Torǵaı tarlandary tós túıistiredi

Qasıetti Torǵaı topyraǵy eshqashan talantty jastarǵa kende bolǵan emes.  Torǵaı sııaqty qazaqtyń kıeli jerinen halqymyzdyń kóptegen betkeustar ardaqtylary shyqqan. Olardyń attary qart tarıhtyń qatpar-qatpar betterinde altyn árippen jazylǵan. Mine, osyndaı tektiler týǵan topyraqtan sportta da talantty jastardyń shyǵýy tegin emes dep oılaımyz. Qazir olardyń bári elimizdiń namysy úshin sporttyń barlyq túrinen kúsh synasyp, kók baıraǵymyzdy jelbiretip keledi. Solardyń biri – sport sheberleri, qazaq kúresiniń balýandary Ǵabıt BALǴYNBAEV (127 kg) pen Asylbek ÁBDIROV (121kg).

Ǵabıt Arqalyq qalasynda týǵan. Keıin Torǵaıǵa kóship, sol jaqta er jetkenshe turǵan. Al Asylbek Sarytorǵaıda týyp, sonda ósken. Bul eldi-meken 1960 jyly jylqy sovhozy bolyp qurylǵan. Qazir ol Arqalyq qalasynyń quramyna kiredi.

Búgin biz osy jigittermen kezdesip, erteń elordada ótetin qazaq kúresinen Tuńǵysh Prezıdent – Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń júldesi úshin «Qazaqstan barysy» respýblıkalyq týrnırine daıyndyq barysyn suradyq. Bul týrnır osymen toǵyzynshy ret ótedi. Oǵan elimizdiń 14 oblysynan, Nur-Sultan, Almaty, Shymkent qalalarynan jáne kúshtik qurylymdar arasyndaǵy týrnırde irikteýden ótken 36 úzdik balýan qatysady.  Al Ǵabıt BALǴYNBAEV pen Asylbek ÁBDIROV Qostanaı oblysynyń atynan bozkilemge shyǵady.

– «Qazaqstan barysy» týrnırine ekeýińiz de alǵash ret qatysyp jatsyńdar ma, álde buǵan deıin baq synap kórdińder me?

 Asylbek Ábdirov: Men bıyl birinshi ret qatysqaly turmyn. «Qazaqstan barysy» týrnıri bastalǵanda 20 jastaǵy jigit edim. «Barysqa» qatysyp jatqan aǵalarymdy kórip, «Men de osy týrnırge óner kórsetsem ǵoı» degen arman bolatyn. Mine, araǵa 8 jyl salyp armanyma qol jetkizdim.

Ǵabıt Balǵynbaev: Bıyl «Qazaqstan barysy» týrnırinde ekinshi ret óz baǵymdy synaıyn dep turmyn. Buǵan deıin 2011 jyly ótken alǵashqy dodaǵa qatysqanmyn. О́kinishke qaraı, ol jyly jolym bolmady. Keıingi dodalarǵa da qatysqym kelgen. Biraq irikteýden óte almaı júrdim. Mine, bıyl baǵym janyp «Qazaqstan barysyna» ekinshi ret kelip turmyn.

– 2011 jylǵy men qazir uıymdastyrylyp jatqan týrnırdiń aıyrmashylyǵy bar ma?

Ǵabıt Balǵynbaev: Árıne, aıyrmashylyǵy óte úlken. Tipti, salystyrýǵa da kelmeıdi. 2011 jyly «Qazaqstan barysy» biz úshin jaı ǵana kezekti bir jarys retinde seziletin. О́ıtkeni, ol ýaqytta týrnırdiń jarnamasy óte tómen, tipti joq dese de bolatyn. Balýandarǵa týrnırdiń asa bir mańyzdylyǵy sezilmeıtin. Al bıyl ózim álem chempıonatyna qatysatyndaı sezimdemin. Irketýden ótkennen bastap jýrnalıster suhbat alyp, túrli túsirilimderge deıin qatysyp jatyrmyz. Kóshelerde sýretterimiz ilinip, kádimgi úlken alamanǵa qatysaıyn dep jatqanymyz seziledi. Eldiń nazary bizge aýyp, barlyǵy qyzyǵyp jatqan soń ishte azdap tolqynys bar ekenin de jasyrmaımyn.

– Týrnırdiń jarnamasynan bólek, erejeleri jyl saıyn ózgerip jatyr. Osy ózgeristerge qalaı qaraısyńdar? Erejeniń qatal bolǵany balýandarǵa qıyn emes pe?

Ǵabıt Balǵynbaev: Durys aıtasyz, jyl  saıyn erejege tolyqtyrýlar engizip jatyr. Zamanmen qatar sport, onyń ishinde kúres túrleri damyǵan saıyn, erejeler de soǵan saı ózgerip turý kerek dep esepteımin. Buryn ata-babalarymyz dala zańy boıynsha kúresken ǵoı. Ol kezde zaman solaı edi. Al qazir zaman basqa. Soǵan saı ereje de bolǵany durys. Tóreshiler de qazir jaqsy jumys istep jatyr.

Asylbek Ábdirov: Esterińizde bolsa, osydan birneshe jyl buryn kórermender jarystyń ádil bolmaýyna baılanysty óz narazylyqtaryn bildirip, tipti bozkilemge bótelke laqtyrýǵa deıin barǵan edi. Al qazir ondaı joq, tóreshiler ádil túrde erejege saı basqaryp keledi. Sondaı-aq qazir balýan durys ádis jasamasa, erejege saı kúrespese, tóreshiler básekeni birden toqtatyp, beıne qaıtalaýǵa júginip, ádil sheshim shyǵarady. Sol kezde balýannyń da, jattyqtyrýshynyń da, kórermenniń de kóńilinde kúdik qalmaıdy. Bura tartý degen de atymen joq. Tártip, ereje qatal bolǵan kezde ǵana kúresimiz alǵa qaraı damıdy.

– Bıylǵy týrnırde ózderińe qaı balýandy qaýipti qarsylas dep sanaısyńdar?

Asylbek Ábdirov: Jarystyń aldynda eshqandaı balýanǵa baǵa berýge bolmaıdy. О́ıtkeni barlyǵy saıdyń tasyndaı iriktelgen myqty balýandar. Osal balýan «Qazaqstan barysynyń» fınalyna qatyspaıdy ǵoı. Sondyqtan barlyq qatysýshy – bizdiń eń basty qarsylastarymyz. Olar bizge qarsy daıyndaldy, biz olarǵa degendeı. Kimniń baǵy janyp, aıy ońynan týyp tur, sol jeńedi ǵoı.

Ǵabıt Balǵynbaev: Bıylǵy jarysqa jeńil salmaqtaǵy balýandar kóptep qatysýda. Sol balýandardan kóp nárse kútýge bolady. Kóbisi kimniń salmaǵy aýyr sol balýan jeńedi dep oılaıdy. Kúreste salmaqqa senýge bolmaıdy. Jeńil salmaqtaǵy sportshy ózinen salmaǵy aýyr balýandardy ońaı jeńip ketip jatqanyn kózimiz kórdi. Teledıdar arqyly ózderińizder de kórip, bilip júrsizder. Sondyqtan túıe boıyna senip jyldan qur qalǵandaı, eshkim salmaǵyna senbeı, tek ózine jáne kúsh pen aılasyna ǵana senýi kerek.

– Jalpy daıyndyqtaryń qalaı? Týrnırge qansha ýaqyt daıyndaldyńdar?

Ǵabıt Balǵynbaev: Shyny kerek, bıylǵy jarysqa daıyndyǵymyz az boldy. О́ıtkeni, kestemiz óte tyǵyz bolyp, jattyǵýǵa barynsha kóńil bóle almadyq. Dese de, barymyzdy salyp kúresýge, jeńiske jetýge tyrysamyz.

Asylbek Ábdirov: Buryndary týrnırdiń fınaly shilde aıynda ótetin. Bıyl bir aı artqa shegerip tastady. Onyń ústine oblystyń irikteýi mamyrdyń basynda uıymdastyryldy. Jalpy, jyl basyndaǵy josparymyz boıynsha mamyrda irikteýden ótsek, fınalǵa deıin 1-2 aı daıyndalamyz dep oılaǵanbyz. Biraq aıaq astynan ótetin merzim ózgerip, josparymyz oryndalmaı qaldy.

– «Qazaqstan barysy» týrnırine kimder daıyndady?

Asylbek Ábdirov: Bul jarysqa Ǵabıt ekeýimizdi de Azamat Erádilov degen jattyqtyrýshy daıyndady. Sol kisiniń qol astynda jattyǵyp, tálim-tárbıesin, aqyl-keńesin aldyq.

Áńgimelesken

Álı BITО́RE,

«Egemen Qazaqstan»

(Qyzyl kúrteshede Asylbek Ábdirov, kók kúrteshede Ǵabıt Balǵynbaev )