Segiz qyrly bir syrly

«Jigitke jeti óner de az» demekshi, orystyń álemge áıgili balýany Fedor Shalıapın, tamasha  ánshi retinde de jer-júzine tanylǵan jan.

Ataqty Balýan Sholaq, Alla bergen balýandyq qasıetimen qatar, ánshilik, saıatkerlik, atbegilik, shabandozdyq ónerlerin tórt aıaǵyn teń basqan jorǵadaı birge alyp júrgen birtýar talant ıesi bolǵany tarıhtan belgili.  Onyń «Ǵalııa» áni kúni búginge deıin árbir ortada shyrqalyp kele jatqan ómirsheń ánniń biri.

Qazaq kúresi kúresindegi segiz qyrly jandardy sóz etkende semeılik ardager balýan Hamıt Ysqaqulyn ónerine tánti bolamyz. Orta Azııanyń 3 dúrkin bas balýany, sambo, erkin kúres, dzıýdo jáne qazaq kúresinen Qazaqstannyń sport sheberi, KSRO sport sheberi atanǵan Hamıt aǵamyz segiz qyrly bir syrly jan. Qolyna dombyrasyn alyp án salǵanda janyńdy tebirentedi. Bir mysal, 1976 jyly Jambyl oblysy, Moıynqum aýdany, Fýrmanovka selosynda eki dúrkin Soıalıstik Eńbek eri, ataqty shopan Jazylbek Qýanyshbaev atyndaǵy halyqaralyq jarysqa dombyrasyn arqalap baryp, jarysqa túsedi. Alǵashqy jekpe-jeginde atoılatyp jeńip shyǵady. Sosyn, jeńimpaz aǵamyz bozkilemniń buryshyna qoıǵan qalaqtaı qońyr dombyrasyn alyp, bir kúıde sherte jóneledi. Kelesi jekpe-jeginde de dál solaı jaǵdaıdy qaıtalaıdy. Sóıtip, ol óz salmaǵymen qosa túıe balýandyq beldesýde KSRO-nyń barlyq respýblıkasy jáne elimizdiń ár óńirinen kelgen 300-den astam balýandardyń arasynan topjaryp, chempıon atanǵan eken. Sol dúrmekti básekede taýsoǵarlarǵa qarsy shyǵaıyn dep turǵan jeńil salmaqtaǵy jas balýandy Abaı Toqtaǵanov degen bas tóreshi toqtatyp, «Shyǵarmaımyn, myna alyptardyń astynda qalyp mert bolyp ketseń men jaýap bermeımin», dep qarsy turǵan eken. Sonda QR eńbegi sińgen jattyqtyrýshy Marat Jahıtov turyp, «Men ózim jaýap beremin, balanyń baǵyn qaqpańyzdar», dep tóreshiniń kelisimin alypty. Sóıtip, bar-joǵy 70 kg salmaqtaǵy aǵamyz 150 – 180 kg salmaqtardaǵy atan jilikti balýandardy baýdaı túsirip, qazaq kúresiniń qyrqa shalý, jambasqa salyp laqtyrý sekildi aıla-tásilderin utymdy qoldana otyryp, absalıýttik chempıon júldesin jeńip alǵan eken.

Hamıt aǵamyz sol esten kepteıtin alaman jekpe-jek jaıly: «Meniń sondaǵy odan keıingi jeńisterimniń kópshiligi osy qazaqtyń  kıeli dombyrasynyń arqasy dep bilemin. Qandaı jarysqa barsam da dombyramdy tastamaı, birge alyp jeńispen  oralamyn», dep kúlip qoıady. Rasymende qazaqtyń qara dombyrasy qazaqtyń bar bolmysyn shertip turǵandaı emes pe.

Hamıt Ysqaquly kúni búginge deıin sambodan ardagerler arasyndaǵy álem jarystaryna qatysyp keldi. Birde Praga qalasynda ardagerler arasynda álem chempıonaty jalaýyn kóteredi. Sol jarys bastalar aldynda  qazaqtyń «Qara jorǵa», «Erkem-aı» sekildi kóńil kóteretin án-jyrlardy quıqyljyta shyrqap jónelgende saltanatty ashylýǵa daıyndalyp turǵan qazaq balýandary bastap, sheteldikter qoshtap bılep ketken eken. Sóıtip, qyzyq bir oqıǵa bolsa kerek.

Ol elimizde qazaq kúresiniń damýyna zor úles qosqan ardaqty balýan. Qazaq kúresinen de respýblıkalyq kóptegen jarystardyń  túıe balýany atanǵan. Búginde balýan aǵamyz jasy jetpisten assa da sportty tastamaı, sambodan  ardagerler arasynda ótip turatyn álem birinshiliginde júldeger atanyp, Qazaqstannyń atyn shyǵaryp júr. «Syrly aıaqtyń syry ketse de, syny ketpeıdi» degen osy bolar.  Sonymen qatar OQO Jetisaı qalasynda turatyn, qazaq kúresinen QR eńbegi sińgen jattyqtyrýshy Baqytjan Jańbyrbaev aǵamyzdyń boıynda da kúresten  ózge ónerdiń tunyp turǵan daryndy jandardyń qataryna qosamyz. Baqytjan aǵa asabalyq ónermen qatar sazgerlik, ánshilik talantqa  baı adam.

Búgingi tańdaǵy úlken sportta júrgen jastarymyzdyń da jan-jaqtylyǵy tańqaldyrmaı qoımaıdy. Qazaq kúresinen elimizdiń birneshe dúrkin chempıony atanǵan aýyr salmaqtaǵy atan jilikti balýan aǵamyz Hamıt Ysqaqov qońyr dombyrasyn qolǵa alyp ándetkende tyńdaýshysyn elitpeı qoımaıdy. Al, qazaq kúresinen eki dúrkin  álem jáne Azııa chempıony almatylyq Baýyrjan Tálip fýtbol oınaǵandy unatady. Fýtboldan óziniń týǵan óńirinde uıymdastyrylyp turatyn jarystarda tartysty oıyn kórsetip, komandasyn jeńiske jetelep júredi. Kim bilsin, aty belgili balýan bolmaǵanda, fýtboldan ulttyq qurama komandanyń namysyn jyrtar ma edi.

Aqyn ORDABAIULY,

ALMATY

Baqytjan Jańbyrbaev

Baýyrjan Tálip