىقتى پايدالى؟

ەكونوميكالىق تۇرعىدان:

1) پورتۋگاليادا دايىنداعان فۋتبوليستەرىمىز كەم دەگەندە قازاقستانعا كەلەدى. ال ولار قازاقستانداعى ءۇشىنشى ەلدەردەن كەلگەن، الەمدىك دەڭگەيدەگى فۋتبول مەكتەپتەرىنەن وتپەگەن قاپتاعان لەگيونەرلەردى تابيعي جولمەن نارىقتان تولىعىمەن ىعىستىرىپ شىعارادى. لەگيونەرلەر ارقىلى قازاقستان ەكونوميكاسىنان اعىلىپ كەتىپ جاتقان قارجىلاردى توقتاتادى. اقشا ءوز ەكونوميكامىزدا قالادى. ەگەر وبلىس اكىمدەرى مەن قازاقستاننىڭ فۋتبول فەدەراتسياسى پورتۋگاليادا دايىندالعان فۋتبوليستەردىڭ ەكونوميكالىق قاۋىپسىزدىگىمىز ءۇشىن ماڭىزدى ەكەنىن ءتۇسىنىپ، قولداسا.

2) ال پورتۋگاليادا دايىنداعان فۋتبوليستەرىمىز ەگەر ەۋروپا كلۋبتارىندا قالىپ جاتسا، قازاقستان ءۇشىن ۇلكەن جەتىستىك. ەكونوميكامىزعا سىرتتان قارجىلار كەلەدى. ودان قالدى ءاربىر فۋتبوليست سالىق تولەۋشى. دەمەك، تاپقان تابىسىنان قازاقستان بيۋدجەتىنە سالىق رەتىندە تىكەلەي قارجى قۇيادى. جالپى فۋتبوليستەردىڭ ەكونوميكاعا ىقپال ەتەتىن مىسالدارى كوپ. قاي تۇرعىدان الىپ قاراساق تا ەلىمىزگە پايداسى ۇشان تەڭىز بولماق.

ساياسي تۇرعىدان:

الەمدىك تاريحتا فۋتبول مەن ساياساتتى ءبولىپ قاراۋعا وتە كوپ كۇش جۇمسالدى. قىسقاسى، بولە المادى. سوڭىندا فۋتبول مەن سپورت استاسىپ، قاباتتاسىپ كەتتى. فۋتبول بارلىق سالاعا ەندى. سول ءۇشىن دە «فۋتبول – بۇل ءومىر» دەگەن تۇسىنىك قالىپتاستى.

ءبىز قالاساق تا قالاماساق تا الەمدىك پروتسەستىڭ قازاقستانعا ىقپالى بولادى. بىرتىندەپ پارلامەنتتىك باسقارۋعا ءوتىپ، حالىقتىڭ بيلىككە ىقپالى كۇشەيەدى. ءتۇبى اكىمدەردى سايلايتىن بولامىز. وسى كەزدە فۋتبول اۋديتورياسى ۇلكەن ءرول ويناعان، ويناپ كەلەدى. الەمدەگى بارلىق دامىعان ەلدەر فۋتبولمەن ساناسۋعا ءماجبۇر.

ەگەر بۇل كۇشتى قازاقستان باقىلاۋىنا الماسا، سىرتقى كۇشتەر باقىلاۋىنا الادى. فۋتبول اۋديتورياسى جىلدام قارقىنمەن ۇلكەيىپ جاتقان قازاقستانعا قازىردىڭ وزىندە وزگە كۇشتەردىڭ اياق ىزدەرى كورىنۋى جاقسىلىقتىڭ بەلگىسى ەمەس. 1980 جىلدارداعى فۋتبول فاناتتارى ەۋروپانىڭ باس اۋرۋى بولعانى، پوليتسيانىڭ شاماسى جەتپەي، ءتىپتى ءبىر ەل تۇرماق بۇكىل قۇرلىقتىڭ جۇمىلىپ زورعا شەشكەنىن ۇمىتپاعان ءجون. وسىندايدا الەمدىك تاجىريبەنى الساق ۇتارىمىز كوپ. بىزگە تاعدىرى ۇقساس قىرعىز ەلىندە اينالاسى 10 مىڭ ادام توڭكەرىس جاساپ ءجۇر. ەگەر «استانا-ارەنا» ستاديونىنا جينالعان 30 مىڭ ادامدى اقورداعا قاراي ارانداتىپ ايداپ سالسا نە ىستەيمىز؟ ونسىز دا قازاقستان فۋتبولىنا نارازىلىقتاردىڭ كۇشەيۋى جاقسىلىق ەمەس. سول ءۇشىن فۋتبولدى جۇيەلى دامىتۋعا مۇددەلىمىز…

الەمدىك تاجىريبە كورسەتكەندەي، فۋتبول قوعامداعى بارلىق قاباتتاردى بىرىكتىرەتىن جالعىز كۇش. قازىرگى تاڭدا قازاقستان قوعامىندا ءدىني، تىلدىك، ايماقتىق، رۋلىق سيپاتتارى بويىنشا بولىنۋشىلىك قاتتى كۇشەيىپ تۇر. وسى جاعدايدا ەشقانداي شەكارا مەن قاباتتارعا قاراماي بىرىكتىرەتىن، فۋتبول تاپتىرماس قۇرال.

بۇل پورتۋگاليا جوباسى قازىردىڭ وزىندە قازاقستانداعى ميلليونداعان بالالارعا ۇلكەن موتيۆاتسيا بولىپ جاتىر. پورتۋگاليا اكادەميالارىندا وقۋ دەگەن ارمان جەتەگىندە، بار كۇش قايراتىن سارپ ەتىپ، ءوز ءوزىن دامىتۋمەن، تالانتىن شىڭداۋمەن اينالىسىپ جاتقاندار كوبەيۋدە. ىرىكتەۋلەرگە دايىندالۋدا. ومىرلىك ماقساتتارى پايدا بولۋدا. ىرىكتەۋ جاساعان كەزدەرى بالالاردىڭ اراسىندا ۇلكەن تولقۋ پايدا بولعانىن بايقادىم. ناتيجەسىندە، سپورتپەن شۇعىلدانۋشى دەنى ساۋ ۇرپاقتىڭ ءوسىپ جەتىلۋىنە سەبەپشى بولادى. كەم دەگەندە بالالار اراسىنداعى قىلمىس، ءتارتىپ، قۇقىق بۇزۋشىلىقتاردىڭ ازايىپ، جامان ادەتتەرگە ۋاقىتى قالماعان ۇرپاق وسەدى.

فۋتبول ارمانى جەتەگىندە ەلىمىزدى شەتەلگە تانىتۋ جولىندا بالالار اراسىندا پاتريوتتىق رۋح قوسا بىرگە داميدى. قازىردىڭ وزىندە پورتۋگالياعا كەتىپ جاتقان، كەتۋگە دايىندالىپ جاتقان بالالار اراسىندا جاۋاپكەرشىلىكتىڭ كوبەيگەنىن سەزىنگەن، تۇسىنگەن، جامان ادەت قىلىقتاردان ارىلىپ، قازاقستاننىڭ وكىلى بولۋعا بوي تۇزەپ جاتقان بالالاردى بايقادىم.

نەگە الدىمەن وقىتۋ؟ نەگە اكادەميانى قازاقستاندا سالمايمىز؟

وندا نەگە «بولاشاق» باعدارلاماسى ارقىلى 25 جىل بويى الەمنىڭ اتاقتى ۋنيۆەرسيتەتتەرىندە  وقىتىپ جاتىرمىز؟ ورتاشا ەسەپپەن، شامامەن 350 ملرد. تەڭگە قارجى جۇمسالىپتى. وسى اقشاعا وكسفورد، گارۆارد، كەمبريدج ۋنيۆەرسيتەتتەرىن سالىپ تاستاۋعا بولاتىن ەدى عوي. كوردىڭىز بە،  وسى سەكىلدى بىزدە الدىمەن الەمنىڭ الدىڭعى اكادەميالارىندا وقىتۋعا ءماجبۇرمىز. بۇل دۇرىس ساياسات. الەمنىڭ كەز كەلگەن دامۋ تاريحى وقىتۋدان باستالعان. سەبەبى كەز كەلگەن دامۋدىڭ العىشارتى – وقۋ. «بەنفيكا»، «سپورتينگ» سەكىلدى فۋتبول اكادەميالارىن جاقىن بولاشاقتا قازاقستاندا سالۋ مۇمكىن ەمەس. سەبەبى وعان قارجى عانا ەمەس، ۋاقىت تا كەرەك. ۋاقىتپەن قالىپتاساتىن جۇيە، كادر، تاعى باسقالار بار.

قازاقستان بالالارىنىڭ الەۋەتى (پوتەنتسيالى) جەتە مە؟

جاقىندا ءبىزدىڭ بالالارىمىز «قازاقستاننىڭ بالالارى فۋتبول ويناي المايدى» دەگەن كەراعار پىكىردىڭ تاس تالقانىن شىعاردى. ياعني، ەۋروپارلامەنتتىڭ شەشىمىمەن «ەۋروپانىڭ سپورت قالاسى» اتانعان پورتۋگاليانىڭ براگا قالاسىندا وتكەن (30.06-07.07.2019) BragaCup حالىقارالىق ءتۋرنيرىن جەڭىپ الدى. وسى ەلدىڭ اقپارات قۇرالدارىنا ىلىكتى. پورتۋگاليا حالىقارالىق فۋتبول اكادەمياسى، ەشتوريل، BSports سەكىلدى فۋتبول اكادەميالارىنىڭ قىزىعۋشىلىعىن تۋعىزدى. شاقىرتۋلار الدى. كەلىسسوزدەر جالعاسىپ جاتىر. الدى 1 جىلعا وقۋعا كەتە باستادى. ەشقانداي جاعداي جاسالماعان، جوعارى دەڭگەيدەگى جاتتىعۋدان وتپەگەن قازاقستاننىڭ بالالارى الەمدىك دەڭگەيدەگى فۋتبول مەكتەپتەرىنەن وتكەن بالالاردى جەڭسە، وندا ءبىزدىڭ بالالار پەلە، مارادونا، رونالدو، مەسسي، رونالدۋلاردى ون وراپ كەتەتىن فۋتبوليستەردىڭ شىعاتىنىنا ەشقانداي كۇمان بولماۋى ءتيىس.

 

فازىلبەك ابساتتار ۇلى،

 «ارلاندار» فۋتبول كلۋبىنىڭ پرەزيدەنتى