ەر اعا

ەر اعانىڭ ەسىمىن بالا كەزدەن بەرى بىلەمىن. ال ول كىسىمەن جۇزبە-ءجۇز كورىسىپ، جاقىن تانىسقان كەزىم – 2004 جىلدىڭ ءساۋىر ايى بولاتىن. سول جىلى «استانا اقشامى» گازەتىنەن «ەگەمەن قازاقستان» باسىلىمىنا اۋىسىپ، جۇمىسىمدى 100 جىلدىق تاريحى بار قازاق ءباسپاسوزىنىڭ قارا شاڭىراعىندا جالعاستىرعان ەدىم.

«ەگەمەنگە» بارعاندا اكەم جۇمابەك ومار ۇلى كەنجالين: «جاقسى جەرگە باردىڭ. «ەگەمەن» – ەل گازەتى. ال ەرجۇمان سمايىل – قازاق جۋرناليستيكاسىنىڭ قارا نارى. ول – وتە ەڭبەكقور، ادامگەرشىلىگى مول، ناعىز ازامات اعامىز»، – دەگەنى ەسىمدە قالىپتى.  سودان بەرى مىنە، تالاي ۋاقىت وتسە دە ەر اعانىڭ ءبىر وزگەرگەنىن كورمەپپىن.

مەن ول كىسىنىڭ قاراماعىندا 6 جىل جۇمىس ىستەدىم. ياعني، 2004 جىلدان باستاپ، اعامىز 2010 جىلى زەينەتكە شىققانعا دەيىن بىرگە قىزمەت ەتتىك. ودان كەيىن دە حابارلاسىپ، اماندىق-ساۋلىعىمىزدى ءبىلىپ جۇردىك. سول كەزدە اكەم: «ەر اعاڭ زەينەتكە شىعىپ، وتە دۇرىس ىستەدى. بارىنە ۇلگى كورسەتىپ كەتتى. «ەگەمەن» سياقتى ۇلكەن گازەتتىڭ باسشىلارىنىڭ ءبىرى بولۋ وڭاي ەمەس. اۋىر جۇمىس. گازەت دەگەن كونۆەيەر عوي. ازاماتتىعىنا ريزامىز. ادام سونداي بولۋ كەرەك»، – دەگەن ەدى.

ەر اعا اكەمنىڭ كۋرسىنا س.م.كيروۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىندە ساباق بەرگەن. وقىتۋشىسى بولعان. اكەمنىڭ ەرجۇمان اعا تۋرالى كوزقاراسى سول ستۋدەنتتىك كەزدەن بەرى قالىپتاسقان سياقتى. ەكەۋى دە ستۋدەنت شاعىندا لەنيندىك ستيپەنديات اتانعان. ەكەۋى دە وقۋ ورنىن بىتىرىسىمەن گازەتتىڭ جۇمىسىنا ارالاسىپ، ومىرلەرىن قازاق باسپاسوزىمەن بايلانىستىرعان. ال مەن اكەمنىڭ ەر اعاعا دەگەن كوڭىلى سول باياعى كوڭىل ەكەنىن 2004 جىلى اتا گازەتتىڭ تابالدىرىعىن اتتاعاندا ءبىلدىم. گازەت باسشىسىنىڭ ازاماتتىعىن، ءوز ءىسىنىڭ ناعىز مايتالمانى، مامانى ەكەنىن كوردىم. بىراق ول كىسىنىڭ جانى نازىك بولسا دا جۇمىسقا دەگەن تالابى كۇشتى بولاتىن. ەرجۇمان وتەش ۇلى «ەگەمەنگە» كەلگەندە ماعان بىردەن «جانارتاۋ» جاستار بەتىن شىعارۋدى تاپسىردى. بۇعان دەيىن باسىلىمدا جاستار بەتى بولماعان ەكەن. سونى ءار جۇما سايىن جارتى جىل شىعارىپ، باسشىنىڭ ءۇمىتىن اقتاۋعا تىرىستىق. سوندا مەنى اكەمنىڭ ۇسىنىسىمەن ( مەن مۇنى 2018 جىلدىڭ 14 شىلدە كۇنى اكەمنىڭ جىلدىق اسىندا جانبولات اعا ەستەلىك ايتقاندا عانا ەستىدىم. سوندا اكەم ماعان 2004 – 2017 جىلدارى مەنى «ەگەمەنگە» جۇمىسقا تۇرعىزعانىن ەشكىمگە ايتپاعان عوي) گازەتكە شاقىرعان جانبولات اعا اۋپباەۆتىڭ: «داستان، سەن شىدا. باستىق مۇنىڭ ءبارىن سەنى جاقسى بولسىن دەپ تاپسىرىپ جاتىر. ەكى جىلدان كەيىن ىسىلىپ، شىڭدالىپ، ءالى ەر اعاڭا راحمەت ايتاسىڭ»، – دەگەنى ەسىمدە. ەرجۇمان اعا ادامدى وسىلاي سوزبەن عانا ەمەس، تاپسىرما بەرىپ ەڭبەككە تاربيەلەيتىن.

قازىر مەن «ەگەمەننىڭ» بۇرىنعى باسشىلارىنىڭ بارىنە جۋرناليستيكاداعى ورنىمدى تاۋىپ بەرگەنىنە شىن كوڭىلدەن العىسىمدى ايتامىن. وسى گازەتتىڭ ارقاسىندا ەل-ەلدى، جەر-جەردى كورىپ، اتا-بابامىز اياق باسپاعان شەت ەلدەرگە شىعىپ، ارالاس-قۇرالاس تانىستارىمدى، دوستارىمدى تاپتىم. ەڭ باستىسى، ەرجۇمان سمايىل، ساۋىتبەك ابدراحمانوۆ، جانبولات اۋپباەۆ، ەركىن قىدىر سياقتى جۋرناليستيكانىڭ جامپوزدارىنىڭ قاراماعىندا جۇمىس ىستەۋ پەشەنەمىزگە بۇيىردى. ال ەر اعانىڭ ءبىر ءوزى قازاق ءباسپاسوزىنىڭ شىن مانىندەگى قارا نارى بولدى. ول «ەگەمەننىڭ» ەجەلدەن كەلە جاتقان تۋىن ەشقاشان تومەن تۇسىرگەن ەمەس، كەرىسىنشە، جالاۋىن جەلبىرەتىپ، اۋىر جۇگىن ارقالاپ جۇمىس ىستەدى.

ماعان ەرجۇمان وتەش ۇلىنىڭ كەزىندە گازەتتە جۇمىس ىستەۋ قيىن بولعان جوق. ونىڭ ەشقاشان داۋىس كوتەرىپ، قاتتى سويلەگەنىن ەستىمەپپىن. ول ءبارىن اقىلمەن شەشەتىن. الدە ءبىر جاعداي بولسا: «مەن بىلەتىن جۇمابەكتىڭ بالاسى بولساڭ سەن بىلاي ىستەيسىڭ»، – دەپ اقىل-كەڭەسىن ايتاتىن. ەر اعامەن التى جىل جۇمىس ىستەگەن كەزدە بىرەۋگە تۇسىنىكتەمە جازدىرتىپ، سوگىس جاريالاعانىن، ەسكەرتۋ جاساعانىن دا كورمەپپىن. ەگەر سونداي جاعداي بولسا ول ءبارىن ۇمىتىپ كەتەتىن. ەرجۇمان اعا سونداي ادام ەدى. ول جۇمىستا ادامدى الالامايتىن. بارىنە بىردەي قارايتىن. اسىرەسە، رەداكتسيادا جاستار جاعىنىڭ ءجۇرىس-تۇرىسىنا ءمان بەرىپ، قامقورلىعىن اياماي جاساپ وتىراتىن. ەر اعانىڭ كەزىندە قىزمەتكەرلەردىڭ ءبارى ءۇيلى بولدى. ول كىسى جاستار ۇيلەنىپ جاتسا، ءوز ۇيىندەگى تويداي قۋاناتىن. سولاردىڭ بارىنە قاتىساتىن. ال جۇمىسقا كەلگەندە تالاپشىل بولدى. وسى تالاپتىڭ ارقاسىندا «ەگەمەنگە» جاڭا كەلگەن جاستاردىڭ ەشقايسىسى جامان بولعان جوق. ەر اعانىڭ ءوزى ادامدى جۇمىسقا قابىلدار الدىندا «بىزگە الدىمەن ادام كەرەك. ءجۋرناليستى ءوزىمىز تاربيەلەپ شىعارامىز»، دەيتىن. ەرجۇمان وتەش ۇلىنىڭ وسىنداي ادامدى الىستان تانيتىن قاسيەتى بار ەدى. ول جاڭا تىلشىلەرگە اقىل-كەڭەسىن ايتىپ،  جول كورسەتىپ، جۇمىسىنا كومەكتەسىپ وتىراتىن.

جالپى، ءبىزدىڭ كەزدە رەداكتسيانىڭ بارلىق قىزمەتكەرلەرى ءبىر ءۇيدىڭ بالاسىنداي، ءبىر قولدىڭ سالاسىنداي قىزمەت ەتتى. ءبارىمىز قالانىڭ سىرتىنا شىعىپ، ۋاقىتتى كوڭىلدى وتكىزىپ جۇردىك. قازىر دە «ەگەمەندە» 1990-شى جىلداردىڭ ورتاسىنان  باستاپ،  2016 جىلعا دەيىن جۇمىس ىستەگەن ارىپتەستەر ءبىر-بىرىمىزبەن اعالى-ءىنىلى بولىپ ارالاسىپ تۇرامىز. سىي-قۇرمەتىمىز ەشقاشان ۇزىلگەن ەمەس. بۇل دا ەر اعانىڭ قولداپ جۇرگەن ارۋاعى شىعار.

ەرجۇمان اعانىڭ الدىندا گازەتتە قىرىق جىلدان استام ۋاقىت قىزمەت ەتكەن مارات اعا اققۇل دا ارامىزدان ماڭگىلىك ساپارعا اتتاندى. ودان كەيىن ەر اعانىڭ تۋعان باۋىرى بايجۇمان اعا سمايىل، ءاليسۇلتان قۇلانباي مەن رەداكتسيانىڭ باس ەسەپشىسى بولعان ماحامبەت قازىموۆ اعامىز دا جالعان دۇنيەدەن ءجۇرىپ كەتتى. وسىندايدا كوزكورگەن ادامدار ومىردەن وتسە جاراتقاننىڭ جازۋىنا قولدان كەلەر ەشتەڭە بولمايدى ەكەن. وسى كىسىلەردىڭ قازاسى بارىمىزگە اۋىر ءتيدى. ال بىلتىر قىستا ەرجۇمان اعا باقيلىق بولعاندا فەيسبۋك الەۋمەتتىك جەلىسىندە مىنا جازبانى قالدىرعان ەدىم. ەندى سونى نازارلارىڭىزعا ۇسىنايىن.

«بۇگىن ءتۇس اۋا توبەمە جاي تۇسكەندەي بولدى. ەر اعا، «ەگەمەندە» بىرگە جۇمىس ىستەپ جۇرگەندە ءبəرىمىز دە ءسىزدى قۇرمەتتەپ، سىيلايتىن ەدىك. ءسىز ناعىز باسشى بولاتىنسىز. 2004 جىلى ءسəۋىر ايىندا الەكساندر تاسبولاتوۆ پەن جاقسىباي سامرات ۇشەۋمىزدى قىزمەتكە العان دا ءسىز ەدىڭىز. سودان بەرى ءسىزدىڭ ازاماتتىعىڭىزدى بىلەمىز. ال مانا قارالى حاباردى ەستىگەنىم بولماسا ءəلى دە سەنبەي وتىرمىن. 

5 قاڭتار كۇنى ەر اعامەن حابارلاسىپ، تۋعان كۇنىمەن قۇتتىقتاعانىمدا: «قازىر قايدا ءجۇرسىڭ؟ نەمەن اينالىسىپ جاتسىڭ؟ ءبəرى جاقسى بولسىن!»، – دەپ قال-جاعدايدى سۇراعان ەدى. ەرجۇمان اعا دا بىلەتىن ادامداردى تۋعان كۇنىمەن قۇتتىقتاپ وتىراتىن. سونداي كەزدە ۇلكەن كىسىلەردەن تۋعان كۇنىمدە اتا-اناممەن عانا سويلەسەتىنمىن. ال ەر اعا حابارلاسقاندا نە دەگەن اعالىق مەيىرىم دەپ ويلايتىنمىن. ول كىسى سونداي مەيىرىمدى، ۇلكەن جۇرەكتى ادام ەدى. سول سەبەپتەن ونىمەن قىزمەتتەس بولعان ادامداردىڭ بارلىعى ەر اعانى ءبىر توبە كورەدى. ويتكەنى، ول قازاق جۋرناليستيكاسىنىڭ جەلبىرەگەن جالاۋى، قارا نارى. ەر اعا ءبىزدىڭ جۇرەگىمىزدە بار دا ەشقاشان ەستەن كەتپەيدى. قازىر كۇندە قۇران وقىعان سايىن ادام ءبىر تىلسىم كۇشتى سەزىنىپ جۇرەدى ەكەن. بىلتىردان بەرى əكەم دە ءبىر سەكۋند ەسىمنەن كەتكەن ەمەس. كۇن سايىن جان əكەم ويىمدا جۇرەدى. سوندىقتان مەن ۇيدەگى جەڭگەمىزدىڭ، ەر اعانىڭ بالالارىنىڭ جان-دۇنيەسىن جاقسى تۇسىنەمىن. 

بۇگىن قايعىلى حاباردى ەستىگەن بويدا بەلگىلى جۋرناليست تالعات ەشەن ەكەۋمىز «ەگەمەندىكتەردىڭ» دە اعامىزدىڭ ۇيىنە بارىپ، تۋعان-تۋىستارىنا كوڭىل ايتىپ جاتقانىن كوردىك. «ەگەمەن» ەر اعانىڭ ەكىنشى ءۇيى ەدى. ول كىسى جۇمىسىن بەرىلىپ ىستەيتىن. ماماندىعىنا، قىزمەتىنە ادال بولاتىن. كۇن سايىن رەداكتسيادان ساعات تۇنگى 3-تە، 4-تە، كەيدە تاڭعى 5-تە سوڭعى بولىپ شىعىپ، تاڭەرتەڭ 8-دەن كەتە جۇمىستىڭ الدىندا شىلىمىن تارتىپ وتىرىپ ءبىزدى قارسى الاتىن.

وسى جولداردى ەرجۇمان اعانى قيماي جازىپ وتىرمىن. وسىلاي بولاتىنىن كىم ويلاعان؟! ەر اعانىڭ يمانى سالاۋات بولسىن! تۋعان-تۋىستارىنا قايعىرىپ كوڭىل ايتامىز»، – دەپ جازعانىم بار ەدى.

سودان بەرى مىنە، ءبىر جىل دا وتە شىقتى. ەر اعا زايىبى جاقان سۇلەيمەنقىزىمەن ءبىر ۇل، ءبىر قىز تاربيەلەپ وسىرگەن. ۇلدارى ەرجان مەن قىزدارى ايجاننان 6 نەمەرە كوردى. ەرجۇمان اعا باقيعا اتتانعان سوڭ ەرجان باۋىرىمىز ۇلدى بولدى. كەلىنشەگى ايناش بىلتىر 19 قاراشادا شەكەسى تورسىقتاي  الياقبار دەگەن ءسابيدى دۇنيەگە اكەلدى. قازىر ەرجان ەرجۇمان ۇلى 4 بالانى، قىزى ايجان 3 بالانى ءوسىرىپ وتىر.

ەر اعا، مارات اعا، ءاليسۇلتان اعا مەن ماحامبەت اعالار جۇرەگىمىزدە ماڭگى ساقتالادى. ەندى اعالاردىڭ ۇيلەرىندەگى جەڭگەلەرىمىز، بالالارى مەن نەمەرەلەرى امان بولسىن، كورمەگەن قىزىقتارىن ۇرپاقتارى كورسىن دەپ قانا تىلەۋدەن باسقا امال جوق.

جاندارىڭىز ءجانناتتا بولسىن، اعالار!

 

داستان كەنجالين

استانا

ەرجۇمان اعا زايىبى جاقان سۇلەيمەنقىزىمەن بىرگە «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنىڭ رەداكتسياسىندا

ءسات

ەر اعا نەمەرەسى ايبارمەن

ءبىر توپ قالامگەردىڭ ورتاسىندا