Aýylsharýashylyǵyna qatysty máseleler talqylandy

Almatyda Ortalyq Azııa elderinde jasyl aýyl sharýashylyǵyn damytý úshin lastanǵan aýylsharýashylyq topyraǵynyń bıo jáne fıtoremedıaııalyq tehnologııalary boıynsha halyqaralyq konferenııa ótti.

Konferenııanyń maqsaty – eskirgen pestııdtermen, turaqty organıkalyq lastaýshylarmen (TOL) baılanysty problemalardyń sheshimin tabý boıynsha birlesken kúsh-jigerdi arttyrý, qoljetimdi tehnologııalardy paıdalana otyryp, zııankestermen kúresýge (IPM) keshendi jáne ekologııalyq taza sheshimderdi paıdalaný, Qazaqstandaǵy jáne basqa da Ortalyq Azııa elderindegi fermerlerdiń pestııdterdi paıdalanýdy azaıtý. Birikken Ulttar Uıymynyń Azyq-túlik jáne aýyl sharýashylyǵy uıymy (FAO), Jahandyq ekologııalyq qor (GEF) jáne Ekologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstrligi «Ortalyq Azııa elderi men Túrkııadaǵy TOL pestııdterdi joıý jáne pestııdterdiń ómirlik ıklin basqarý» birlesken jobasy aıasynda uıymdastyrǵan konferenııaǵa ártúrli elderdiń sarapshylary, FAO halyqaralyq keńesshileri, ǵylymı-zertteý ınstıtýttarynyń ǵalymdary, tıisti memlekettik organdardyń jáne azamattyq qoǵamdastyqtyń ókilderi qatysty.

Forým aıasynda sarapshylar aımaqtaǵy FAO jobalarynyń nátıjelerimen, lastanǵan aýyl sharýashylyǵy topyraqtaryn qalpyna keltirý jáne qaýipsiz óndiriske kóshýdiń zamanaýı tásilderimen, sondaı-aq pestııdterdiń qorshaǵan ortaǵa jáne adam densaýlyǵyna keri áserin azaıtý maqsatynda aýyl sharýashylyǵynda ıfrlyq tehnologııalar men jasandy ıntellektti qoldaný tájirıbesimen tanysty.

Konferenııada kún tártibinde aımaqtaǵy aýylsharýashylyq topyraqtaryn qalpyna keltirý sheshimderin ilgeriletetin Ortalyq Azııa elderiniń jumys tobyn qurý, sondaı-aq bıo-fıtoremedıaııa jáne basqa da ekologııalyq taza sheshimderdi odan ári damytý jáne keńeıtý boıynsha usynystar ázirleý máselesi qarastyryldy.

Qazaqstan prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev bıylǵy jyldyń basynda Italııanyń astanasy Rımde FAO bas dırektory ıý Dongıýmen kezdesýinde Qazaqstanda Ortalyq Azııa úshin FAO-nyń sýbóńirlik keńsesin qurýdy usynǵan bolatyn. Memleket basshysy jahandyq azyq-túlik qaýipsizdigin qamtamasyz etýdiń jáne agroónerkásiptik keshenniń turaqty damýyna járdem kórsetýdiń mańyzdylyǵyn atap ótip, Respýblıkamyzdyń astyq pen un óndirýshilerdiń alǵashqy ondyǵyna kiretindikten, bul máseleni sheshýge óz úlesin qosýǵa nıetti ekenin atap ótti.

Sarapshylardyń pikirinshe, Ortalyq Azııa elderinde kóptegen aýylsharýashylyq aımaqtarynyń topyraǵy TOL jáne pestııdtermen lastanǵan, bul ekologııalyq jáne ekonomıkalyq qaýipterdi týdyrady, sonymen qatar EO naryqtaryna azyq-túlik eksportyn keńeıtýge kedergi keltirýde. FAO qoldaýymen Qyrǵyzstan men Qazaqstanda TOL jáne aýyr metaldarmen lastanǵan topyraqtardy bıoremedıaııa jáne fıtoremedıaııalaý boıynsha synaqtar júrgizilip, jaqsy nátıje kórsetti. Jıynǵa qatysýshylar FAO usynymdaryn qoldaný barysynda alynǵan nátıjemen tanysý múmkindigine ıe boldy.

Konferenııa delegattary aýyl sharýashylyǵyn ıfrlandyrý boıynsha qosymsha is-sharalarǵa qatysady, pestııdterdiń ómirlik ıklin basqarý boıynsha FAO-GEF jobasynyń nátıjelerin talqylaıdy jáne Qazaqstanda FAO-men birlesip júzege asyrylyp jatqan pılottyq nysandardy aralady.

Almaty oblysyna qarasty  Eńbekshiqazaq aýdany, Báıdibek bı kentinde «Jemis» sharýa qojalyǵynyń alma baqtaryn BAQ ókilderi men konferenııaǵa qatysqan spıkerler de aralady. Onda FAO usynǵan ekologııalyq taza keshendi ósimdikterdi qorǵaý ádistemesin qoldaný arqyly zııankestermen kúresý sharalarynyń nátıjeleri kórsetildi. Byltyrǵy jyly bastalǵan tájirıbe pestııdterdi mınımaldy qoldanýǵa jáne balama hımııalyq emes ádisterge negizdelgen. Sondaı-aq qonaqtarǵa dron qoldaný arqyly egistikterge búrký proesi kórsetildi.

Birikken Ulttar Uıymynyń Azyq-túlik jáne aýyl sharýashylyǵy uıymy (FAO) Birikken Ulttar Uıymynyń mamandandyrylǵan mekemesi bolyp tabylady, ol múshe elder tap bolǵan aýyl sharýashylyǵyn damytýdyń jahandyq máselelerin sheshý, sondaı-aq azyq-túlik qaýipsizdigi men halyqtyń joǵary sapaly azyq-túlikke qoljetimdiligin qamtamasyz etý úshin qurylǵan. FAO-ǵa 194-ten astam el múshe jáne ol uıym álemniń 130-dan astam elinde jumys isteıdi. Qazaqstan men FAO arasyndaǵy seriktestik Qazaqstan FAO-ǵa 1997 jyly qosylǵannan beri damyp keledi.

Nurlan QUMAR,

ALMATY