Jeltoqsan batyrlary jarys alańyna shyqty

Jeltoqsan oqıǵasyna qatysqan ul-qyzdardyń batyrlyqtaryn eshýaqytta umytpaý keler urpaq úshin óte mańyzdy. Sonaý 1986 jylǵy Jeltoqsan oqıǵasy qazaq tarıhynda óshpes iz qaldyrǵanyn jaqsy bilemiz. Biraq sol atoılaǵan jastyq shaǵyn el táýelsizdigi úshin qurban etken batyr ul-qyzdarymyzǵa qurmet óz deńgeıinde jasalyp kele me?- degen suraq áli tolyqtaı jaýabyn taba almaı keledi. Degenmen de búginde ortamyzda júrgen Jeltoqsan oqıǵasynyń qaharmandary óz belsendigimen ultymyzdyń egemendiligin jeńip alý jolynda janyn qurban etken batyrlaryn umyttyrmaı ıgilikti is-sharalarmen eske alyp qoǵamǵa qozǵaý salyp keledi. Mysaly, Patrıottyq qozǵalys «Jeltoqsan aqıqaty» – respýblıkalyq qoǵamdyq birlestiktiń belsendi jumystary maqtaýǵa turarlyq dep aıta alamyz. Naqtyraq aıtsaq, qoǵamda ótkendi umyttyrmaı Jeltoqsandyqtardyń basyn qosyp jan qýanatar jaqsy sharalardy jasaý arqyly el alǵysyna bólenýde.

Býgin aıtýly uıym aıryqsha bir sharanyń uıytqysy boldy. Bul sporttyq shara Jeltoqsan oqıǵasynyń qurbandary Lázzat Asanova, Sabına Muhametjanova jáne Sholpan Jumádilova syndy qazaqtyń batyr qyzdaryn eske alýǵa arnalǵan voleıboldan dúbirli jarys edi. Aıtýly týrnır ardagerler arasynda ótkendikten keshegi bozbala men boıjetken búginde samaıyn aq shalǵan aǵa, apaılar syn alańyna shyǵyp, kún uzaq jeńis úshin tartysty oıyndar kórsetti. «Syrly aıaqtyń syry ketse de syny ketpegen», – demekshi, kezinde ushpa dopty urshyqsha ıirgen ardagerlerdiń oıyn sheberlikteri jaqsy kórinip-aq tur. Jyldar urlap alǵan jastaryn árıne árıne qaıtara almassyń, desek te júregi jas Jeltoqsan qaıratkerleriniń tartysty oıyndary kórermenderdi tánti etti.

Osyndaı ǵımarat sport keshenin Jeltoqsandyqtarǵa tartý etip, qoldaý kórsetken Abaı atyndaǵy Qazaq UPÝ basshylyǵyna barsha qaýym erekshe rahmetterin jetkizip jatty. Týrnırdiń ashylýynda este qalar bir sát sheıit bolǵan batyr qyzdarymyzdy bir mınýttyq únsizdikpen eske alý boldy. Sosyn marqumdardyń rýhyna arnalyp quran baǵyshtaldy. Mundaı saýaby zor amaldy jarys baǵdarlamasyna kirgizgen uıymdastyrýshylarǵa kópshilik erekshe rıza. Osy jarysqa arnaıy shaqyrylyp, elden kelgen Lázzat Asanovanyń anasy qyzynyń árýaǵyna arnap jasap jatqan osyndaı ıgilikti sporttyq sharany uıymdastyrýshylarǵa analyq aq batasyn berip, zor alǵysyn bildirdi.

Nurdáýlet Jaınaqov pen  Qusaıynov Sembek sekildi eldiń atqaminer azamattary, Jeltoqsan oqıǵasynyń qaharmandary Jarkentten kelgen Lázzattyń anasy Altynaı Qaýmetqyzy Asanovaǵa qarjylaı syı tartý etip, kóptiń qoshemetine bólendi. Sonymen, tań azannan bastalǵan jarys kún eńkeıe baryp máresine jetti. Qatysýǵa yqylas bildirgen komanda arasynda tipti, Esik eldi-mekeninen de bir komanda kelip óner kórsetti. Sóıtip, oıyn alańynda jeńis jolynda bar kúsh-jigeren salǵan alty komandanyń ishinde top jaryp bas júldeni Abaı atyndaǵy Qazaq UPÝ komandasy jeńip aldy. Ekinshi oryndy Almaty irgesinen kelgen «Esik» komandasy ıelense, osy jarysqa muryndyq bolǵan PQ «Jeltoqsan aqıqaty» – respýblıkalyq qoǵamdyq birlestiginiń tóraǵasy Bolat Qurymbaev bastaǵan qalalyq tóraǵanyń orynbasary, sport sektory  Ermek Aıtýarov, Ǵanı Qalmaqbaev qoshtaǵan sheber oıynshylary tamasha oıyn órnekterimen qola júldeni jeńip aldy. Sonymen birge osy synda erekshe oıyndarymen kózge túsken úzdik oıynshylar uıymdastyrýshylardyń ázirlegen baǵaly syı-qurmetterimen marapattaldy. Olardyń arasynda úzdik úılestirýshi ataǵyna «Qarǵaly» komandasyń beldi oıynshysy Saıfýdın Shamsýtdınov ıe boldy. Jáne de týrnırdiń úzdik qorǵaýshysy men úzdik shabýylshysy ataǵyna Aıgúl Ibragımova men Ertaı Ábeýov syndy oıynshylar laıyq dep tanyldy. Sondaı-aq osy jarysta jan aıamaı óner kórsetken «Jeltoqsan» qyzdar komandasynyń oıynshylarynyń kópshilgi nazardan tys qalmaı PQ «Jeltoqsan aqıqaty» – RQB atynan maqtaý qaǵazdarymen birge merekelik hosh ıisti gúl shoqtarymen marapattaldy. Kúni boıy ótken jarysty hattamaǵa túsirip, qatysýshylardyń alǵysyna bólengen PQ «Jeltoqsan aqıqaty» – RQB qarjy bóliminiń basshysy Izbasar Musabaev pen zańger Gúlim О́zbekovalardyń eńbekterin ekshep aıta ketken oryndy bolary. Iá, osyndaı alaman syndy uıymdastyrý ońaı sharýa emes. Kópshliktiń kóńilin taýyp, jaýapty isti tııanaqty atqarý naǵyz óz isine berik, alǵyr azamattyń ǵana qolynan keleri sózsiz. Osy oraıda aıtýly týrnırdiń óte jaqsy deńgeıde ótýine aýqymdy úles qosa bilgen jan, Jeltoqsan oqıǵasyna qatysýshy, Jýrnalıster Odaǵanyń múshesi, S.Berdiqulov atyndaǵy syılyqtyń ıegeri Aqyn Ordabaıulyn aıryqsha ataı ótken artyq bolmas dep oılaımyn. Belgili sport qalamgeriniń jarysty  uıymdastyrý qabileti men sátti ótkizýdegi  joǵary biliktiligine qarap ereksiz rıza bolasyń. Tanymal jýrnalıst sport dese ishken asyn jerge qoıatyndyǵy bir bólek, ultjandylyǵy men adamgershiligine qaraı otyryp, shirkin seni týǵan anańnan aınaldym deýge bolady.

Sonymen tartysty ótken jarystyń jabylý sátinde qurmetti qonaqtyń biri, Qazaqstan Respýblıkasyna eńbegi sińgen jattyqtyrýshy, Abaı atyndaǵy Qazaq UPÝ dene shynyqtyrý jáne sport kafedrasynyń meńgerýshisi Erǵalı Muhıtdınov óz sózinde: «Jeltoqsan oqıǵasyna katysyp, sheıit bolǵan batyr qyzdarymyzdy osyndaı sporttyq shara arqyly eske alý kópke úlgi dep bilemin. Sondyqtan da bul jarystyń dástúrlik sıpat alyp jatsa, nur ústine nur bolar edi», – degen júrekjardy oıyn bildire ketken edi.

Jarys osylaısha merekelik kóńil-kúımen aıaqtalyp, qatysýshylar men jeltoqsandyq qaıratkerler  qoshtasyp kete almaı, bir-birin qııa almaı kópke deıin tarqamady.  Rasymen de «О́li razy bolmaı, tiri baıymaıdy», – demekshi, batyr qyzdarymyzdy eske alyp,  umyttyrmaıtyn osyndaı saýapty sharanyń jalǵasyn úzbeýin shyn júrekten mende tiler edim.

Beken DOSYMBETULY

ALMATY