SportPress.kz Qazaqstan sport jańalyqtary
Búgin túnde Katarda tórt jylda bir ret ótetin fýtboldan álem chempıonaty máresine jetti.
Fýtboldan álem chempıonatynyń fınaldyq kezdesýinde Argentına quramasy Franııa komandasyn matchtan keıingi penaltı serııasy qorytyndysymen utyp, chempıon atandy.
Osymen, argentınalyqtar bul ataqty úshinshi márte jeńip aldy.
Fınaldyń aldynda eki qurama da buǵan deıin eki dúrkin chempıon bolyp turdy. Atap aıtqanda, Argentına 1978 jáne 1986 jyldary, Franııa 1998 jáne 2018 jyldary Álem kýbogyna ıe bolǵan edi.
Kezdesý Doha qalasynyń irgesindegi Lýsaıl qalasynda osy chempıonat úshin arnaıy salynǵan «Lýsaıl» stadıonynda boldy.
Komandalar alańǵa myna qurammen shyqty:
Argentına: Martınes, Molına, Romero, Otamendı, Talıafıko, Dı Marııa, De Paýl, Fernandes, Makallıster, Messı, Alvares.
Franııa: Lorıs, Kýnde, Varan, Ýpamekano, Ernandes, Grızmann, Tchýamenı, Rabo, Dembele, Jırý, Mbappe.
Argentınalyq juldyz Lıonel Messı úshin bul match álem chempıonatyndaǵy 26-shy boldy. Ol osymen germanııalyq Lotar Matteýsty basyp ozyp, óziniń kezekti rekordyn jasady.
Matchtyń basynan Argentına quramasy onyń tizginin qolǵa aldy. Negizinen bul tusta shabýyldyń bárin sol jasap jatty.
Kezdesýdiń 23-mınýtynda franýzdar óz aıyp alańdarynda argentınalyq shabýylshyny qaǵyp qulatty. Penaltı! Ony Lıonel múltiksiz oryndady. Al 36-mınýtta Dı Marııa esepti eseledi – 2:0!
Aıtaıyn degenim:
Bıylǵy álem chempıonatynda mıllıardtaǵan fýtbol jankúıeri Lıonel Messıdiń juldyzy janǵanyn qalap, onyń tileýin tilep otyrdy. Osy joldardyń avtory da chempıonatta Argentınaǵa, sonyń ishinde Messıge bolysty. Ras, Messı álemniń jeti dúrkin úzdik fýtbolshysy bolǵanymen, ıaǵnı «Altyn dopty» jeti ret basynan kótergenimen, áli birde-bir ret álem chempıony atanǵan emes. Degenmen onyń komandalasy, Argentına quramasynyń taǵy bir jaryq juldyzy, óte talantty ári aqyldy oıynshysy Anhel Dı Marııanyń da álem chempıonatynda ulttyq quramaǵa bir kisideı sińirgen eńbegin atap ótý kerek. Aıtaıyn degenim, Dı Marııa Messıdiń kóleńkesinde qalyp qoıǵan sııaqty. Ol da Messı sııaqty 2014 jyly álemdik dodanyń fınalyna shyǵyp, altyn júldesiz qalǵan edi. Sol kezde Argentına Brazılııada ótken dúrmekti dodanyń fınalynda Germanııadan 0:1 esebimen jeńilip qalǵan bolatyn. Sodan beri Dı Marııanyń alańdaǵy basty armany – álem chempıony ataǵyn jeńip alý edi. Sol ataqty alý úshin ol Franııamen oıynda komandasyna ekinshi goldy syılady.
Franýzdar ekinshi taımda ǵana erkin qımyldaı bastady. Olar onda da qarqyndy match bitýge 10 mınýttan asa ýaqyt qalǵanda baryp qyzdyra tústi. Sonyń nátıjesinde áýeli, 80-mınýtta penaltı urý qurmetine ıe boldy. Onda Kılıan Mbappe qatelesken joq. Sóıtip, bir doptyń qarymtasy qaıtty. Artynsha Kılıan óziniń ekinshi golyn 81-mınýtta oıyn sátinde saldy. Osylaısha tarazy basy teńesti.
Aıtpaıyn dep edim:
Osy oıynda 80 mınýtqa deıin Argentınanyń matchtyń negizgi ýaqytynda álem chempıony bolady dep oılaǵan edik. Kezdesýde kóp nárseni túsine almaı otyrdyq. Argentınanyń bas jattyqtyrýshysy Lıonel Skalonıdiń 80-mınýtqa deıin ábden sharshap shaldyǵyp, súıretilip ázer júrgen oıynshylaryn nege der kezinde aýystyrmady dep oıladyq.
Máselen, Hýlıan Alvares, Rodrıgo De Paýl sııaqty oıynshylardy eń bolmaǵanda 70-75mınýtta aýystyrǵanda Argentına óz qaqpasyna penaltıdi de Mbappeniń ekinshi golyn da ákelmes edi. Al Franııanyń bas jattyqtyrýshysy Dıde Desham kerisinshe, oıynshylardy der kezinde aýystyryp, taktıkalyq jaǵynan óte paıdaly sheshim qabyldady. Sonyń nátıjesinde Franııa quramasy tarazy basyn teńestirip ketti.
Qarsylastar negizgi ýaqytty osy 2:2 degen eseppen aıaqtady.
Budan keıingi over-taımda argentınalyqtar taǵy da alǵa shyqty. Bul joly 109-mınýtta Messı taǵy bir gol salyp, dýbl jasady. Osymen bári bitken shyǵar dep otyr edik. Biraq franýzdar olaı oılamapty. Match bitýge eki mınýt qalǵanda argentınalyqtar óz aıyp alańdarynda taǵy tártip buzyp, 11 metrlik soqqy belgilendi. Mbappe taǵy da qaqpany dál kózdedi. Sóıtip, ol álem chempıonatynyń fınaldyq matchynda het-trık jasaǵan birinshi fýtbolshy boldy.
Munyń báriniń sońy matchtan keıingi penaltıge alyp bardy. Ony Argentına quramasynyń jigitteri múltiksiz oryndady. Esep – 4:2!
Bul kezdesýde Argentına jeńiske degen jigerine jiger qosyp, tamasha oıyn órnegin kórsetti. Ońtústikamerıkalyqtar Franııadan ekinshi taımnyń sońǵy 10 mınýtyn eseptemegende áldeqaıda kúshti kórindi. Olardyń oıynnyń óne boıynda artyqshylyǵy kórer kózge kórinip turdy. Matchtyń birinshi taımynda Franııa túsiniksiz bir kúı keshkendeı kórindi. Ásirese, Grızmann, Jırý, Dembele men basqa da oıyshylardyń oıyndary júrmedi. Keshe Franııaǵa N’Golo Kante men Pol Pogba jetispedi. Messı alańǵa shyqqanda mysy basyp turǵandaı kórindi. Sondyqtan bul jeńisti ádiletti dep esepteımiz.
Eń sońynan eki komanda fýtbolshylaryna da medal tapsyrý saltanaty bolyp ótti. Sonymen birge, týrnırdiń arnaıy júldeleri de tabys etildi. Bul joly Lıonel Messı chempıonattyń úzdik oıynshysy atansa, onyń komandalastary – golkıper Emılıano Martınes úzdik qaqpashy atanyp, «Altyn qolǵapty», al 21 jastaǵy jartylaı qorǵaýshy Eno Fernandes eń jas úzdik oıynshy ataǵyn ıelendi. Bul jigit jas bolsa da bas bolatyn jigit eken. Sóz joq, tamasha talantty jigit. Seskenbeıdi. Pas ta beredi, shabýyldy da bastaıdy. Messıge jaltaqtamaı, batyl sheshimder qabyldaıdy. Aıaǵyna dopty ilip alyp, qylshyldaǵan jas jigit biraz oıynshylardy san soqtyryp ketti. Qolda bar málimette, bolashaq osy jigitte desedi. Degenmen, bárine ýaqyt tóreshi. Kezinde Arıel Ortega men Pablo Aımardy Maradonanyń izbasary dep topshylaǵandar kóp bolǵan. Olar biraq, Dıego Armandonyń deńgeıine jete almady. Endi bárin ýaqyt kórsetedi.
Franııa quramasynyń shabýylshysy Kılıan Mbappe úzdiń surmergen boldy. Ol 8 doptyń avtory atandy.
Osyǵan deıin Argentına men Franııa álem chempıonattarynda úsh ret kezdesken eken. Birinshi ret 1930 jyly Ýrýgvaıda ótken dodada ońtústikamerıkalyqtar qarsylastaryn 1:0 esebimen utsa, 1978 jyly óz elderinde jalaýy kóterilgen mýndıalda franýzdardan 2:1 esebimen basym tústi. Al 2018 jyly Reseıde ótken álem chempıonatynda 1/8 fınalda Franııa Argentınadan 4:3 esebimen aılasyn asyrdy. Osy kezdesýde Kılıan Mbappe qos goldyń avtory atandy.
Jalpy, bıylǵy doda óte tartysty jáne qyzyqty ótti. Katarǵa kelgen 32 quramanyń bári chempıonatqa jaqsy daıyndalyp, shama kelgenshe óner kórsetti. Osy rette, Marokko komandasynyń Afrıka quramalarynyń arasynda tuńǵysh ret jartylaı fınalǵa shyǵyp, sensaııa jasaǵanyn atap ótý kerek. Ras, Afrıka komandalary chempıonat saıyn azýly quramalardyń «aıaǵynan» shalyp, «sıýrprız» jasap otyratyny belgili. Mysaly, Kamerýn, Senegal, Gana, Nıgerııa, Egıpet sekildi elderdiń ulttyq quramalary jasyl alańnyń shańyn qaǵyp, kádimgideı qarsylas bolyp otyratyn. Al bıylǵy mýndıalda bul «mindetti» Marokkonyń oıynshylary tamasha atqaryp shyqty. Olar tipti, ½ fınalǵa joldama alyp, afrıkalyqtar buryn-sońdy jetpegen jetistikke jetti.
Mysaly, Marokko eliniń ulttyq qurama komandasyn óz tobynda birinshi oryn alyp, 1/8 fınalǵa erkin shyǵady dep eshkim oılaǵan joq. Oılasa da Kanadany 2:1, al Belgııany, álem chempıonatynyń qola júldegeri Belgııany 2:0 esebimen tas-talqan etip jeńedi dep eshkim oılamaǵany anyq. Toptyq týrnırde Marokko taǵy Horvatııamen 0:0 esebimen teń túsken.
Osy álem chempıonatynyӊ jerebesi tartylǵannan beri kóbisi «E» tobyn «О́lim toby» dep atady. Al is júzine kelgende «F» toby «О́lim toby» bolyp shyqty. О́mirsheӊdigi sonshalyq, eki birdeı qurama osy toptan jartylaı fınalǵa jetti. Marokko men Horvatııa úshinshi oryn úshin talasqa tústi. Bul matchta qola medal afrıkalyqtardyń ýysynan ketse de olar chempıonatta jaqsy qyrynan kórindi. Afrıka qurlyǵynan jartylaı fınalda óner kórsetý qurmetine ıe bolǵan marokkolyqtar aldymen Ispanııamen negizgi ýaqytty 0:0 esebimen teń aıaqtap, penaltıde (3:0) basym tússe, sońynan naǵyz sensaııa jasap, Portýgalııany 1:0 etip utyp ketti. Bıylǵy dodada Marokkonyń sapynda bas jattyqtyrýshysy Valıd Regrarıdiń jigitteri — Býný, Hakımı, Darı, Ál-Iamık, Attıııat-allah, Amalla, Zıesh, Ýnaı, Amrabat, Býfal, Án-Nesırı bir úıdiń balasyndaı óner kórsetti.
Sóz sońy: 1988 jyldan beri Eýropa chempıonatyn, 1990 jyldan beri álem chempıonatyn úzbeı qarap kele jatqan kezden beri baıqaǵanym, qurlyqtyq bolsyn, álemdik doda bolsyn bir oıynnyń komandasy, bir chempıonattyń komandasy degen bolady eken. Iaǵnı, Saýd Arabııasy sııaqty bir quramalar bir oıynda azýly qarsylasyn jeńip, sensaııa jasaıdy da qalǵan matchtarda súreńsiz oıyn kórsetip, joq bolyp ketedi. Japonııa, Ońtústik Koreıa, Meksıka, Belgııa sııaqty elderdiń jasaqtaryn bir chempıonattyń komandalary deýge bolady. Olar álem chempıonattaryna turaqty túrde qatysyp, myqty degen quramalardyń dińkesin qurtyp, mysyn basýǵa tyrysyp, biraz jerge deıin baryp keledi. Bul komandalardy «shaǵylmaıtyn jańǵaq» deıdi. Al bıylǵy básekede biraz komandalardy eseńgiretken Marokko sııaqty quramalardy «jumbaq jasaq» desek bolady. Áli esimde, 1990 jyly Kamerýn Argentınany chempıonattyń birinshi matchynda toǵyz oıynshymen 1:0 esebimen jeńgende kommentator «Biz Afrıkanyń oıynyn kórmeımiz, qaramaımyz. Sondyqtan olardyń jeńisterine tańqalyp qaraımyz», degen edi. Rasymen de solaı. Biz Afrıka komandalardyń oıyndaryn qaramaımyz. Sondyqtan da olar Eýropa quramalaryn jeńse oıyndaryna tań-tamasha bolamyz.
Katardaǵy álem chempıonaty qys mezgilinde ótti. Onyń jalaýy Katardyń bes qalasynda jelbiredi (9 stadıon). Match barysynda 5 fýtbolshyǵa deıin almastyrýǵa ruqsat etildi. Árbir qurama sapynda 26 oıynshyǵa deıin tirkeldi. Bıyl tuńǵysh ret matchta áıelder tóreshilik etti.
Álem kýbogynyń fınaly 18 jeltoqsanda boldy. 18 jeltoqsan – Katar halqynyń ulttyq kúni.
Katardaǵy álem kýbogynda bas-aıaǵy 172 gol salynypty (2 avtogol). Alty fýtbolshy penaltıden gol sala almady – Harrı Keın (Anglııa), Lıonel Messı (Argentına), Andre Aııý (Gana), Alfonso Deıvıs (Kanada), Robert Levandovskıı (Polsha), Salım ál-Davsarı (Saýd Arabııasy).
Dastan KENJALIN,
ASTANA
