Qaırat Saǵadıev: «Azııa chempıonatynda medal boıynsha jospardy oryndadyq»

Qazaqstan áıelder quramasynyń bas jattyqtyrýshysy Qaırat Saǵadıev jaqynda aıaqtalǵan Azııa chempıonatyn qorytyndylap, bizge suhbat berdi. Ol aldaǵy álem chempıonaty men Azııa oıyndaryna daıyndyǵy jáne jarysqa kimder baratynyn da aıtty.

– Astanada ótken Azııa chempıonaty da aıaqtaldy. Shákirtterińiz eki altyn men úsh qola medal aldy. Basqa da salmaqtaǵy qyzdardan júlde kúttińiz be?

– Áıelder ulttyq quramasynyń Astana qalasynda ótken Azııa chempıonatynda medal boıynsha tolyq jospardy oryndadyq. Árıne, bárinen júlde kúttik. Al oryn ala almaǵan qyzdarǵa keletin bolsaq, Dıana Kaıýmova, Altyn Shaǵaeva úshtikke iline me dep oıladyq. Biraq, bul qyzdardyń jerebe boıynsha qarsylastary asa myqty boldy. Psıhologııalyq turǵyda ózderiniń emoıasyn basqara almady. Daıyndyqtary jaqsy boldy.

– Ellada Mahıaddınova, Altyn Shaǵaeva, Dıana Kaıýmova, Albına Qaıyrgeldınova jáne Irına Kýzneova nege medal ala almaı qaldy? Olar týraly ne aıtasyz?

– Ásirese, 59 kg salmaqta Dıana Kaıýmovanyń shamasy óte jaqsy bolǵan. Qyrǵyz qyzyn utqanda, úshinshi oryn alatyn edi. 62 kg salmaqtaǵy Irına Kýzneovaǵa keletin bolsaq, salmaǵy boıynsha báseke myqty boldy. Bul jerde úsh álem chempıony jáne júldegeri, qytaı, mońǵol, japon, qyrǵyz qyzdaryn básekede jeńip shyǵý Kýzneovaǵa aýyrlaý boldy. Albına Qaıyrgeldınova 65 keli salmaq, olımpıadalyq salmaqta barlyq ónerin kórsete almady dep sanaımyn. Biraq, shamalary boldy.

– Japonııanyń áıelder quramasynyń bas jattyqtyrýshysy Kanehama Rıo Astana qalasyna Azııa chempıonatyna shákirtterimen kelgende biz odan suhbat aldyq. Ol 17-22 qazan aralyǵynda oqý-jattyǵý jıynyn ótkizýge Qazaqstannan on cportshymen birge daıyndalýǵa qarsy emes ekenin aıtty. Endi Tokıoǵa daıyndalýǵa barasyzdar ma?

– Japonııanyń sportshylarymen daıyndalýǵa qarsy emespiz. Baramyz. Biraq, qazirgi sporttyq kún tártibi, sporttyq kestemizge baılanysty bizde de josparlar qurylǵan. Jáne qarjylandyrý máselesi bekitilip qoıylǵan. Endi álem chempıonaty jáne jazǵy Azııa oıyndary aıaqtalǵannan keıin U23 jasqa deıingiler arasyndaǵy álem chempıonaty bar. Bizdiń ulttyq qurama komandasyn 70-80% tolyq osy jas quraǵandyqtan, bizge Japonııaǵa barǵannan keıin bolashaǵy zor jas sportshylardy aparmasaq bolmaıdy. Tájirıbeli úlken sportshylardy aparǵansha, jastardy aparý tıimdi dep sanaımyn. Endi olardyń aıtyp otyrǵan aralyqta, 17-22 qazan kúnderi bizde álem chempıonatyna daıyndyq kezeńderi bolady. U23 jas aralyǵyndaǵy álem chempıonaty. Retine qaraımyz.

– Nege Japonııanyń qyzdar kúresiniń tájirıbesi men ádisine súıenip jumys istemeısizder?

– Eksperıment retinde, mysaly, Mońǵolııanyń ulttyq qurama komandasynyń qyzdary Japonııaǵa baryp, olarmen kelisim-shart jasalǵan. Mońǵol qyzdary osynyń aldyńǵy Rıo Olımpıadasynyń ıklynda Mońǵolııa kúres federaııasy men Japonııa kúres federaııasy arasynda baǵdarlama bolǵan. Bolashaǵynan zor úmit kúttiretin jas qyzdardy Japonııaǵa jiberip, eki-úsh jyl daıyndaǵan. Bir ıkl desek bolady. Sol eksprımentterine qarap otyryp men de analız jasaımyn. Meniń analızim bylaı bolyp shyǵyp jatyr. Ár eldiń kúresiniń metodıkasyn kóshirýden buryn birinshi sol eldikindeı júıege keltirý kerek. Sıstema. Daıyndyq, jaǵdaı… Bizge qazir japon qyzdarynyń kúresin kóshirý óte qıyn. Sebebi, birinshi bizde ondaı júıe joq. Sondaı psıhologııa bolý kerek birinshi sportshylarymyzda. Endi ár myqty eldiń sportshylarynyń metodıkasynan alatyn jerlerimiz bar. Al japonnyń kúres metodıkasyn tolyq paıdalanýǵa qarsymyn nemese bas tartamyn dep turǵam joq. Alatyn jerleri bar: aıaqqa jumys isteý, aıaqpen qozǵalý, shapshań qozǵalý. Shapshańdyq pen kúsh qoldanyp qozǵalý qımyldary bizge óte qajet. Olardan jattyǵýlardyń ádisin alamyz. Ol jaqqa 2012 jyly oqý-jattyǵý jıynyna barǵanbyz. Semınarǵa da qatysqanbyz. Alǵan, kórgen-túıgenimiz bar. Áli kúnge deıin praktıkada jattyǵýda qoldanamyz. Al endi múlde japon sııaqty kúresip ketý úshin kóp jumys kerek. Úlken ózgerister jasaý kerek. Bizdiń júıe keńes úkimeti kezindegi júıe ǵoı, mektep ınternat, BJSM degen. Al ol jaqta klýb júıesi. Klýb júıesin, ózderińiz bilesizder kásibı baǵytta. Mońǵoldyń sportshy qyzdaryn sol synaq toby deıikshi, olardyń tap sol japondar sııaqty kúresip ketkenin óz basym kórgem joq. Mońǵoldardyń óz mektebi ózderiniń bólek, tik, qatań kúresteri bar.

– Kúzde álem chempıonaty jáne jazǵy Azııa oıyndary ótedi. Oǵan kimder barady? Jarysqa aldyn ala irikteý ótkizesizder be?

– On eki kún bolǵandyqtan, álem chempıonaty qyrkúıekte, jazǵy Azııa oıyndary qazan aıynyń basynde. Ulttyq qurama komandasynyń birinshi, ekinshi jáne úshinshi nómirli sportshylarynyń aralaryndaǵy básekelik deńgeıinde aıyrmashylyq óte kóp. Bizde praktıkalyq birinshi nómirli sportshylarymyz, jastar arasynda kúresip jatqan sportshy bar. U23 jas aralyǵynda kúresip jatqan sportshylar bar. Mysaly, birinshi nómirli Ellada Mahıaddınova bıyl eresekter arasynda Qazaqstan chempıony bolǵanmen, U23 jas aralyǵyndaǵy álem jáne Azııa chempıonatynda kúresedi. О́z jasynda. Týra solaı Altyn Shaǵaeva qyzymyz úsh jas arasynda kúresip jatyr. Jastar arasynda, U23 jasqa deıingiler arasynda jáne eresekter arasynda. Biz bul qyzdardy maksımaldy túrde syǵyp almaı ózderiniń áleýetin, kúsh-jigerin tıimdi jumsaýymyz kerek. Ol jastaǵy aǵa jattyqtyrýshylar bar. Olarda alǵa qoıǵan tapsyrma, josparlary bar. Osy qyzdarǵa sonyń bárin aqyldasa kelip, keńesip álem chempıonaty men jazǵy Azııa oıyndarynda kimderdiń kúresetinin sheshemiz. Keıbir salmaqtarda bir sportshy kúresýi múmkin. Al keıbir salmaqtarda eki sportshy kúresýi múmkin. Biraq deńgeıleri ártúrli bolǵandyqtan eseptep talqylaımyz.

Suhbattasqan Aıbek MUHANOV,

Qazaqstan Jýrnalıster Odaǵynyń múshesi