باقىت بالۋان

جاڭبىرباەۆ. وسى ءبىر تەك ەل اراسىندا ايتىلا قالسا، «بالۋان، باپكەر باقىتتى مەڭزەپ تۇرسىڭ عوي» دەپ ەمىرەنە كەتەتىن ەل-جۇرت كوپ بۇگىندە. ءيا، جاڭبىرباەۆتى تەك سپورتشىلار عانا ەمەس، بىلايعى جۇرت تا وتە جاقسى بىلەدى. ويتكەنى، كوكىرەگى وياۋ، كوزى اشىق، كوپشىل ازامات. بيىلعى جىلدىڭ 28-ءشى ساۋىرىندە بۇل كىسى جەتەلى جاس – 70-كە كەلدى. اردا اعامىزدىڭ رەداكتسيامىزدىڭ اتىنان مەرەيتويىمەن قۇتتىقتاي وتىرىپ، ونىڭ وتكەن ونگەلى ءومىر جولىنان سىر شەرتەتىن شەجىرەلى ماتەريالدى وقىرمان نازارىنا ۇسىنامىز.

ماحمۋت-باقىت جاڭبىرباەۆ

1950 جىلدىڭ 28-ءشى ساۋىرىندە وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى، ماقتاارال اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن.

1966 جىلى ۆ.ي.لەنين اتىنداعى ورتا مەكتەپتى بىتىرگەن. سول جىلى تاشكەنت قالاسىنداعى مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ينستيتۋتتىڭ دەنە شىنىقتىرۋ فاكۋلتەتىنە وقۋعا تۇسكەن. كۇرەسپەن 1966 جىلدان باستاپ اينالىسقان. 1968 جىلى تاشكەنت قالاسىنىڭ، كەيىن رەسپۋبليكا قۇراما كومانداسىندا كۇرەسكەن. 1969 جىلدان كسرو جاستار قۇراماسىندا ونەر كورسەتكەن. 1969 جىلى كسرو قۇراماسىنىڭ ساپىندا كانادا مەملەكەتىنىڭ گاميلتون قالاسىندا سىنعا ءتۇسىپ، چەمپيون اتانعان. 1970 جىلى قۇراما قۇرامىندا گرەكيانىڭ افينا قالاسىندا دا حالىقارالىق جارىسقا قاتىسقان. 1970-1976 جىلدارى ۇستاز ءارى جاتتىقتىرۋشى بولىپ قىزمەت اتقارعان.

1976-1995 جىلدار ارالىعىندا كومسومول-پارتيا جانە شارۋاشىلىق جۇمىستارىندا باسشىلىق قىزمەتتى اتقارعان. 1995-2001 جىلدارى جاتتىقتىرۋشى، كەيىن 2001 جىلدىڭ تامىز ايىنان باستاپ ماقتاارال اۋداندىق «بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر سپورت مەكتەبى» مەملەكەتتىك مەكەمەسىنىڭ ديرەكتورى بولىپ قىزمەت ەتۋدە.

وسى ۋاقىتقا دەيىن جەتكەن جەتىستىكتەرىنە وراي يەلەنگەن ماراپاتتارى:

«قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا ەڭبەك سىڭىرگەن جاتتىقتىرۋشى، اسا جوعارى حالىقارالىق دارەجەدەگى تورەشى، كۇرەستىڭ ءۇش تۇرىنەن سپورت شەبەرى، «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قۇرمەتتى سپورت قايراتكەرى، حالىقارالىق «التىن قىران» وردەنىنىڭ يەگەرى جانە «ماقتاارال اۋدانىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى».

سونداي-اق، ەلىمىزدىڭ سپورت سالاسىنا جاۋاپتى مينيسترلىكتەر مەن كوميتەتتەر تاراپىنان ءار جىلداردا ەڭبەگى ەلەنىپ وتىرعان. ماسەلەن، 1997 جىلى سامبودان «قر سپورت جونىندەگى ۇلتتىق تورەشى» مارتەبەسى بەرىلسە، 1998 جىلدارى دزيۋدودان «قر سپورت جونىندەگى ۇلتتىق تورەشى»، قازاق كۇرەسىنەن «قر سپورت جونىندەگى ۇلتتىق تورەشى» جانە «قر سپورت شەبەرى»، ەركىن كۇرەستەن «قر سپورت شەبەرى»، 2000 جىلى «قر ەڭبەگى سىڭگەن جاتتىقتىرۋشى»، 2002 جىلى «دەنە شىنىقتىرۋ مەن سپورتتىڭ دامۋىنا قوسقان ەڭبەگى ءۇشىن» جانە «قر دەنە تاربيەسى مەن سپورتىنا سىڭىرگەن ەڭبەگى ءۇشىن» قۇرمەت بەلگىلەرىمەن، 2004 جىلى قازاقشا كۇرەستەن «قر جوعارى دارەجەدەگى ۇلتتىق تورەشى» جانە «قر قۇرمەتتى سپورت قايراتكەرى»، سپورت تۇرلەرىنىڭ فەدەراتسيالارى تاراپىنان 2007 جىلى «حالىقارالىق دارەجەدەگى تورەشى»، 2009 جىلى  «اسا جوعارى حالىقارالىق دارەجەدەگى تورەشى»، 2010 جىلى «موڭعوليا رەسپۋبليكاسىنىڭ «سپورت ايبىنى» اتاعىمەن قۇرمەتتەلگەن. بۇدان بولەك، مەملەكەت تارپىنان بەرىلگەن كوپتەگەن مەدالدار مەن وردەندەر دە بار.

 قازاقتىڭ سوڭعى حانى كەنەسارى ەل-جۇرتتى كەزىپ ءجۇرىپ، بىردە وڭتۇستىكتەگى شاردارا ايماعىنا دا كەلگەن ەكەن. مۇندا ول كەزىندە قازاقتىڭ ايبارلى باتىرلارىنىڭ ءبىرى بولعان ءجالاڭتوستىڭ ۇرپاعى بۇلتباي باتىرعا جولىعىپتى. مۇنداعى ماقساتى پاتشالى رەسەيگە قارسى باعىتتالعان اسكەرىنىڭ سانىن تولىقتىرۋ بولعان. ونىڭ بۇل ۇسىنىسىن قۇپ العان بۇلتباي سىرداريا ساعاسىنداعى ەلدى مەكەندەردى ارالاپ ءجۇرىپ، كەنەسارى اسكەرىنە قوسىلاتىن ادامنىڭ سانىن مىڭعا دەيىن جەتكىزىپتى. الايدا، حان كەنەنىڭ «مىڭباسى بولىپ مەنىڭ سوڭىما ەرگىن» دەگەن ۇسىنىسىن قۇپ كورمەگەن. ول وعان «قازاقتىڭ «جاۋ جوق دەمە، جار استىندا» دەگەن ءسوزى بار عوي. الدا-جالدا مۇنداعى حالىقتى جاۋ جاعادان الاتىن بولسا، وعان قورعان بولاتىن باتىر كەرەك. سوندىقتان سەنىڭ سوڭىڭا باتىلدىعى مەنەن ءبىر مىسقال دا كەم تۇسپەيتىن باراق باۋىرىمدى ەرتەيىن» دەپ ناعىز ەرگە ءتان ءۋاجىن ايتادى. بۇلتبايدىڭ بۇل ۋاجىنە كەلىسكەن كەنەسارى باراق باتىردى وزىنە «مىڭباسى» ەتىپ العان ەكەن. ولار الدىمەن ءبىراز ۋاقىت شىمقورعاندا جاۋىنگەرلىك جاتتىعۋلارىن وتكىزەدى. سوندا سوعىس قيمىلدارىنا ابدەن داعدىلانعاننان كەيىن جورىققا اتتانىپتى. باراق ءوزىنىڭ اعاسى بۇلتباي ايتقانداي ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىس كەزىندە ەرەكشە باتىلدىعىمەن كوزگە تۇسكەن. قول استىنداعى جاۋىنگەرلەرى دە نامىسىن جاۋعا تاپتاتقىزباپتى.

ءمىرزاشول وڭىرىندەگى ءۇش اۋدان كورشى وزبەكستاننىڭ قۇرامىندا بولعان تۇستاردا ماقتارال اۋدانىنىڭ تۋماسى، جوعارىدا ءبىز ءسوز ەتكەن باراق باتىردىڭ تىكەلەي ۇرپاعى باقىت جاڭبىرباەۆ دەگەن ازامات بۇكىل كەڭەس وداعىنا بالۋاندىعىمەن تانىلعان. ارينە، مۇنداي بيىك بەلەس ادام بالاسىنا وڭاي كەلمەسى انىق. سوندىقتان كەيىپكەرىمىزدىڭ سپورتتىق جولداعى كەزەڭدەرىنە كەڭىرەك توقتالعاندى ءجون سانادىق. 1966 جىلى حح پارتسەزد كەڭشارىنداعى ۆ.ي.لەنين ورتا مەكتەبىن تامامداعان ول وسى جىلى تاشكەنت قالاسىنداعى مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ينستيتۋتتىڭ دەنە شىنىقتىرۋ فاكۋلتەتىنە وقۋعا تۇسكەن ەكەن. ونىڭ اكە-شەشەسى سۇيەگى ءىرى كىسىلەر بولعان. الايدا، ورتا مەكتەپتە وقىپ جۇرگەن كەزىندە باقىتتىڭ بويى بۋلىعىپ وسكەندىكتەن ستۋدەنتتىك ءومىردىڭ العاشقى جىلىندا دەنە ءبىتىمى جاعىنان اتا-اناسىنا اسا ۇقساي قويماپتى. سالماعى 42 كيلوگرامعا جەتەر-جەتپەس بولسا، ال بويى قاتارلاستارىنىڭ باسىم بولىگىنەن قالىپ قويعان. ونىڭ بۇل دەنە ءبىتىمى كۋرستاس جولداستارىمەن بىرگە العاش رەت بوكس ۇيىرمەسىنە بارعاندا كەدەرگى كەلتىرىپتى. بويىنىڭ قىسقالىعىن جانە سالماعىنىڭ ازدىعىن العا تارتقان جاتتىقتىرۋشى ونى اتالمىش ۇيىرمەگە قابىلداۋدان باس تارتقان. بۇل توسىن جاعداي باقىتقا جەڭىل تيمەگەن. ايتسە دە، ونىڭ قۇلازىعان كوڭىلىن كۋرستاس جولداستارى الىمقۇل مەن قۇدياردىڭ ەركىن كۇرەس ۇيىرمەسىنە ۇگىتتەگەن ۇسىنىسى جايلاندىرىپتى. بۇل ۇسىنىستى قۋانا قۇپ العان ول ەرتەسىندە-اق ەركىن كۇرەسكە بارعان. جاتتىقتىرۋشى گەورگي دەگەن كىسى ەكەن. بايسالدى مىنەزدى باپكەر ۇيىرمەدە ادام تولىپ تۇرسا دا باقىتتىڭ بەتىنەن قاقپاپتى. «ازىرگە جاتتىعۋعا سەن دە كەلە بەرگىن، سىناق كىتاپشاڭا «اۆتومات» قويىپ بەرەمىن. بىرنەشە كۇننەن سوڭ ماقتا تەرۋگە كەتەمىز. سودان كەلگەننەن كەيىن ارعى جاعىن كورە جاتارمىز» دەپ ونى كۇرەس الاڭىنا كىرگىزىپ جىبەرگەن. مۇنداي مۇمكىندىككە كىم قۋانباسىن؟ اسىرەسە، شىمىر دەنەسىن ودان سايىن شىنىقتىرۋدى كوزدەپ جۇرگەن باقىتتىڭ قۋانىشىندا شەك بولماعان. ول ستۋدەنتتەر ماقتا تەرۋگە كەتكەنگە دەيىن 4-5 رەت كۇرەس كىلەمىنەن كورىنىپ ۇلگەرىپتى. ونىڭ بويىنداعى سپورتقا دەگەن ايرىقشا قۇلشىنىس پەن ۇتقىر قيمىلدارى وسى ساناۋلى جاتتىعۋدىڭ وزىندە بىلىكتى باپكەردىڭ زەيىنىن وزىنە اۋدارا العان. الايدا، اراداعى ماقتا تەرۋ ناۋقانى ستۋدەنتتەردى بۇل ۇيىرمەدەن ءبىراز ۋاقىتقا قول ءۇزدىرىپتى. قىركۇيەك ايىنىڭ بەل ورتاسىنا قاراي ءوزىنىڭ كۋرستاستارىمەن بىرگە مىرزاشولدەگى ماقتا القابىنا اتتانعان باقىت مۇندا قىس قىراۋى تۇسكەن ۋاقىتقا دەيىن «اق التىن» تەرگەن. تەك جەلتوقسان ايىنىڭ سوڭىنا تاياعان كەزدە عانا ەركىن كۇرەسكە قايتا ورالىپتى. ونى ءۇش ايدان استام ۋاقىت كورمەگەن باپكەرى بويى ءبىرشاما ءوسىپ قالعان باقىتقا قاراپ «مىنە، توسىنسىي دەپ وسىنى ايت. ءۇش ايدىڭ ىشىندە اجەپتاۋىر ۇلكەيىپ قالىپسىڭ. ەندى سالماعىڭدى كورەيىك. كەل، تارازىعا تارتىلعىن» دەپ تاڭىرقاعان كەيىپ تانىتادى. ال، دەنە سالماعى 50 كيلوگرامدى ەڭسەرگەنىن كورگەندە جاتتىقتىرۋشى ۇيىرمە تىزىمىنە باقىتتى قوسىپ جىبەرىپتى.

بالۋاندىققا بەت بۇرعان باقىتتىڭ باعىنا قاراي ەركىن كۇرەسپەن شۇعىلدانىپ جۇرگەن جىگىتتەر كىلەڭ «سەن تۇر، مەن اتايىندار» بولعان. ونىڭ ۇستىنە، باپكەردىڭ قاتاڭ تالابى مەن جوعارى بىلىكتىلىگى ونىڭ كۇن ساناپ شيرىعۋىنا، كۇرەستىڭ ءادىس-تاسىلدەرىن مەيلىنشە جەتىك مەڭگەرۋىنە تۇرتكى بولىپتى. ءۇش ايداي كۇرەس تاسىلدەرىنە قانىققان سوڭ جاڭبىرباەۆتى جاتتىقتىرۋشىسى جارىس دوداسىنا سالىپ جىبەرگەن. ول باستاپقى كەزدەردە 52، 57، 60 جانە 63، ال كەيىنىرەك 68 كيلوگرام سالماقتا جارىستارعا قاتىسىپ وتىرعان. ەركىن كۇرەسكە دەگەن ەپتىلىگىنە ءدان ريزا بولعان باپكەرى ونى ەكىنشى كۋرسقا وتكەندە ينستيتۋتتىڭ قۇراماسىنا وتكىزىپتى. سول ۋاقىتتاردا تاشكەنت قالاسىندا سپورتقا ارنالعان قوعامدىق ۇيىمداردىڭ كوپ بولعاندىعى سونشالىق، ءتىپتى اپتا سايىن جارىستار ءوتىپ تۇرادى ەكەن. تاشكەنت مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىنىڭ قۇراماسى بۇل جارىستاردان استە قالىس قالماعان. مۇنداي قاربالاس باقىتتىڭ قاناتىن قاتايتىپ، ەركىن كۇرەستە ەلگە كەڭىرەك تانىلۋىنا جول اشىپتى. ءوز سالماعىندا بىرنەشە رەت جەڭىمپاز اتانعان. سوندىقتان بولسا كەرەك، ءۇشىنشى كۋرستا، ياعني ول ون سەگىز جاسقا تولعان كەزدە وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جاستار قۇراماسىنا قابىلدانىپتى. ول مۇندا دا بيىك تۇعىردان كورىنىپ، رەسپۋبليكا چەمپيونى اتانعان. باقىتتىڭ ءبىر باسىندا «وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەركىن كۇرەستەن 5 دۇركىن چەمپيونى»، “ورتا ازيانىڭ ەكى دۇركىن چەمپيونى” جانە “وزبەكتىڭ ۇلتتىق كۇرەسى بويىنشا ەكى دۇركىن ءابسوليۋتتى چەمپيونى (تۇيە پالۋان)” دەگەن اتاقتارى بار. باسقا-باسقا، وزبەكتەر وزگە ۇلت وكىلىنە جەڭىستى وڭايلىقپەن بەرە قوياتىن حالىق ەمەس. ەڭ بولماعاندا، ايلاسىن اسىرىپ، الدىن وراۋعا تىرىسىپ باعادى. اسىرەسە، ءبىز دەگەندە «ءبىر ساۋساعى بۇگۋلى تۇراتىن» ولاردىڭ باقىتقا دا ءبىر ويلاعانى بولعان دا شىعار، بالكىم. الايدا، ونىڭ بوز كىلەمدەگى باتىل قيمىلدارى مەن كۇرەس تاسىلدەرىن كوز ىلەسپەس جىلدامدىقتا ورىنداعان شەبەرلىگى تەك وزبەكتىڭ عانا ەمەس، كورشى ەلدەگى باسقا ۇلتتاردىڭ دا باسىن يگىزگەن. از ۋاقىتتىڭ ىشىندە تەك العا ۇمتىلىپ، وسىنداي جەتىستىككە جەتكەن قازاق بالۋانى بولگاريادا وتكەن الەم چەمپيوناتىندا جەڭىس تۇعىرىنان كورىنگەن سوڭ وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق قۇراماسىنىڭ ساپىندا بەتكەۇستار بالۋانعا اينالعان. بۇدان كەيىن ول وسى قۇرامامەن بىرگە كانادا مەملەكەتىنىڭ گاميلتون قالاسىندا وتكەن حالىقارالىق جارىستا دا چەمپيون اتانعان. سونداي-اق، گرەكيادا بولعان حالىقارالىق باسەكەدە كسرو قۇراماسىنىڭ اتىنان قاتىسىپ، جۇلدەلى ورىندى يەلەنىپتى. ال، 1970 جىلى تاشكەنتتەگى جوعارعى وقۋ ورنىن تامامداعان سوڭ باقىتتى وزبەكستاننىڭ ۇلتتىق قۇراماسى وزىندە قالدىرماق بولادى. الايدا، ونىڭ اكەسى «بالام ونسىز دا سىرتتا بەس جىلداي ءجۇرىپ قالدىڭ. وتباسىمداعى اتۇستار ازاماتىم ءوزىڭ عانا. سوندىقتان ەلگە كەلىپ ەڭبەك ەتكىن» دەپ ءوز شەشىمىن ايتىپتى. اكەسىنىڭ بۇل توقتامىنا ول ەش قارسىلىق بىلدىرمەگەن. تۋعان مەكەنىنە ورالىپ، كيروۆ اۋدانىنا قاراستى «حح پارتسەزد» كەڭشارىنداعى ءبىر كەزدەرى ءوزى ورتا ءبىلىم العان ۆ.ي.لەنين مەكتەبىنە دەنە شىنىقتىرۋ مۇعالىمى بولىپ ورنالاسىپتى. مۇندا ول مۇعالىم بولا ءجۇرىپ سپورت سالاسىن باسقارىپ وتىرعان مەملەكەتتىك مەكەمە باسشىلارىنىڭ قولقا سالۋىمەن سىرداريا وبلىسىنىڭ ورتالىعى گۇلستان قالاسىندا قوسىمشا باپكەرلىك قىزمەتتى اتقارعان. وقۋ-جاتتىعۋ كەزەڭدەرىندە وسى جاقتان بوي كورسەتەدى ەكەن. ال، قالعان ۋاقىتتا مەكتەپتە مۇعالىمدىك مىندەتىنە كىرىسكەن. ەندى مىنا ءبىر قىزىقتى قاراڭىز. جوعارى وقۋ ورنىن بىتىرگەن كەزدە وزبەكستاننىڭ ۇلتتىق قۇراماسى باقىتتىڭ تاشكەنتتە قالۋىن قالاسا، گۇلستانداعى باپكەرلىك قىزمەتىنە كوڭىلى تولعان باسشىلار ول اسكەرگە اتتانباق بولعاندا سامارقانتتاعى اسكەري سپورت روتاسىنا تۇسىرۋگە بەيىل تانىتقان. بىراق، بۇل جولى باقىتتىڭ ءوزى قارسىلىق ءبىلدىرىپ، وتان الدىنداعى مىندەتىن رەسەي جەرىندە وتەۋدى ۇيعارىپتى. وسىلايشا ول 1971 جىلى 26-شى مامىردا گۇلستاننان رەسەيدىڭ سۆەردلوۆسك وبلىسىنا اسكەرگە اتتانعان. مۇندا اسكەري سپورت روتاسىنا ءتۇسىپ، العاشقىدا ەركىن كۇرەسپەن شۇعىلدانىپ ءجۇرىپتى. الايدا، ارادا ءبىراز ۋاقىت وتكەندە بۇل اسكەري بولىمگە سامبو كۇرەسىنەن 82 سالماقتا بەلدەسەتىن ادام كەرەك بولادى. روتا كومانديرى بۇعان باقىتتى لايىق دەپ تاپسا كەرەك، كۇرەستىڭ وسى تۇرىنە اۋىسۋىن سۇراعان. سوندا ول «مەن ارينە سامبوشى ەمەسپىن، بىراق كۇرەستىڭ بۇل دا ءبىر ءتۇرى بولعاندىقتان مۇنىمەن دە شۇعىلدانىپ كورۋگە بولادى» دەپ ءوز كەلىسىمىن بەرىپتى. ەركىن كۇرەسكە ەپتى جىگىت روتا قۇراماسىندا جۇرگەن ەكى ايدىڭ ىشىندە سامبونىڭ ءادىس-تاسىلدەرىن اجەپتاۋىر مەڭگەرىپ، جاتتىعۋ كەزىندە جانە ءىشىنارا سايىستاردا جاقسى ناتيجە كورسەتە باستاعان. سوندىقتان بولسا كەرەك، بۇدان كەيىنگى كەزەڭدەردە ول ورتالىق ورال اسكەري وكرۋگى قۇراماسىنىڭ ساپىندا جارىستارعا قاتىسىپتى. الدىمەن سۆەردلوۆسكىدە، ودان كەيىن ۆەرحويانسكىدە وتكەن سايىستاردا چەمپيون اتانعان. ال، ماسكەۋدە وتكەن بۇكىلوداقتىق دودادا ءۇشىنشى تۇعىردان كورىنىپ، كەڭەس وداعىنىڭ سپورت شەبەرى اتاعىن يەلەنىپتى. بۇل ۋاقىتتا مۇنداي مارتەبەگە وداقتىق جارىستاردا الدىڭعى التى ورىننان كورىنگەندەر عانا قول جەتكىزەتىن بولعان. نە كەرەك، باقىت اسكەردە جۇرگەندە دە ءبىراز بەلەستەردى باعىندىرىپ ۇلگەرىپتى. ال، ارميادان كەيىن قايتادان اۋىلعا كەلگەندە ول وتان الدىنداعى بورىشىن وتەۋگە اتتانباس بۇرىن، دالىرەك ايتقاندا 1971 جىلدىڭ 2-ءشى مامىرىندا شىمكەنت وبلىسىنىڭ قۇرامىنا قايتا قوسىلعان مىرزاشولدەگى ءۇش اۋداننىڭ تىنىس-تىرشىلىگى قازاقستاندىق جۇيەگە بەيىمدەلىپ قالعان ەكەن. ول ەلگە كەلگەن بويدا ورتا مەكتەپتەگى ءوز جۇمىسىنا قايتادان كىرىسەدى. سونداي-اق، كيروۆ اۋدانىنداعى سپورت سالاسىن باسقارىپ وتىرعان مەيرامبەك قونىسوۆ پەن نەماتۋللا سۇلەيمەنوۆتىڭ قولقا سالۋىمەن اۋداننىڭ اعا باپكەرى قىزمەتىن دە قاتار الىپ ءجۇرىپتى. كيروۆ اۋدانىندا العاشقى سپورت قۇراماسىن جاساقتاعان ول ونداعى سپورتشىلاردى اپتاسىنا ەكى-ءۇش رەت جاتتىقتىرىپ وتىرعان. ال، ارادا ءبىراز ۋاقىت وتكەندە اۋداندىق قۇرامانى وبلىستىق دەڭگەيدە وتەتىن جارىستارعا قوسا باستاپتى. باپكەردىڭ جەمىستى جۇمىستارىنىڭ ناتيجەسى بولسا كەرەك، جاڭا ءارى جاس قۇراما ءا، دەگەننەن-اق سپورت جانكۇيەرلەرىنىڭ نازارىن وزىنە اۋدارعان. ءتىپتى، وبلىستىق دودالاردا وزا شاۋىپ، كوماندالىق ەسەپتە ەشكىمگە ەسە جىبەرمەيتىن بولىپتى. باقىتتىڭ باپكەرلىك قىزمەتتەگى بۇل جەتىستىگى شىمكەنت وبلىسىنداعى سپورت سالاسىنا جەتەكشىلىك ەتىپ وتىرعان ازاماتتار تاراپىنان وڭ باعالانىپ، 1973 جىلى وبلىستىق جاستار قۇراماسىنا اعا باپكەر بولىپ ورنالاسۋىنا تۇرتكى بولعان. بۇل كەزدە دە ول مەكتەپتەگى مۇعالىمدىك قىزمەتىن باپكەرلىك جۇمىسپەن قاتار اتقارا بەرگەن. جانە دە ەكەۋىندە دە ەڭبەگى ەل تاراپىنان ەلەنگەن. «سوندا قالاي؟» دەپ كۇماندانساڭىز، كۇدىگىڭىزدى مىنا ءبىر ەكى جاعداي سەيىلتەرىنە تيتتەي دە ءشۇبامىز جوق.

باقىت 1970 جىلى ءبىلىم ورداسىن ءبىتىرىپ، ءوز اۋىلىنا ورالا سالىسىمەن №1 بولىمشەدەگى مادەنيەت ءۇيىنىڭ ىشىنەن ەشكىمنەن ءبىر تيىن سۇراماي-اق قوعامدىق كۇرەس ۇيىرمەسىن اشقان. مۇندا قانشاما قازاق بالاسى سپورتپەن شۇعىلدانىپتى. ال، ارميادان كەيىنگى كەزەڭدەردە ءبىلىم بەرۋ سالاسىن باسقارىپ وتىرعان كىسىلەردىڭ كوزىن جەتكىزە وتىرىپ، كۇرەستى مەكتەپ باعدارلاماسىنا ەنگىزگەن.

ەندى باپكەرلىك قىزمەتىنە كەلەيىك. وبلىستىق جاستار قۇراماسىندا ول تالاي بولاشاق چەمپيونداردى تاربيەلەپ شىعاردى. ماسەلەن، كەزىندە قازاقتىڭ تۇيە پالۋانى اتانعان، بۇگىنگى تاڭدا بۇكىل سپورتسۇيەر قاۋىمعا كەڭىنەن تانىمال، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن جاتتىقتىرۋشىسى، اسا جوعارى دارەجەلى تورەشى سەرىك تۇكيەۆ جاڭبىرباەۆتىڭ قول استىندا تاربيەلەنگەن ازاماتتاردىڭ ءبىرى. تەك سەرىك عانا ەمەس، ونىڭ باۋىرلارى ەركىن، جاقسىبەك، مارات جانە بولات تۇكيەۆتەر دە، سونداي-اق ەركىن كۇرەستەن قازاقستاننىڭ ءتورت دۇركىن چەمپيونى بولعان ەرۋباي نامازباەۆ، كسرو قارۋلى كۇشتەرىنىڭ چەمپيوناتىندا توپ جارعان يۋري اككەرماني، وزبەكستاننىڭ 7 مارتە چەمپيونى بولعان كونستانتين مەلتيدي جانە اعايىندى باقىتبەك پەن باۋىرجان ماحامبەتوۆتەر سەكىلدى سپورت ساڭلاقتارى باپكەردىڭ باعىنا اينالعان شاكىرتتەرى. مىنە، ءبىز ءسوز ەتكەن وسى ەكى جاعدايدىڭ ءوزى ەشكىمنىڭ كوڭىلىن كۇپتى ەتپەسى انىق.

جالپى، جاڭبىرباەۆ جايىندا جازاتىن تاعى دا دۇنيەلەر جەتەرلىك. بۇل تۇرعىدا تىزگىندى بوساتساق، ۇزاققا شاباتىن ءتۇرىمىز بار. اتى التى الاشقا ءمالىم ازاماتتىڭ وسى ۋاقىتقا دەيىن قول جەتكىزگەن اتاق-داڭقىن تىزبەلەسەك، ءتىپتى بىرنەشە بەتتىڭ تولاتىنى دا انىق.

ەرلىباي وزبەكباي ۇلى،

قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى،

«امانجول»، «حيرۋرگ»، «ۇستاز» جانە «ءمىرزاشول قىزىلقۇمى» اتتى كىتاپتاردىڭ اۆتورى