Toqsan tarlandy tanytqan tarıhshy

Byltyr Sportpress.kz aqparattyq-saraptamalyq sport saıtynda belgili qalamger, sport tarıhshysy Qydyrbek Rysbektiń «Qazaqtyń 72 bapkeri», «Sańlaq» degen kitaptardy shyǵaryp, oqyrman qaýymdy qýantqanyn jazǵan edik. Endi mine, jańa jyldyń aldynda qalamger «Qazaqtyń 90 bapkeri» atty taǵy bir kitap jazyp, kópshiliktiń nazaryna usynyp otyr.

Bul eńbek «Samuryq-Qazyna» ulttyq ál-aýqat qory» Akıonerlik qoǵamynyń bas seriktes bolýymen, «Týrızm ındýstrııasy men sportty qoldaý qory» korporatıvtik qorynyń (bas dırektory Ashat Seısembekov) tikeleı qoldaýymen shyqty. Kitapta  1945 –2021 jyldar aralyǵynda qazaqtyń tańdaýly bapkerleri men shákirtteri týraly derekti maqalalar jarııalanǵan. Munda 150-den asa jattyqtyrýshy jáne olardyń 560-tan astam shákirtteri týraly derekter, 563 fotosýret pen 90 súıekti materıal bar.

–Kitapty 2021 jyldyń jaz aıynda jaza bastadym. Buǵan deıin 2020 jyldyń jeltoqsan aıynda «Qazaqtyń 72 bapkeri» jınaǵym shyqqan bolatyn. Oǵan XX, XXI ǵasyrlardaǵy tańdaýly 120-dan asa bapker men olardyń 500-den astam shákirtteri týraly materıaldar engen. Bul eńbek elimizdiń sport tarıhyndaǵy beldi jattyqtyrýshylary týraly jazylǵan tuńǵysh tolymdy kitap. Sol kezde «Sańlaq» jınaǵym da jaryq kórgenin bilesizder.  Oǵan sportshylardyń jeńis joly týraly derekter jazylǵan.

Bul ekeýi de sportqa shyndap baılanǵan qyryq jylǵa taıaý ýaqyttaǵy izdenis pen osy salaǵa mahabbatpen berilgen eńbektiń jemisi. «Sańlaqqa» Qarken Ahmetuly, Ǵusman Qosanov, Ámın Tuıaqov, Oraz Qańlybaev, Tımýr Segizbaev, Jánibek Saýranbaev, Quralbek Ordabaev, Denderbaı Egizov, Júsip Hısymov, Murat Jeksenbekov, Serik Tókeev, Asqar Shaıhıev, Marat Satybaldıev sekildi darabozdar týraly derekti dúnıeler men Eýropany utqan qazaq sportshylary jáne HH ǵasyrdaǵy alashtyń eń tańdaýly 10 myqtysy jaıly maqalalar ense, «Qazaqtyń 72 bapkeri» kitabyna bizdiń halyqtyń mańdaıyna basqan eń maıtalman jattyqtyrýshylary men olardyń shákirtteri týraly derekter kirdi.

Jańa jınaqta Tımýr Segizbaev (fýtbol), Amankeldi Rymqulov (aýyr atletıka), Ábilda Aqshoraev, Serikbaı Tileýbaev, Jaqsylyq Turǵanbaev (toǵyzqumalaq), Serik Toqtarǵazın, Mereı Kóshkin, Sádet Qasymov (sambo, dzıýdo), Tańatqan Bókın (paravoleıbol), Baqyt Qoqysbekov, Asan Joldasbaı (sambo), Orazáli Muhamedálınov, Azamat Kókebaı, Jumahan Turǵanbekov, Raqymjan Baqytjanov (grek-rım kúresi), Sultan Qobylandın (kógaldaǵy hokkeı), Orynbaı Maıkeev, Tımýr Shataev, Shattyq Qajymuqan (karate) sekildi jattyqtyrýshylardyń ómir joldary men shákirtteri týraly derekter engizildi. Sonymen birge kitapqa qazaq bapkerleriniń ǵylymı-ádistemelik eńbekteri fotosýrettermen berilse, «Bapkerlik degen – bir ǵylym» taqyrybymen álemge áıgili sport mamandarynyń qazaqtyń ataqty jattyqtyrýshylary Oktıabr Jarylǵapov, Qazbek Baıbolov, Qabden Baıdosov týraly jyly lebizderi, ózimniń jýrnalıstıkadaǵy ustazdarym Seıdahmet Berdiqul, Nesip Júnisbaıuly men Dúráli Dúısebaı týraly materıaldar jarııalanǵan,  – deıdi kitaptyń avtory.

Bul kitap qalamgerdiń tolymdy eńbekteriniń biri. Onyń buǵan deıin de sport taqyrybyna arnalǵan birneshe kitaby shyqqan bolatyn. Ol «Qazaq balýandary», «Qazaq boksshylary», «Qazaq olımpıadashylary» derekti jınaqtarynyń ıdeıa avtory ári qurastyrýshysy. Sonymen birge ol «Dáýlet», «Surmergen», «Bekzat», «Quzǵa bitken qaraǵaı», «Tulpardyń tuıaǵy», «Manap mektebi», «Berikqazy», «Turlyqan Qasenuly» atty kitaptardyń avtory. Qazaqstan Jastar odaǵynyń, B.Bulqyshev jáne S.Berdiqul atyndaǵy respýblıkalyq baıqaýlardyń, «Úrker» ulttyq syılyǵynyń laýreaty, «Qurmet» ordeniniń ıegeri.

Sportpress.kz aqparattyq-saraptamalyq sport saıtynyń ujymy belgili sport tarıhshysy Qydyrbek Rysbekulyn jańa kitabymen quttyqtaı otyryp, otbasyna zor densaýlyq, uzaq ómir, shyǵarmashylyq tabys tileıdi.

Dastan KENJALIN