داريا سۋ اققان سايىن تازارادى

جەلتوقسان باتىرلارى ەشقاشان ۇمىتىلمايدى

الماتىداعى  ورتالىق ساياباقتاعى مۇحتار اۋەزوۆ اتىنداعى ستاديوننىڭ جانىندا ورنالاسقان كۇرەس زالىندا تاماشا ءبىر يگىلىكتى دە ساۋاپتى سپورتتىق شارا ءوتتى.

قازاق كۇرەسىنەن ستۋدەنتتەر اراسىندا وتكەن بۇل ءدۇبىرلى قالالىق جارىس قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىنىڭ 30 جىلدىعى مەن جەلتوقسان كوتەرىلىسىنىڭ 35 جىلدىعىنا جانە جەلتوقسان كوتەرىلىسىنىڭ قاhارمانى ەربول سىپاتاەۆتى ەسكە الۋعا ارنالدى.

وعان قالاداعى 10-عا تارتا جەلتوقسان ۇيىمىنىڭ باسشىلارى قۇرمەتتى قوناق رەتىندە شاقىرىلدى. ولاردىڭ اراسىندا «پق جەلتوقسان اقيقاتى» رەسپۋبليكالىق قوعامدىق بىرلەستىگى، «قايسار جۇرەك»،  «جەلتوقسان جۇلدىزدارى»، «جەلتوقسان جالاۋى»، «جەلتوقسان» رەسپۋبليكالىق حالىقتىق-وتانشىلدىق قوزعالىسى بولدى. بۇل ۇيىمدار جەلتوقسان كوتەرىلىسىنە قاتىستى ىزگى شارالارعا بارىنشا اتسالىپ جۇرگەن بەلسەندى قوعامدىق بىرلەستىكتەر بولىپ سانالادى.

جەلتوقسان باتىرلارى جاس بالۋانداردىڭ تارتىستى بەلدەسۋلەرىن كوز جازباي، سودان العان ۇلكەن اسەرلەرىن ايتىپ جەتكىزە الماي جاقسى كوڭىلدى-كۇيدە وتىردى. بوزكىلەمگە شىققان بالۋاندار 5 سالماق دارەجەسى بويىنشا جەڭىس ءۇشىن جان الىسىپ، جان بەرىسكەن كەزدەسۋلەرىن وتكىزدى.تورەشىلەر دە سۇزگىدەن وتكەن سايدىڭ تاسىنداي قازاق كۇرەسىنىڭ ماماندارى بولاتىن. اراسىندا الەم چەمپيوناتىنىڭ كۇمىس جۇلدەگەرى ەركىن سايداقوۆ باستاعان قازىلار توبىنىڭ ءادىل شەشىمدەرىنە ەشبىر جان داۋ كەلتىرمەدى.

جارىستىڭ سالتاناتتى اشىلۋىندا ءسوز العان پق «جەلتوقسان اقيقاتى» رەسپۋبليكالىق قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى بولات قۇرىمباەۆ، جەلتوقسان كوتەرىلىسىنىڭ باتىرى، پق «جەلتوقسان اقيقاتى» رقب بەلدى مۇشەسى شولپان نۇرعاليەۆا، جەلتوقسان ارداگەرى، كەزىندە ەركىن كۇرەستەن ەل بىرىنشىلىگىنىڭ جەڭىمپازى بولعان ارداگەر بالۋان دارحان جاكەشەۆ جانە مارقۇم ەربول سىپاتاەۆتىڭ تۋعان باۋىرى ەرجان سىپاتاەۆتار ايتۋلى ءتۋرنيردىڭ ەرەكشەلىكتەرىنە توقتالىپ، جاس بالۋاندارعا جەڭىس تىلەدى. ءيا، وسىنداي الامان جەكپە-جەكتەردىڭ وتە جوعارى دەڭگەيدە وتۋىنە ۇيىتقى بولعان الماتى قالاسى اكىمدىگى قوعامدىق دامۋ باسقاراماسى، حالىقارالىق  «جاناشىر» قوعامدىق قورىنىڭ پرەزيدەنتى جاڭىل امانتايقىزى اپەتوۆا، پق «جەلتوقسان اقيقاتى» رەسپۋبليكالىق قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى بولات قۇرىمباەۆ پەن اباي اتىنداعى قازاق ۇپۋ-نە زور العىسىمىزدى ايتقىمىز كەلەدى. ءيا، ءدال وسىنداي ەل ىشىندە مىنا ءبىر اتى جامان ىندەتتىڭ بوي الىپ تۇرعان قيلى كەزەڭدە، كىشىگىرىم جارىس ۇيىمداستىرۋدىڭ ءوزى وڭاي ەمەس ەكەنى بەلگىلى. سوندىقتان دا ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ءتول كۇرەسىمىز ارقىلى جەلتوقساننىڭ رۋحىن اسقاقتاتا ءتۇسۋ ويلارى ىسكە تولىقتاي استى دەسە بولادى. ولاردىڭ باتىل قادامدارى ماقتاۋعا لايىقتى.

حوش، سونىمەن تاڭ ازاننان باستالعان سىندار ءتۇس اۋا شەگىنە جەتىپ، جەڭىمپازدار مەن جۇلدەگەرلەردىڭ ەسىمدەرى دە بەلگىلى بولدى. 55 كگ سالماقتا قاز ستا ستۋدەنتى ميراس شاكىروۆ الدىنا جان سالماي جەڭىسكە جەتسە، 60 كگ كۇرەسكەن الماتى ەنەرگوكولەدجىنىڭ ستۋدەنتى يلزات اسيەۆ تاماشا بەلدەسۋلەر وتكىزىپ، باس جۇلدەنى جەڭىپ الدى. ال، 66، 74 جانە 90 كگ-نان اسا سالماق دارەجەلەرى بويىنشا اباي اتىنداعى قازاق ۇپۋ ستۋدەنتتەرى نۇرسۇلتان نۇرسەيتوۆ، ەركىن جىگەر ۇلى، جورابەك ەرسۇلتاندار چەمپيون اتاندى. سونىمەن قاتار، ءتۋرنيردىڭ ۇزدىك، شەبەر، اككى بالۋانى جانە ۇزدىك تورەشى دەگەن اتالىمدار بويىنشا دارا شىققان بالۋاندارعا ماراپاتتار تابىس ەتىلدى. بۇل اتاقتاردى جورابەك ەرسۇلتان، نۇسۇلتان نۇرسەيىت ۇلى، جىگەر ەركىن ۇلى جانە ماۋلەن رىسداۋلەتتەر يەلەندى.

جارىس جەڭىمپازدارى مەن جۇلدەگەرلەرى كۋبوك، ماقتاۋ قاعازدارى جانە باعالى سىيلىقتارىمەن ماراپاتتالدى. بالۋانداردى الماتى قالاسى قوعامدىق دامۋ باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ايدار راحىمجان ۇلى ەسنبەكوۆ، پق «جەلتوقسان اقيقاتى» رقب توراعاسى بولات قۇرىمباەۆ، «قايسار جۇرەك» جەلتوقسان ۇيىمىنىڭ ءتورايىمى شارا بولەگەنقىزى ەرگەباەۆا جانە دە بىرقاتار جەلتوقسان قاندى كوتەرىلىسىنىڭ قاhارماندارى جاسۇلاندارعا اق جارما اق باتالار ايتىپ، ەستەلىككە سۋرەتكە ءتۇستى.

وسىلايشا، تارتىمدى دا تارتىستى وتكەن الامان جارىس مارەسىنە جەتىپ، قاتىسۋشىلار مەن قوناقتار قيماي قوشتاسىپ تارقادى. جەلتوقسان باتىرلارىن ەستە ساقتاپ، ولار تۋرالى ۇگىت-ناسيحات جۇمىسىن  ءبىر ءسات توقتاتۋعا بولمايدى. ويتكەنى، بۇل ارداقتى ازاماتتار تاۋەلسىزدىگىمىزدى قان توگىپ جەڭىپ الىپ بەرگەن التىن ۇرپاقتىڭ تامىرى بولىپ تارالادى.

بيىل مىنە،  جەلتوقسان كوتەرىلىسىنە 35 جىل تولىپ وتىر. قاراپ وتىرساق، قانشاما جىلدار ارادا  زىرلاپ وتە شىققان. بۇگىندە باستارىن اق باسىپ، شاۋ تارتقان جەلتوقسان باتىرلارى وزدەرىنە دەگەن قۇرمەت، قوشامەت جوعالماسا ەكەن دەپ تىلەيدى. سول ءبىر ايازى بەت قارىعان تۇندە، الاڭدا جان بەرىپ، جان الىسقان قازاقتىڭ باتىر ۇل-قىزدارىنىڭ ەرلىكتەرى تاريح ساحناسىندا ماڭگىلىك ورىن الارى ءسوزسىز. ەندەشە، وسىنداي يگىلىكتى، ىزگىلىكتى شارالاردىڭ جاس ۇرپاققا بەرەر ۇلگى-ونەگەسى، تاربيەسى زور دەپ ەسەپتەيمىن.

اقىن ورداباي ۇلى،

الماتى