Astanada tozyǵy jetken úıler birte-birte buzylady – Baıqońyr aýdanynyń ákimi

Keshe prezıdent Qasym-Jomart Toqaev Astana qalasyn damytý jóninde keńes ótkizip, elorda ákimi Jeńis Qasymbekke qalanyń áleýmettik-turmystyq jaǵdaıyn jaqsartýǵa bir jyl ýaqyt beretinin, osy ýaqytta Astanany órkendetý úshin eń aldymen ákimdik, kásipkerler men turǵyndar arasynda senimdi seriktestik ornatyp, árbir azamattyń turmys deńgeıin jaqsartýdy tapsyrǵan bolatyn.

Osyǵan baılanysty búgin biz qalanyń Baıqońyr aýdanynyń ákimi Erlan Jaýlybaevpen kezdesip, aýdandaǵy tozyǵy jetken jer úılerdiń problemasy týraly aıtyp berýin ótingen edik.

Erlan Álimbaıuly áńgimege ashyq ákim eken. Onyń bizdiń ótinishimizdi eskerip, kezdesýge birden keliskeni qýantty. Kezdesýde onyń boıynan adammen ashyq sóılesetin, kez kelgen suraqqa jaýap berýge daıyn turatyn qasıetin baıqadyq. Bul ákimdi maqtaǵandyq emes. Bul kezdesýden túıgen oıymyz. Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev ta únemi ákimderdiń halyqpen jaqyn aralasyp, ashyq bolýyn aıtyp keledi. Osy rette ákimderdiń bári Erlan Jaýlybaev sııaqty qarapaıym halyqqa, onyń ishinde biz sııaqty BAQ ókilderine de ashyq bolsa eken deımiz.

-Keshe prezıdent Astanany damytý jóninde ótkizgen keńeste qalanyń oń jaǵalaýyna basa nazar aýdarý kerek degen edi.  Iaǵnı, qalanyń oń jáne sol jaǵalaýyn birdeı damytý týraly tapsyrma berdi. Árıne, qalanyń oń jaǵalaýynda biraz jumystar istelindi. Ony kórip te júrmiz. Biraq, el ishinde «Artem» bazary atalyp ketken bazardyń mańyndaǵy Bıshi Qaıyń (Kúltegin), Asan Qaıǵy, Syrdarııa, Lermontov jáne basqa da kóshelerde ornalasqan úılerge qatysty problemalar áli de bas qyltıtyp, kóterilip keledi. Jaqynda qala ákimi Jeńis Qasymbek te osy kóshedegi úılerdiń buzylatyn úılerdiń tiziminde bar ekenin, máselen, aldaǵy úsh jylda apatty úılerdiń turǵyndary úshin 2,5 myńnan 3 myńǵa deıin páter salýdy josparlanyp otyrǵanyn aıtty. Qazir osy kóshelerdegi úılerdi buzýǵa baılanysty qandaı jumystar istelinip jatyr?

-Iá, Bıshi Qaıyń (Kúltegin), Asan Qaıǵy, Syrdarııa, Lermontov jáne basqa da kóshelerde ornalasqan úılerge qatysty problemalar jetedi. Bizdiń aýdanda ótken ǵasyrdyń bas kezinde salynǵan jer úıler men ábden tozyǵy jetken eki qabatty, bes qabatty úıler bar. Ony ózderińiz de kórip, bilip júrsizder. Mysaly, 1954 jyly salynǵan úıler bar. Olardyń bári súriledi. Qazir  biz, jańa ózińiz aıtyp ketkendeı, el ishinde «Artem» bazary atalyp ketken bazardyń mańyndaǵy úılerdiń máselesimen aınalysyp jatyrmyz. Mysaly, Asan Qaıǵy kóshesindegi taq sandy úılerdi buzyp, jerdi qazyp, jaryqty jetkizý jolyn (Lınııa elektroperedachı, LEP ) salamyz. Oǵan respýblıkalyq bıýdjetten 4,5 mlrd teńge, jergilikti bıýdjetten 1,5 mlrd teńge bólindi. Sol kezde Asan Qaıǵy kóshesindegi 270 úıdiń 130-y buzylady.

Jaryqty jetkizý joly Syrdarııa, Shara Jıenqulova, Bıshi Qaıyń, ıaǵnı burynǵy Kúltegin kóshelerine deıin barady.  Baıqońyr aýdanynda «Lesozavod» dep atalyp ketken jer bar. Osy jerdegi úılerdi buzýǵa da biraz aqsha ketedi. Oǵan 12 mlrd teńge ketedi eken. Jahansha Dosmuhamedov kóshesinde qulaýdyń aldynda turǵan 1 200 páterli 6 úı bar. Ony buzbasaq ol bir kúni qulaýy múmkin. Bul kóshe Aqjol men Jetigen kóshelerimen qıylysady. Sol sııaqty Teljan Shonanuly kóshesinde 900 páter syn kótermeıdi. Chehoev kóshesinde 1 úıdiń 24 páteri apatty jaǵdaıdy tur. Osyndaı mysaldar kóp. Osynyń bárimen aınalysý kerek. Al Asan Qaıǵy kóshesinde , jaryqty jetkizý jolyn júrgizsek, «Tulpar» saýda ortalyǵynyń art jaǵyndaǵy kóshelerdegi radıaııadan qutylamyz.

-Radıaııa demekshi, ony halyq-uni.kz aqparat portaly da jazǵan bolatyn. Endi qazir Baıqońyr aýdanynda tozyǵy jetken, ábden eskirip, turýǵa bolmaıtyn úıler buzylyp jatyr ma?

-Bıshi Qaıyń kóshesi, Shara Jıenqulova kóshesinen bastap Asan Qaıǵy kóshesine deıingi jer ýchaskeleri qurylysqa beriledi. Bul jerde 38 turǵyn úıdiń 58 ıesi bar eken. Sonyń ishinde 20 úı memlekettiń qajettiligi úshin satyp alyndy.

Astanalyq bazardyń mańyndaǵy Syrdarııa kóshesin Bıshi Qaıyń kóshesinen bastap Álibı Jangeldın kóshesine deıin keńeıtý josparlanyp otyr. Bul jerde 14 úı buzylýǵa suranyp tur. 14 úıdiń 16 ıesi bar eken. Sonyń ishinde eki úı satyp alyndy. Bıyl 24 sáýirde bes úı baǵalandy. Sonymen birge Shara Jıenqulova kóshesin keńeıtý de josparda bar. Onyń qurylysy Alash shossesinen bastalyp, Abyraly jolaǵyna deıin bolady. Osy jerdegi 7 turǵyn úı buzylady. Qazir eki úıdi buzý máselesi sheshilgen. Taǵy eki úıdiń máselesi sot arqyly sheshilip jatyr.

-Aldaǵy ýaqytta Astanada eski úıler ınvestorlar esebinen súriledi degen sóz ras pa?

-Iá, ol sóz ras. Mysaly, bizge qazirdiń ózinde jan-jaqtan ınvestorlar habarlasyp jatyr. Jańa Asan Qaıǵy kóshesi týraly aıtyp edim ǵoı. Sol kóshege ınvestorlar kelgisi keledi. Olar: «Bizge sý qubyryn júrgizip berseńizder, eski úılerdi ózimiz-aq satyp alamyz», deıdi.

-Sonda oń jaǵalaýdaǵy jerge «talas» bastalady deseńizshi.

-Iá, solaı bolyp tur.

Áńgimeńizge rahmet!

Buǵan deıin habarlanǵandaı, Astana ákimi Jeńis Qasymbek qalanyń quramyna kiretin «Kırpıchnyı» jáne «О́ndiris» eldi mekenderiniń turǵyndarmen kezdesip, atalǵan eldi mekenderde ábden tozyǵy jetken, apatty turǵyn úılerdi buzylatynyn aıtqan bolatyn.

Áńgimelesken Dastan KENJALIN,

ASTANA