Shymkentte qazaq kúresinen Balýan Sholaq atyndaǵy klýb ashyldy

Búgingi kúni qazaq kúresiniń qarqyndy damyp kele jatqanyn kóre otyryp kóńildi qýanysh kerneıdi. О́ıtkeni, ulttyq kúresimiz Birikken kúres Odaǵynyń (UWW)  quramyna múshe bolyp engeli beri cporttyń osy túrinen álemniń ár túkpirinde jarystar uıymdastyrylyp, qazaq kúresine degen qyzyǵýshylyq artyp keledi.

Árıne, elimizde áli de qazaq kúresin damytý úshin jasalynatyn kóptegen irgeli ister kóp. Solardyń biri sport ǵımarattaryn kóptep ashyp, jas urpaqtyń tól kúresimizge súıispenshiligin jaqsartý jolynda aýqymdy jumystar jasaý kerek. Jýyrda Shymkent qalasynda qazaq kúresinen úlken klýb ashylyp, qala turǵyndaryn bir qýantty. Bul qazaq kúresi klýbynyń záýlim saraı bolyp turǵyzylýyna ońtústik óńirge tanymal qurylysshy, ardaqty azamat, «Ǵımrat Qurylys-1» JShS  kompanııasynyń basshysy, kezinde qazaq kúresi men erkin kúresten oblystyq, respýblıkalyq tipti Búkilodaqtyq jekpe-jekterde top jaryp, birneshe dúrkin chempıon  atanǵan ardager palýan Ázız Dáýletbekov zor úlesin qosty. El ıgiligi úshin salynǵan qazaq kúresi klýbynyń ashylýyna Dúnıejúzilik qazaq kúresi federaııasynyń prezıdenti Islam Álmaqanuly Ábishev pen osy uıymnyń vıe-prezıdenti Serik Adamuly Túkeev myrzalar arnaıy  kelip, klýbtyń tusaýyn saltanatty túrde  kesti. Biter istiń basyna — jaqsy keler qasyna demekshi, kóz tartatyn záýlim ǵımarat el ıgiligine tartý etilip jatqan kezde, beıǵamdyqty  jón kórmegen isker basshy, qazaq kúresin  órge súırep júrgen janashyr azamat Islam Ábishev  ashylý saltanatynda tól kúresimizdiń bolashaǵy týrasynda  óziniń júrekjardy  pikir-usynystarymen  de bólise  ketti.

«Biz qazaq kúresin  damytý úshin  kóp bolyp úles qosýymyz kerek. Aıtalyq, árbir adam   ulttyq kúresimizden ashylǵan qorǵa  dep,  óz qaltasynan 100 teńgeden  shyǵaryp salyp otyrsa, qanshama qarjy jınalar edi. Al, sol qor zańdy túrde tirkelip, árbir tıyn tól kúresimizdiń erteńine jumsalý kerek. Tamshydan teńiz quralatynyn eskersek, ulttyq kúresimiz eshqandaı qarjy tapshylyǵyna kezdespegen bolar edi. Árkimnen kómek surap telmiremeı  jarqyn istermen úlken jetistikterge jeter edik», — dep,  aqylǵa qonar usynysty alǵa tartty. Rasymen de qazaq kúresindegi qarjylaı tapshylyqty sezinbegen jan joq shyǵar, sirá. Qanshama talantty palýandar men jattyqtyrýshylar aqshanyń azdyǵynan  tasada qalyp ne bolmasa ózge sport túrlerin jaǵalap ketip júr. Ol ótirik emes. Sondyqtan da qazaq kúresinde osy bir túıini sheshilmeı turǵan máselege bir núkte qoıar sát jaqyndaǵan sekildi. Mysaly, Dúnıejúzilik qazaq kúresi federaııasy qanshama álem, Eýropa jáne Azııa chempıonattaryn ótkizdi. Al, sol álemdik deńgeıde ótken jarystarǵa joǵarydan bir tıyn kómek bólingen emes. Tek, ultqa janashyr, ultjandy, qaıyrymdy, patrıot azamattardyń arqasynda qazaq kúresinen álemdik alamandar toqtaýsyz  uıymdastyrylyp  keledi. О́ıtkeni, qazaq kúresi  kıeli tól ónerimiz bolǵandyqtan  Allanyń kómegimen árkez de áıteýir túptiń-túbinde janashyr jandar tabylyp jatady. Hosh, sonymen Shymkentte ashylǵan qazaq kúresi klýbyna oralsaq.

Búgingi tańda qazaq kúresinen 7 álem, 11 Azııa, 3 Eýropa chempıonaty jáne 3 álem kýbogy ótip, 40-tan astam elde qazaq kúresi federaııalary jumys jasaýda.  Byltyr tól kúresimiz el sporty tarıhynda tuńǵysh ret Ashǵabadtta ótken jabyq keshendegi  Azııa oıyndarynyń baǵdarlamasyna 3 salmaq  dárejesi boıynsha  kirip, barsha qazaq elin qýanyshqa bólegeni esimizde.

2016 jyly qazaq kúresinen Afrıka jáne Panamerıka chempıonattary uıymdastyrylyp, ulttyq kúresimiz álem halqy qyzyǵa qaraıtyn kúres túrine aınalyp keledi.  Osylaısha, ótken jyly qazaq  kúresimiz eleýli jetistiktermen jyldy qorytyndylady. Sonyń barlyǵy derlik, ulttyq kúresimiz dese ishken asyn jerge qoıatyn, óz isine asqan jaýapkershilikpen qaraǵan bilgir de bilikti mamandardyń eleýli eńbekteriniń jemisi. Solardyń biri jáne biregeıi Serik Adamuly Túkeev. Qala ortalyǵynan boı kótergen sý jańa qazaq kúresi ǵımaratynyń  saltanatty ashylýyna Ońtústik Qazaqstan oblysynyń  qurama komandasynyń beldi palýandary túgeldeı kelip, qýanyshpen shyn kóńilderimen bólisti. Olardyń arasynda komanda kapıtany Ádiljan Ystybaev ta bar. Ádiljan Ashǵabadtta ótken Azııa oıyndarynda qola júldeni jeńip alǵan tuńǵysh qazaqstandyq palýan bolyp, esimi tarıhta qaldy. Ol súıikti qalasynda qazaq kúresinen sport klýbynyń ashylyp otyrǵanyna dán rıza. О́ıtkeni, «Ǵımarat Qurylys-1 »  JShS  kompanııasynyń basshysy, jany jaısań, ardager palýan Ázız Dáýletbekov endi, oblys  namysyn qorǵaıtyn sportshylardyń   aldaǵy ýaqytta eshqandaı qıyndyqqa kezdestirmeı qanatynyń astyna alyp, bar jaǵdaılaryn jasap berýge daıyn ekendigin isimen dáleldedi. Árıne, qamqorlyq bolǵan kezde, qıynshylyq syrt aınalyp ketinini belgili. Sondyqtan da palýandardyń júzderinde jylylyqtyń nury sezilgendeı. Aıpaqshy, Jýyrda  Almatyda qazaq kúresinen konfederaııa kýbogy úshin ótken jarysqa oblys  palýandarynyń barlyq qarjy júgin kóterip, abyroımen aparǵan Ázız aǵalaryna qurama komandanyń balýandarynyń aıtar alǵystary sheksiz. Sodan bolar oblys namysyn qorǵaǵan apaıtós jigitter jelpine óner kórsetip, úlken jetistikterge jete bildi. Osylaısha, qazaq kúresi úshin ótken jyl eleýli oqıǵalarǵa toly bolyp, qutty jyldyń biri bolyp tarıh qoınaýyna ótip ketti.

Ońtústik óńirdi qazaq kúresinen tuńǵysh ret ashylǵan klýb áıgili palýan Balýan sholaqtyń esimimimen atalady. Balýan Sholaqtaı aty daraboz palýandar shyǵyp, Qazaqstannyń ǵana emes, jalpy qazaq eliniń namysyn álem jekpe-jekterinde abyroımen qorǵasyn degen úmitti tý etken bul sport klýbynyń  alar asý áli alda dep oılaımyz. «Qyran túlegine qaıyspas qanat syılaıdy, ustaz shákirtine talmaıtyn talap syılaıdy», demekshi, osyndaı berekeli baq otaýǵa, Janpeıis Qobylanovtaı bilikti ustaz, tájirbıeli kúres mamanynyń basshylyq qyzmetine  shaqyrtylýy jarty istiń bitkeni dep sanaıdy jergilikti jurtshylyq.

Ata babamyz bizge  mıras etip qaldyrǵan bekzat ónerimiz osyndaı qaıyrymdy istermen  qaryshtap damyp keledi. Dúnıejúzilik qazaq kúresi federaııasynyń alǵa qoıyp otyrǵan asqaraly arman-maqsattary da asqaq. Ol — tól kúresimizdi Olımpıada oıyndaryna kirgizý. Árıne, sol baǵytta jasalar jumys jetkilikti. Bıyl jazǵy Azııa oıyndarynyń baǵdarlamasyna kirgizý negizgi josparda tur.

Asyǵý kerek asyǵý kerek qandaı da,

Ýaqyt seniń asyqpa degenińe qaraıma.

Asyǵý kerek asyǵa kútken armannyń,

Appaq sáýlesi tússin de tursyn mańdaıǵa, — dep aqıyq aqyn Muqaǵalı jyrlaǵandaı, ıek artqan maqsatymyz qazaq kúresin Olımpada oıyndaryna qosý dep bilsek, asyǵa júrip alaman isti tyndyrýda  shyryn úmitimizdi úzbesek eken.

 

Aqyn ORDABAIULY,

Foto: Ǵabıt SAPARBEKOV,

ShYMKENT