ءبىلىم ورداسىنىڭ ۇرانى – جاس ۇرپاقتىڭ رۋحىن وياتىپ، ەل نامىسىن كوتەرۋ

 (قىران بۇركىت نە المايدى سالسا باپتاپ…)

«دۇرىس جولعا قويىلعان دەنە شىنىقتىرۋ ويىندارى وقۋ-ءبىلىم الۋعا بوگەت ەمەس، قايتا بويدى سەرگىتىپ، ويىڭا جاردەم ەتەتىن نارسە».

عابيت مۇسىرەپوۆ

–نامىسى جوعارى ەلىنىڭ پاتريوت ۇل-قىزدارىن تاربيەلەپ شىعارۋ مەكتەپ قابىرعاسىنان باستالارى بەلگىلى. سوندىقتان دا جاسوسپىرىمدەردىڭ تاربيەسىنە  ايرىقشا كوڭىل ءبولۋ ۇستاز قاۋىمىنا ارتىلار جاۋاپتى سىن. وسى ورايدا، ك.احمەتوۆ اتىنداعى وليمپيادا رەزەرۆىنىڭ رەسپۋبليكالىق مامانداندىرىلعان مەكتەپ-ينتەرنات-كوللەدجىنىڭ ديرەكتورى، «قۇرمەت» وردەنىنىڭ يەگەرى، پەداگوگيكا عىلىمدارىنىڭ ماگيسترى، پروفەسسور سەيىلحان باقتىعالي ۇلى قاراقوۆتىڭ  وي-پىكىرىمەن بولىسسەك.

 –بۇل مەكتەپ قازىر جاڭا زامان اعىمىنا وراي، ايىرىقشا جاڭا كورىنىس الىپ تۇرعان سياقتى. كوپ جىلدان بەرى قۇرىلىسىنا قول تيمەگەن سپورت كەشەنى بۇگىندە جاڭارىپ، زامانۋي كەلبەتكە يە بولعان ەكەن. اسىرەسە، سۋ جاڭا سالىنعان دزيۋدو عيماراتى الىستان كوز تارتادى. مەكتەپتە وسىنشاما جاڭعىرۋ مەن جاڭارۋدى قاي ۋاقىتتا باستاپ ەدىڭىزدەر؟ كىم قولداۋ كورسەتتى؟ ۇلكەن ىسكە ۇرىكپەي كىرىسكەنىڭىزدىڭ سەبەبى نەدە بولدى؟

–بىرىنشىدەن، ايتا كەتەرىم، مەن وسى مەكتەپكە باسشىلىق قىزمەتىنە 2016 جىلى كەلدىم. سول ۋاقىتتان باستاپ مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى ارىستانبەك مۇحامەدي ۇلى مەن ۆيتسە-مينيستر ساكەن جۇنىسبەك ۇلىنىڭ قولداۋىمەن كوللەدجدە تولىقتاي جاڭارتۋ قۇرىلىس جۇمىستارى باستالدى. الدىمەنەن ءبىز جاتاقحانادا قۇرىلىستى باستاۋدى ءجون كوردىك. ويتكەنى، جاسوسپىرىمدەردىڭ بىرىنشىدەن، جاتار-جايىن جاقسارتىپ، تۇرمىسىن تۇزەتپەي، ۇلكەن تالاپتار قويۋ بەكەر ەكەندىگىن جاقسى بىلدىك. سوندىقتان دا جاتاقحانا ماسەلەسى كۇن تارتىبىندە ءبىرىنشى تۇرعان بولاتىن. وسىلايشا، 250 ورىندىق جاتاقحانانىڭ توسەك-ورىندارىن تۇگەلدەي جاڭارتىپ، زامانعا سايكەس  اۋىستىردىق. بۇل جەردە قوسا كەتەر ءبىر ءجاي، بالالاردىڭ جاعدايىن جاساۋدا «سامۇرىق-قازىنا» ۇلتتىق الەۋمەتتىك قورىمەن بىرگە وسى مەكتەپتەن تۇلەپ ۇشقان كوپتەگەن جومارت جاندى كاسىپكەرلەرلەر، مەتساناتتار، جولداستاردىڭ كورسەتكەن كومەكتەرىن ەرەكشە ايتا كەتەر ەدىم.

–ايتۋلى وقۋ-سپورت مەكتەبىنىڭ تاريحى تەرەڭدە جاتىر. قانشاما قازاقستاننىڭ اتىن الەم، وليمپيادا ويىندارىندا اتىن شىعارعان دارابوز سپورتشىلار وسى مەكتەپ قابىرعاسىنان قانات قاعىپ شىقتى. سول سپورتشىلارمەن  جاس جەتكىنشەكتەر  كەزدەسۋ وتكىزىپ تۇرا ما؟

ارينە، مىندەتتى تۇردە. مىسالى، وسى ك.احمەتوۆ اتىنداعى وليمپيادا رەزەرۆىنىڭ رەسپۋبليكالىق مامانداندىرىلعان مەكتەپ-ينتەرنات-كوللەدجىنىڭ شاڭىراعىندا وقىپ شىققان، وليمپيادا چەمپيونى، داڭقتى بالۋان  ولەگ بىكوۆ ءبىزدىڭ مەكتەپكە رەسەيدەن ارنايى كەلىپ، جاس ىزباسارلارىمەن كەزدەسىپ، ەستەلىككە تۇسكەن سۋرەتتەرى، مەكتەپ قابىرعاسىنداعى تاريحي فوتولار قاتارىندا ەرەكشە ورىن الىپ تۇر. سول سەكىلدى سۋ دوبى مەن بەسسايىستان وليمپيادا چەمپيوندارى سەرگەي كوتەنكو مەن الەكساندر پارىگين، دزيۋدو كۇرەسىنەن وليمپيادانىڭ كۇمىس جۇلدەگەرلەرى اسحات جيتكەەۆ، ەلدوس سمەتوۆ، قازاق كۇرەسىنەن «قازاقستان بارىسى» اتانعان ۇلان رىسقۇل مەن ەلامان ەراليەۆتەرمەن وقۋشىلارىمىز تارتىمدى كەزدەسۋلەر وتكىزگەن بولاتىن. سونىمەن بىرگە، ءاربىر سپورت تۇرىنەن اتتارى ايگىلى جاندارمەن ۇيىمداستىرىلىپ كەلگەن كەزدەسۋلەردى دە تىلگە تيەك ەتە كەتۋگە بولادى. مىسالى، ماسكەۋ وليمپيداسىنىڭ چەمپيونى، الەم بىرىنشىلىگىنىڭ جەڭىمپازى جاقسىلىق ۇشكەمپىروۆ پەن سيدنەي وليمپياداسىنىڭ چەمپيونى ەرماحان ىبىرايموۆ مەكتەبىمىزگە كەلگەندە، وقۋشىلار  وزدەرىنىڭ  كوكەيكەستى  تولعانتقان سۇراقتارىن قويىپ، كەزدەسۋلەردەن زور اسەر الدى. سول سياقتى وسى مەكتەپتىڭ تۇلەگى بۇگىندە ەل اۋزىندا جۇرگەن ءاپايتوس بالۋان ەلدوس سمەتوۆتىڭ  كەلىپ، جاسوسپىرمدەرگە ۇلكەن جەڭىستەرگە جەتۋ جولىنداعى ءوز تاجىربيەسىمەن بولىسكەن ساتتەرى دە بالالاردىڭ ەسىندە كوپكە دەيىن ۇمىتىلماستاي اسەر قالدىردى دەۋگە بولادى. «اتپاز كورگەن ات تانىر – ۇستاز كورگەن حات تانىر»، دەگەن ءسوز بار حالىقتا.

جالپى، اي سايىن اتى ەلگە تانىمال ءبىر سپورتشىمەن كەزدەسىپ  تۇرۋ ءبىزدىڭ مەكتەپتىڭ جوسپارىندا ماڭىزدى ورىن الادى. ويتكەنى، «اعاعا قاراپ ءىنى وسەر»، دەمەكشى، ءبىز ك.احمەتوۆ اتىنداعى وليمپيادا رەزەرۆىنىڭ رەسپۋبليكالىق مامانداندىرىلعان مەكتەپ-ينتەرنات-كوللەدجى بولعاندىقتان تۇلعالى سپورتشىلاردى شاقىرىپ، ولارمەن تارتىمدى كەزدەسۋلەردى ءجيى ۇيىمداستىرىپ وتىرۋ جاستارعا ۇلكەن ۇلگى-ونەگە دەپ بىلەمىن.

–جارىستاردان جەڭىسپەن ورالعان جاس تالانتتى وقۋشى سپورتشىلارعا قانداي قولداۋ قۇرمەت كورسەتىلىپ وتىرادى؟

–بىرىنشىدەن، جارىستاردان جەڭىسپەن ورالعاندارعا ارنايى قارجى بولىنبەيدى. دەگەنمەن دە قوشامەت-سىي رەتىندە جاقسى جەڭىلدىكتەر، كومەكتەر قاراستىرعانبىز. مىسالى، سپورت كيىمدەرىن بەرەمىز. سونىمەن قاتار، مەن العاش وسى مەكتەپكە باسشىلىققا كەلگەن كەزىمدە بارلىق بالالاردى جيناپ الىپ، «ەگەر كىمدە-كىم ازيا، الەم، ەۋروپا بىرىنشىلىكتەرىندە جەڭىسكە جەتەتىن بولسا، جاتاقحانادان جەكە ءبىر بولمە بەرەتىن بولامىز»، دەپ ايتقان ەدىم. سول سوزىمدە تۇرىپ، بۇگىنگى كۇنگە دەيىن، جەڭىسپەن ورالعان جەتكىنشەكتەرگە جەكەلەي بولمە تارتۋ ەتۋدى داستۇرگە اينالدىرىپ كەلەمىز. مۇنداي كومەك جاستارىمىزدىڭ جاعدايىن تۇزەپ، ەرتەڭگى كۇنگە سەنىممەن قارۋىنا  ءسال دە بولسا، سەبەبى تيەر جاقسىلىقتىڭ ءبىرى بولسا دەپ ۇمىتتەنەمىز. ءبىر جاعىنان بۇل قادامىمىز  جاس سپورتشىلاردىڭ مەن دە سونداي جەكە بولمەدە تۇرعىم كەلەدى دەگەن ارمانىن العا قاراي جەتەلەيدى دەپ ويدامىن. ول سودان تۋعان يگىلىكتى ءىس.

 –مەكتەپ اۋلاسىندا ءزاۋلىم دزيۋدو عيماراتى سالىنعان ەكەن. ول قالامىز ەمەس-اۋ رەسپۋبليكا ايماعىنداعى جاڭا زامان اعىمىنا ساي سالىنعان ءىرى سپورت كەشەنى ەكەنى كورىنىپ تۇر. مەكتەپتە وسىنداي دزيۋدو اكادەمياسىنىڭ بوي كوتەرۋى، دەيۋدو كۇرەسىنە دەگەن قۇرمەتتىڭ ەرەكەشەلىگىن بىلدىرە مە؟

–دزيۋدو وليمپادالىق جەكپە-جەك ءتۇرى بولعاندىقتان وسى كۇرەس ءتۇرىن كوتەرمەسە بولمايدى دەپ ويلايمىن. ءبىر جاعىنان وسى سپورت مەكتەبىنەن وليمپادانىڭ جۇلدەگەرلەرى اسحات جيتكەەۆ پەن ەلدوس سمەتوۆتەر تۇلەپ ۇشتى. قازىر مىنە، قاراساڭىزدار سپورت زال ءبىر بوسامايدى. بوزكىلەمدە جاسوسپىرىمدەر ساباقتان بوس ۋاقىتتا تەر توگىپ، جاتتىعۋلارىن جاساپ جاتادى. توقسان ادامدىق جاتاقحاناسى، اسحاناسى، ترەناجەرلىك زالى  بار مۇنداي ءتورت جاعى كەلىسكەن سپورت كەشەنى قازاقستاندى ايتپاعاندا ازيا ايماعانداعى الدىڭعى قاتاردا تۇر دەسەم ارتىق ەمەس. وسى جەردە ايتپاي كەتۋگە بولماس، ايتۋلى ءزاۋلىم سپورت كەشەنىن تۇرعىزىپ بىزگە تارتۋ ەتكەن  كەڭەس راقىشەۆقا مەكتەپ ۇجىمىنىڭ اتىنان زور العىسىمىزدى ايتامىز. ءبىز بولاشاقتا ەل ءۇمىتىن وليمپيدا ويىندارىندا ابىرويمەن اقتايتىن تالانتتاردى شىعارۋعا بار كۇشى-جىگەرىمىزدى سالۋعا دايىنبىز.

–ومىردە ادام بويىنان كورەتىن جاقسى نەمەسە جامان قاسيەتتەر تۋرالى ويىڭىزدى ايتىڭىزشى؟

–ومىردە ادال ەڭبەكپەن جۇمىس جاسايتىن ادام ول ەشقاشاندا وتىرىك ايتپايدى. ادام بويىنداعى ەڭ  جاقسى قاسيەتى ول شىندىقتى ايتۋ. ال، جالقاۋدىڭ جامان ادەتى ول ارينە، وتىرىك سويلەۋ. سوندىقتان دا ەڭ جامان كاسيەت ول جالعان سويلەۋ، وتىرىك ايتۋ.

 –اڭگىمەڭىزگە كوپ راحمەت! ەل سپورتىنىڭ ەڭسەسىن كوتەرۋگە دايىن جاس ۇرپاققا بەرىپ جاتقان ەڭبەكتەرىڭىزگە تابىس تىلەيمىن!

–بۇل مەكتەپتىڭ نەگىزگى ماقساتىنىڭ ءبىرى – بالانىڭ جەكە تۇلعا بولىپ ءوسىپ، سپورتتاعى جان-جاقتى شەبەرلىگىن تانىتۋعا بارىنشا جاعداي تۋعىزۋ. ەندەشە، جاس ۇرپاقتىڭ بويىنا  سالاماتتى ءومىر سالتىن ءجون-جۇيەسىمەن جۇرگىزە بىلگەن، ارمانى بيىك، تالابى زور ۇجىم بۇگىندە دەگەندەرىنە جەتىپ كەلەدى. «تالاپتى ەرگە نۇر جاۋار»، دەمەكشى، قازىرگى كۇنى ك.احمەتوۆ اتىنداعى وليمپيادا رەزەرۆىنىڭ رەسپۋبليكالىق مامانداندىرىلعان مەكتەپ-ينتەرنات-كوللەدجىنىڭ دارىندى جاستارى ەل چەمپيوناتتارىندا توپ ۇزدىگى اتانىپ، ۇلتتىق قۇراما ساپىندا حالىقارالىق، ازيالىق جارىستاردى ەلىمىزدىڭ نامىسىن ابىرويمەن قورعاپ ءجۇر. ەندەشە، جاس ۇرپاقتىڭ  رۋحىن وياتار دۇرىس جول ول تاربيە جۇمىسىندا دەپ بىلەمىز. بۇل باعىتتا ايتۋلى سپورت مەكتەبىنىڭ ۇجىمى تابىستى ەڭبەك ەتۋدە. مەكتەپ قابىرعاسىنا تارىداي بولىپ كىرىپ،  تاۋداي بولىپ شىعىپ جاتقان جاسوسپىرىمدەردىڭ الار اسۋلارى  الدا. ءبىلىم مەن سپورتتى ۇشتاستىرعان جاس ورەندەردىڭ ەڭ باستى ارمانى – وليمپيادا ويىندارىندا ەلىمىزدىڭ كوك بايراعىن بيىكتەن جەلبىرەتۋ.

ء–اۋمين! ايتقانىڭىز كەلسىن!

اڭگىمەلەسكەن اقىن ورداباي ۇلى،

الماتى