بوكستان قازاقستان چەمپيوندارى انىقتالدى

بيىلعى قازاقستان چەمپيوناتىنىڭ ەرەك­شەلىگى، بوكس فەدەراتسيا­سى ءاىۆا-دان «ءۇش جۇلدىزدى» ەكى تورەشىنى شاقىرعان ەدى. اعىلشىن جانە يرلانديالىق تورەشىلەردىڭ ءمىن­دەتى – قازىلاردىڭ جۇمىسىن باقىلاپ، ءادىل باعاسىن بەرۋگە جاردەمدەسۋ.

جارىس بارىسىندا شەتەلدىك تورەشىلەر پينچۋك پەن قۇتتى­بە­كوۆ اراسىنداعى جەكپە-جەكتى قايتا قاراپ، فينالعا انتون پينچۋكتى جىبەردى.

تاپ وسىنداي جاعداي فينالدا دا كەزدەستى. 51 كيلو سالماقتا ماڭ­عىس­تاۋلىق ازامات يساقۇلوۆ پەن وڭتۇستىكقازاقستاندىق ولجاس باينيازوۆتىڭ اراسىنداعى تەكە­تى­رەستە 4:1 ەسەبىمەن تورەشىلەر جەڭىس­تى ازاماتقا بەرگەن. قارسى­لا­سىن قارىمتا ايقاستا كۇتىپ الىپ، اسا كوپ كۇش جۇمساماي جەڭىسكە جەتكەن ازامات وزىنە كۇمان­دان­باعانىمەن، ءاىۆا تورەشى­لەرىنىڭ شەشىمىمەن جەڭىس ولجاس­قا بەرىلدى. وسىندايدا سۇراق تۋادى. بەس تورەشىنىڭ تورتەۋى ازا­ماتقا جاق تارتىپ جەڭىس بەرۋى ءبىز­دىڭ ادىلقازىلاردىڭ بىلىكتىلىگى ءتو­مەندىگىن بايقاتا ما؟!

جالپى العاندا، قازاقستان چەمپيوناتى بوكسشىلاردىڭ ەشقايسىنا وڭاي تيگەن جوق. ءوز سالماعىندا داۋسىز دارالانعان جىگىتتەردىڭ بولماعانى قازاقستان بوكسىنىڭ ءوسۋ دەڭگەيىن اڭعارتادى. پروبلەمالار دا جوق ەمەس. تالانتتى جاستاردىڭ شوعىرى از.

60 كيلو سالماقتا زاكير سا­في­ۋللين (وقو) مەن بەرىك ءابدى­راح­مانوۆ (ماڭعىستاۋ) فينالدا توقايلاستى. ەكەۋى دە تاجىريبەلى، ەكەۋى دە حالىقارالىق دارەجەدەگى سپورت شەبەرى. ەكەۋى دە حالىقارالىق، الەمدىك دودا­لار­دىڭ دۋىن كورگەن. بەرىك ريو وليمپياداسىنىڭ تەزىنەن وتكەن. الاپات ايقاس سالدى ەكەۋى. قارا كۇشى باسىمداۋ بەرىك سالعان بەت­تەن قارسى شابۋىلعا شىقتى. زاكير­دى تىقسىرىپ، ءدال ۇرۋعا تىرىستى. زاكير دە ۇرىس مانەرى ەشكىم­گە ۇقساي بەرمەيتىن ەرەك بوكسشى. ءبىر-ءبىرىن بەس ساۋساقتاي بىلەدى. الەمدىك دەڭگەيدەگى ەكى بوكس­شى­نىڭ ايقاسىندا بەرىك مىقتىراق بولىپ، جەڭىسكە جەتتى. ايتايىن دەگەنىمىز، ەكەۋى دە تۇيدەي قۇرداس،  1986 جىل­ى تۋعان. وردا بۇزار وتىزدان اس­قان جىگىتتەرگە ەندىگى وليمپيا ويىن­دارىنىڭ اۋىلى الىس. وتكەن جىلعى ەل چەمپيونى ادىلەت قۇر­مەتوۆ باستاعان جاستارعا قامشى باساتىن كەز وسى.

69 كيلو سالماقتا جامبىلدىق اسلان شىمبەرگەنوۆ الىمدىراق بولدى. بۇل سالماق وزىمىزدە عانا ەمەس الەمدە دە «قازاق سالماعى» دەپ اتالادى. افينادا باقتيار ارتاەۆ، لوندوندا سەرىك ساپيەۆ، ريو-دە-جانەيرودا دانيار ەلەۋ­سى­نوۆ تاپ وسى سالماقتا التىن جۇلدە الدى. باقتيار ارتاەۆ ۇزدىك بوكسشىعا بەرىلەتىن ۆەل باركەر كۋبوگىن بارلىق تورەشىلەردىڭ داۋىسىمەن ەلگە اكەلدى.

چەمپيونات بارىسىندا دا­نيار ەلەۋسىنوۆتى اڭگىمەگە تارت­قانبىز. بوكس قولعابىن شەگەگە ىلۋگە اسىقپايتىن اتاقتى جام­پوز چەمپيوناتقا دايىن بولما­عاندىعىن ايتقان.

– ون بەس جاسىمنان بەرى ەلى­شىلىك جارىستاردان بولەك حالىق­ارالىق تۋرنيرلەردەن قالعا­نىم جوق، – دەيدى دانيار. – ادام تەمىر ەمەس قوي. ابدەن ءدىڭ­كە­لەتەدى ەكەن. سوندىقتان ءبىراز ۋاقىت دەمالعاندى ءجون كوردىم. راس، بۇل سالماقتا ماعان وڭاي تي­مەيدى. ابىلايحان ءجۇسىپوۆ، اسلان شىمبەرگەنوۆ جانە قانا­عات مارالوۆ سياقتى مىقتى جىگىتتەر بار. ال سادريددين كا­سىپقوي بوكستى تاڭداعانىن ايتتى. «شەگىرتكەدەن قورىققان ەگىن ەكپەيدى» دەگەن بار عوي. جاتتىعۋعا تولىق كىرىسكەن سوڭ بۇل جىگىتتەرمەن ەسەپ ايىرىسۋعا تۋرا كەلەدى. كىم مىقتى، شارشى الاڭ كورسەتەدى.

ال تالانتتى بوكسشى ابى­لايحان ءجۇسىپوۆتىڭ قولىندا جارىقشاق بار ەكەن. «بۇل سوڭعى جارىس ەمەس. جارادار قولىن ودان ءارى ۋشىقتىرماۋ ءۇشىن ابىلايحانعا باپكەرلەر ءۇزىلىس بەردى»، دەيدى سەرىك ساپيەۆ.

بۇل جولى قاناعات مارالوۆتان وتكەن جىلعى چەمپيوناتتا جىبەرگەن ەسەسىن قايتارعان اسلان شىمبەرگەنوۆ چەمپيون اتاندى.

75 كيلو سالماقتاعى ەرىك ءالجانوۆ (ماڭعىستاۋ وبلىسى) وڭتۇستىكتىڭ وعلانى تولەش ابايدى ەركىن ەڭسەرەدى دەپ تون پىشكەندەر بولعان. وزبەكستاندا ايتۋلى بەكتەمىر مەليكۋزيەۆ دەگەن بوكسشى بار. قوس قولمەن بىردەي ۇرادى. ۇرىس مانەرى دە سۇراپىل. كۇتپەگەن جەردەن سوققىعا كومىپ تاستايدى. ەرىك ەكەۋى ەكى رەت كەزدەستى. اتاقتى بوكسشىعا ەرىك تابانداپ ۇرىس سالدى. تىقسىرىپ، شارشى الاڭدا دابىل تاپقىزباعان. ءسال شەبەرلىگى جەتپەدى. مەليكۋزيەۆتىڭ ءوزى ەرىك جايلى «تالانتتى بوكسشى» دەپ ءىش تارتا جاقسى ءسوز ايتقان. بۇل جولى 3-2 ەسەبىمەن تولەش اباي العا شىقتى. وسى سالماقتا تاعى ءبىر تالانتتى جاستىڭ ءوسىپ كەلە جاتقاندىعى قۋانتتى.

81 كيلو سالماقتا ادىلبەك نيازىمبەتوۆ شاپپاي بايگە الدى دەسە دە بولادى. شيرەك فينالدا الەم چەمپيونى جانىبەك ءالىم­حان ۇلىن سۇرىندىرگەن قوستانايلىق ميحايل كوحانچيك جارتىلاي فينالدا ماڭعىستاۋلىق بەكزات نۇرداۋلەتوۆتىڭ بەكىنىسىنەن وتە الماعان. ەكەۋى دە تۇيدەي جاستى. بەكزات مىقتىلىق تانىتتى. بىراق ول جاراقات الۋىنا بايلانىستى فينالدا ادىلبەك اعاسىنا جول بەردى.

سونىمەن بيىلعى ەل چەمپيو­ندارىمەن تانىس بولىڭىزدار. تەمىرتاس ءجۇسىپوۆ (49 كگ، اق­مولا وبلىسى)، ولجاس باينيازوۆ (52 كگ، وقو)، ءىلياس سۇلەيمەنوۆ (56 كگ، استانا)، بەرىك ءابدىراحمانوۆ (60 كگ، ماڭعىستاۋ)، اسلان شىم­بەر­گەنوۆ (69 كگ، جامبىل وبلىسى)، تولەش اباي (75 كگ، وقو)، ءادىل­بەك نيازىمبەتوۆ (81 كگ، ماڭ­عىستاۋ)، انتون پينچۋك (91 كگ، قوستاناي) ەڭ اۋىر سالماقتا جام­بىل وبلىسىنىڭ بوكسشىسى نۇرسۇلتان امانجولوۆ توپ جاردى.

جارىس بارىسىندا قازاقستان قۇراماسىنىڭ باس جاتتىقتىرۋشىسى مىر­زاعالي ايتجانوۆ: «الدا جارىس كوپ. نەگىزگى قۇراما وسى چەمپيوناتتاعى جىگىتتەردەن جاساقتالادى» دەدى.

باقتيار تايجان،

شىمكەنت