Boks mektebimizdi joǵaltyp jatyrmyz – Qaıyr Jarylqasynov

Keshe О́zbekstannyń Tashkent qalasynda bokstan eresekter arasynda ótip jatqan álem chempıonatynda jeti boksshymyz shırek fınalǵa shyqty.

Búgingi jekpe-jekter Astana ýaqytymen túski saǵat 15.00 men keshki 19.00-de bastalady.

Ulttyq quramadan birinshi bolyp Tashkent tórinde kerilgen sharshy alańǵa 57 kg salmaqtaǵy Serik Temirjanov shyǵady. Ol kýbalyq Saıdel Ortamen qolǵap túıistiredi. Olar úshinshi jup bolyp rıngke kóteriledi. Odan keıin Asylanbek Shymbergenov (71 kg) franııalyq Makan Traoremen, 80 kg salmaqtaǵy Nurbek Oralbaı ıordanııalyq Hýsseın Eıshaısh Ishaıshpen jekpe-jekke shyǵady.

Keshki sessııa 48 kg salmaqtaǵy Sanjar Táshkenbaı men japonııalyq Kadzýmo Aratake jekpe-jegimen bastalady. Sodan keıin Mahmud Sabyrhan (54 kg) ganalyq Mohammed Amadpen jartylaı fınalǵa joldamany sarapqa salady. 67 kg salmaqta Dýlat Bekbaýov meksıkalyq Mıgel Anhel Martınespen judyryqtassa, keshtiń eń sońǵy aıqasynda eń aýyr salmaqtaǵy Qamshybek Qońqabaev ózbekstandyq Bahodır Djalolovpen jekpe-jekke shyǵady.

Osylaısha, búgin kúni boıy jeti boksshymyz jartylaı fınalǵa joldamany salapqa salady. Olardyń qarsylastary da osal emes. Ásirese, asa aýyr salmaqtaǵy Qońqabaevtyń qarsylasy qazir álemdegi № 1 boksshy – Bahodır Jalolov. Osyǵan baılanysty búgin biz belgili sport mamany, Qazaqstan Respýblıkasyna eńbegi sińgen jattyqtyrýshy Qaıyr Jarylqasynovtan ulttyq quramanyń álem chempıonatyndaǵy jekpe-jekteri týraly surastyrǵan edik.

-Qaıyr Salıuly, Qazaqstan ulttyq quramasynyń álem chempıonatyna daıyndyǵynan habaryńyz bar ma? Boksshylardyń jekpe-jekterine qandaı baǵa berer edińiz?

-Iá, habarym bar. Boksshylardyń daıyndyǵy jaman emes. Jartylaı fınalǵa shyǵa ma dep úmit artyp otyrmyz. Búgin shırek fınalda óner kórsetetin barlyq boksshymyz da táýir sportshylar. Meniń oıymsha, Mahmud Sabyrhan, Asylanbek Shymbergenov, Serik Temirjanov, Nurbek Oralbaı pen Dýlat Bekbaýovtyń kelesi kezeńge shyǵatyn múmkindigi bar.

Boksshylarymyz jaman emes. Eger tóreshiler jaǵynan barmaq basty, kóz qysty bolmasa olar jartylaı fınalǵa shyǵady. Tóreshilerden saqtanatyn boldyq qoı.

-Jigitterde de qatelik bolǵan shyǵar. Bes saýsaq birdeı emes qoı.

-Iá, árıne. Oǵan sóz bar ma?! Jigitterde de qatelik bolyp jatyr. Mysaly, maǵan Talǵat Syrymbetovtyń aıqasy múldem unaǵan joq. Oılaý qabileti shamaly eken. Boksshy da ıntellekt degen bolý kerek. Al Talǵattan ıntellektiniń múldem kórgen joqpyn.

Jalpy, ¼ fınalda boksshylarǵa senim bar. Bári jaqsy daıyndalǵan. Endi taǵy qaıtalap aıtsam, tóreshiler jaǵynan aıaqtan shalý bolmasa jartylaı fınalǵa shyǵýy tıis.

-Qamshybek Qońqabaevty da ½ fınalǵa shyǵady solaı oılaısyz ba?

-Qamshybektiń kóńiline kelmesin, ol Jalolovty jeńe almaıdy. Qazir Jalolov álemdegi № 1 boksshy.

-Tóreshilerdiń «qyzmeti» týraly aıtyp qaldyńyz. Jalpy, jekpe-jekter qalaı bolyp jatyr?

-Bıbosynovty suraǵyńyz kelip tur ma?

-Ol da bar.

-Men onyń jekpe-jegin qaraǵan joqpyn. Onyń aıqasyn kórgen adamdardyń aıtýynsha, Sáken jeńilgen. Endi boks bolǵannan keıin bári bolady. Birde jeńiledi, birde jeńedi. Jeńis pen jeńilis qatar júredi. Odan tragedııa jasaýdyń keregi joq. Bıylǵy álem chempıonatyna AQSh bastaǵan biraz Batys elderiniń quramalary kelgen joq. Reseıdi álemdik dodadan kórgimiz klemeıdi dep boıkot jarııalady. Sondyqtan bolashaqta boks Olımpıadanyń baǵdarlamasyna kirmeýi de múmkin. Qazir Batys memelketteri Halyqaralyq áýesqoı boks qaýymdastyǵyna (AIBA) balama federaııa ashyp jatyr. Múmkin, bizdiń elge aldaǵy ýaqytta Halyqaralyq boks qaýymdastyǵynan shyǵyp, Batys elderi quratyn uıymǵa múshe bolý kerek shyǵar. Bul meniń óz oıym.

-Odan bizdiń el ne utady?

— Halyqaralyq áýesqoı boks qaýymdastyǵyn Reseıdiń azamaty Ýmar Kremlevtiń basqaryp otyrǵanyn bilesizder. AIBA – jemqorlyq jaılaǵan uıym. Aqsha qaı jerde kóp blosa sol jerde jemqorlyq bolady. Negizi, jemqorlyq týraly áńgime burynnan aıtylyp kele jatyr. Al 2016 jylǵy Rıo Olımpıadasynan keıin bul taqyryp tipten qyzý talqylanyp keledi. Sol kezde Vasılıı Levıttiń qalaı jeńilgenin kórdińizder ǵoı. Tóreshiler eshkim oılamaǵan jerden jeńisti reseılik boksshyǵa bere saldy. Levıttiń altyn júldesin mıllıondaǵan jankúıerdiń kóz aldynda urlady. Sol ýaqytta aıqaı shý bastaldy. Kóp el referılerdi kinálady. Endi meniń oıymsha, qazirgi boks qaýymdastyǵy jabylady. Onyń ýaqyty az qaldy. Al Batys elderi – órkenıetti, damyǵan memleketter. Olarda aqshaǵa satylý degen áńgime bolmaýy kerek.

Qazir AIBA ulttyq quramalardan kóp aqsha jınaıdy. Ulttyq quramany saqtandyrý kerek deıdi. Tóreshilerdi satyp alý kerek deıdi. Áıteýir «kerekteri» kóp.

Qazaqstan boks federaııasy sońǵy tórt jylda jaman jumys istegen joq. Bar problema oblystyq, qalalyq, aýdandyq federaııalarda bolyp tur. Mysaly, Astana qalasynyń boks federaııasy eresek boksshylardyń jarystaryna aqsha bólgen joq. Aqsha bolmasa jarysqa qaıdan barady?! Qalaı daıyndalady?! Federaııanyń alǵa qoıǵan maqsatyn kórmedim. Joq dese bolady.

Jaqynda jastar quramasynyń aǵa jattyqtyrýshysy aýysty. Qazir ár jas boıynsha jattyqtyrýshylar jaqsy jumys istep jatyr. Men kezinde ulttyq quramanyń tizginin Ǵalym Kenjebaev ustaǵanda qýanǵanmyn. Soǵan úmit artqanmyn. Biraq ol senimnen shyqqan joq. Ol boksshylardy Gennadıı Golovkınge uqsatyp daıyndaǵysy keldi. Iaǵnı, qara kúshke senip, alǵa umytyla berý kerek dep oılady. Olaı bolmaýy kerek qoı. Qazir biz boks mektebimizdi joǵaltyp bara jatyrmyz. Al boks degen úlken óner. Boksta ıntellekt bolý kerek. Boks bas joq, kóz joq, alǵa umytyla berý emes. Olaı bolmaıdy. Kezinde Serik Qonaqaev rıngke shyqqanda Oljas Súleımenov: «Ia vıjý poezııý boksa», degen eken. Iaǵnı, boksty ol shyǵarmashylyqqa teńegen.

Bizdiń qazaq boks mektebiniń óz stıli bar. Oınap júrip bokstasý kerek. Kezinde Bekzat Sattarhanovta sondaı stıl bolǵan. Qazir Serik Temirjanovtyń boksyna qarap qýanyp otyrmyn. Basqa boksshylarymyz da sony jalǵastyrsa qazaq óz stıline oralady degen sóz. Buǵan qýaný kerek.

Sondyqtan shırek fınalda bylǵary qolǵap sheberlerimizde sondaı «poezııa boksa», sondaı qazaqtyń boks mektebiniń stıli bolsa dep tileımin! Sonda jartylaı fınaldyń, ári qaraı fınaldyń tóbesi kórinedi.

 

-Áńgimeńizge rahmet!

Áńgimelesken Dastan KENJALIN,

ASTANA