Biz biletin Bákeń

Adamnyń eń asyl qasıeti – jaqsylyq. Osy sózdi siz ben biz jaqsy bilemiz. Adamnyń jaqsylyq jasaýy onyń tektiligin kórsetedi. Jaqsylyq pen ıgilikti is jasaý – úlken adamgershiliktiń belgisi. Qazir aramyzda basqa adamdarǵa kómektesip júrgen kóptegen abzal jandar bar. Bolat Tóleshuly sondaı azamat edi.

Keıde ol adamǵa jaqsylyq jasaý úshin jaralǵan ba deımin. О́ıtkeni, onyń sharapatyn kórmegen adam kemde-kem.  Bákeńniń jaqsylyǵyn bárimiz kórdik, bárimiz sezindik. Onyń bizge jasaǵan jaqsylyǵy eshqashan umytylmaıdy. Ony eshkim eshqashan esten shyǵarmaıdy dep oılaımyn.

Men Bolat Tóleshulymen birneshe jyldan beri tanıtyn edim. Ekeýmiz 2000 jyldardyń basynda tanystyq. Sol kezde Týrızm jáne sport isteri jónindegi agenttiktiń tóraǵasy  Dáýlet Bolatuly Turlyqanov meni Shtattaǵy ulttyq komandalar jáne sport rezervi dırekııasynyń basshysy qyzmetine, al Bolat Tóleshulyn grek-rım kúresinen elimizdiń ulttyq qurama komandasynyń bas jattyqtyrýshysy etip taǵaıyndaǵan bolatyn.  Osy jumysymyz ekeýmizdi biriktirdi. Biz ekeýmiz bir-birimizben óte jaqsy jumys istedik, tanysqan kezden beri jaqsy syılasyp, aralasyp kettik. Bákeń otbasyna, ózi aralasatyn ortasyna, aınalasyna óte qurmetti, syıly azamat ekenin kórdim. Oǵan talaı ret kýá boldym. Ol óziniń jumysyn jaqsy kóretin, jan-tánimen berilip isteıtin. Maǵan áńgime arasynda «Bári jaqsy bolsa, kúresti damytý úshin qolda bar múmkindiktiń bárin jasaımyn» deıtin. Ol sol sózinde turdy. Bas jattyqtyrýshy retinde talaı palýandardyń baǵyn ashty. Onyń qaramaǵynda bolǵan sportshylar kóptegen halyqaralyq jarystarǵa shyǵyp, baq synasty. El-jer kórdi. Talaı palýan Olımpıada, álem, Azııa chempıonattarynyń júldegeri atandy. Qazir onyń qol astynda jattyqqan palýandardy jer-júziniń bári biledi. «Olar Bolat Tóleshulynyń shákirtteri» deıdi.

Ekeýmiz jumys týraly kóp áńgimelesetin edik.  Bákeń kúres dese, sport dese, dos-jaran, aǵaıyn-baýyr, týǵan-týysqan, elim-jerim dese ishken asyn jerge qoıatyn qazaqtyń naǵyz márt azamaty edi. О́zi san-qyrly bolatyn. Ár nársege tez beıimdelip, árbir sharýany urshyqsha ıirip áketetin.  Bákeń bıznespen de aınalysyp kórdi. «Talantty adam tas jarady» demekshi, ol kásipkerlikti de jaqsy bastap, isin órge domalatyp áketti. Bızneste  adamnyń bárimen jaqsy bolý kerektigin biletin. Biraq, dos dese, aldyna kelgen jandar bolsa betin eshqashan qaıtarmaıtyn. Bákeń bir jyldary Almatydaǵy «Nıkolskıı» bazaryn basqardy. Keıin ony satyp, basqa bıznespen aınalysyp ketti. Sol kezde ol sportshylardyń jattyǵýyna, daıyndalýyna qolynan kelgeniniń bárin jasady. Ol palýandardy qalanyń syrtyna, taza aýaǵa shyǵaryp daıyndady. Al shetelge shyqqanda qazy-qarta, jal-jaıa sııaqty ulttyq taǵamdardy alyp, palýandardyń jarysqa jaqsy daıyndalýyna kóp eńbek etti. Bákeń sportshylar úshin eshteńe aıamaıtyn. Ol Dúnıejúzilik qazaq kúresi federaııasynyń jumysyna da kóp kómektesti. Ony jasyrýdyń qajeti joq dep oılaımyn. Birde Bolat Tóleshuly «Nıkolskıı» bazaryn satqanda qazaq kúresiniń jumysyna kómektesý úshin qaryzǵa qarajat suraǵan edim. Bákeń oılanbastan, neshe aqsha kerek aıta ber, qolyńdy qaqpaımyn, qomaqty qarajat kerek bolsa beremin, dedi. Men árıne, onyń jaýabyna qysylyp, oılanýǵa 4-5 kúndeı ýaqyt berińiz dep aıttym. Sóıtip, mejeli ýaqyt kelgende men: «Mundaı somany qaıtara almaımyn. Nıetińizge, kóńilińizge rahmet! Odan da siz bizdiń federaııanyń keńsesinen 450-500 sharshy metr oryndy satyp alyńyz, ózimiz 150 sharshy metrde otyra beremiz, osylaı bizge aqsha jaǵynan kómektesken bolasyz» dedim. Ol satyp almaı-aq bylaı da qarajatty bere alatynyn, erteń jaǵdaı bolǵanda qaıtarasyzdar degendi aıtty. Men oǵan kelispedim. Oǵan ar-namysym, uıatym jibermedi. Ol da meniń sózime rıza bolǵanyn sezdim. Osylaı biz aramyzda aqsha júrmeı, máseleni sheship otyratyn edik. Jalpy, Bákeń bızneste júrgende talaı adamǵa kómekteskenin bilemin. Onyń jaqsylyǵyn kórgender óte kóp. Bolat Tóleshuly ózi jaqsy kórgen adamyn ózine jaqyn tartyp odan eshteńe aıamaıtyn edi. Al adamdy jaqyn tartpasa, onyń isine qarap unatpasa, onymen aralaspaıtyn.

Bákeń otbasyn jaqsy kóretin. Jan-jary, qyzy dese janyn beretin. Osydan birneshe jyl buryn biz Ońtústik Afrıka Respýblıkasynyń Keıptaýn qalasyna birge barǵanbyz. Sol kezde aýzyn ashsa ar jaǵynan aq júregi kórinetin dosym qyzyna tamasha syılyq jasaıtynyn aıtty. «Ol qandaı syılyq?» desem, kóresiń ǵoı dedi. Sóıtip, jarystan tys ýaqytta kóshe aralap júrip onyń kózi óte sırek kezdesetin gaýhartasqa tústi. Sony qyzyna alatynyn, balasynan eshteńeni aıamaıtynyn aıtty. Al Afrıka kóshelerinde aqshamen júrý degen qaýipti. Soǵan qaramaı Bákeń qyzyna úlken júregimen, ákelik mahabbatymen eki karatty gaýhartasty satyp alyp, syıǵa tartty. Al qyzy bolsa ákesi elge kelgende turmysqa shyǵyp, shekesi torsyqtaı egiz bala bosandy. Ákegi budan artyq qandaı syı kerek?! Bákeń nemere súıip, ata atandy. Qazir qyzy Botanyń úsh qyzy men bir uly bar.

Qysqasha aıtsam, Bákeń dosqa adal azamat edi. Dostyq – bul ómirdegi eshnársemen baǵalanbaıtyn qundylyq. «Dos tabý ońaı, al ony saqtaý odan da qıyn», degen halqymyz. Dostyq qatynasqa náziktikpen qarap, berik saqtaý kerek. Bizder dostyqty saqtaý úshin janymyzdy berip, aralastyq. Senim men jarqyn kóńil – dostyqty berik etetin tirek sanalady. О́zi shynaıy dos bola bilgen adamnyń dostary da kóp bolady jáne jer betinde ózin jalǵyz sezinbeıdi. Bákeń osynyń bárin jaqsy biletin.

О́mirge degen kózqarasy ortaq, dúnıetanymy deńgeıles, ári bir-birin ońaı túsinetin jandar bir-birimen dos bola alady. Al onyń saqtaýshysy adaldyq pen shynaıylyq. Dos degen seniń basyńdaǵy kez kelgen jaǵdaıdy basqalardan artyq túsinetin, ıaǵnı óziń sezgendeı seze alatyn seniń ekinshi syńaryń. Meniń túsinigimdegi dostyń joldastan aıyrmashylyǵy – joldasyńdy qatty syılaısyń, al dosqa sondaılyq iltıpat tanytyp, qurmet kóretýdiń qajeti joq. О́ıtkeni, dosyńdy ózińdeı kóretin bolǵan soń «ózińniń» kóńilińdi óziń aýlap kerek emes. Sebebi, ol bárin túsinedi, bárin de biledi.

Týady erler el úshin,
О́lmeıdi isi máńgilik.
О́shpeıdi abzal esimder,
Urpaqqa jetip máńgilik, — dep aqyn aǵamyz Juban Moldaǵalıev jyrlaǵandaı, Bolat Tóleshulynyń da esimi, elge jasaǵan jaqsylyǵy máńgilik saqtalatynyna senemin.

Serik TО́KEEV,

Dúnıejúzilik qazaq kúresi federaııasynyń

birinshi vıe-prezıdenti,

Qazaqstan Respýblıkasynyń

eńbek sińirgen qaıratkeri,

professor,

Qazaqstan Respýblıkasynyń

eńbek sińirgen jattyqtyrýshysy