قازاق كۇرەسىن توكيو وليمپيداسىندا كورەمىز

الەم كۋبوگىنىڭ  اۋىل-ايماقتا وتۋىنە ءمان بەرسەك، ءتول كۇرەسىمىزدىڭ جىلدان جىلعا دامىپ كەلە جاتقانىنىڭ كۋاسى بولامىز. ءيا، قازاقتا تۋعان جەرگە تۋىڭدى تىك دەگەن-قاناتتى ءسوز بار. ۇلتتىق سپورتىمىزدىڭ جاناشىرلارى مەن اتىمتاي جومارتتارىنىڭ قولداۋىمەن اتا كۇرەسىمىزدەن الەم كۋبوگى شىعىس قازاقستانداعى كوكپەكتىنىڭ كەڭ جازىعىندا ورنالاسقان اقسۋات ەلدى مەكەنىندە ءوتتى. دۇنيەجۇزىلىك قازاق كۇرەسى فەدەراتسياسىنىڭ جارىس جىلتىزبەگىنەن ويىپ تۇرىپ ورىن العان، وسىمەن قاتارىنان بەس جىلدان بەرى وتكىزىلىپ جاتقان ىرعىزباي دوسقان ۇلى اتىنداعى جارىستى وسى باق قونىپ بەرەكە دارىعان مەكەندە ۇيىمداستىرۋدىڭ جولى تۇسكەن ەكەن. اقسۋات اۋىلىنىڭ  كەلبەتى وزگەشە اجارلى. بۇرىن سوڭدى ەل تاريحىندا الەم كۋبوگى اۋىل تورىندە  وتكەن ەمەس. سوندىقتاندا ەل ىشىندەگى كيەلى دە  جۇيەلى قادامدار ءتول كۇرەسىمىزدىڭ قانشالىقتى دەڭگەيگە كوتەرگەنىن كورىپ قۋانامىز.

ۇلى اباي مەن شاكارىم سياقتى تۇلعالاردى دۇنيەگە اكەلگەن قاسيەتتى سەمەي وڭىرىندە وتكىزۋدىڭ ءمانى ەرەكشە دەپ بىلەمىز.  قازاق سپورت تاريحىندا اتتارى ايشىقتالىپ قالعان پالۋانداردىڭ كوپشىلىگى دە وسى قۇتتى مەكەندە تامىر جايعان. ايتالىق، اتى ايگىلى پالۋان داۋلەت تۇرلىقانوۆتىڭ ەسىمىن اتاسا جەتىپ جاتىر. حوش، سونىمەن اقسۋات اۋىلىنداعى ورتالىق الاڭدا اشىق اسپان استىندا جايىلعان بوزكىلەمدە وتەتىن جارىستى كورۋگە  كەلگەن حالىقتا ەسەپ بولمادى. ءۇي جۇمىسىن ىسىرىپ قويىپ، كۇرەس دەسە دەلەبەسى قوزاتىن اۋىلداعى اعايىندار اپتاپ ىستىققا قاراماي،تاڭازاننان  باستالعان جەكپە-جەكتەردى كۇن ەڭكەيىپ ۇياسىنا باتقانشا ءبىر ورىندا تاپجىلماي تۇرىپ تاماشالادى. وسىدان-اق، ايتۋلى جارىستىڭ قانداي دەڭگەيدە وتكەندىگىن بىلۋگە بولادى. سونىمەن، جەر-ءجۇزىنىڭ 25 مەملەكەتىنەن كەلگەن 100-دەن اسا پالۋان سالتاناتتى اشىلۋ راسىمىندە بەلدەرىن بۋىپ ساپ تۇزەدى. الامان جارىسقا ارنايى كەلگەن حالىقارالىق بىرىككەن كۇرەس تۇرلەرى فەدەراتسياسىنىڭ، بۇكىلالەمدىك بەلبەۋلى كۇرەس كوميتەتىنىڭ پرەزيدەنتى گينتاۋتاس ۆيلەيتا مىرزا ءسوز الىپ، بۇگىنگى كۇنى دۇنيەجۇزىلىك قازاق كۇرەسى فەدەراتسياسىنىڭ ءتول كۇرەسىمىزدىڭ الەمگە تارالۋىنا وراسان جۇمىس جاساپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى. سونىمەن بىرگە ول قازاق كۇرەسىنىڭ 2018 جىلى يندونەزيانىڭ دجاكارتا قالاسىندا وتەتىن وكەانيا ويىندارىندا  كورسەتۋ باعدارلاماسىنا كىرىپ قالۋى ابدەن مۇمكىن ەكەندىگىن ايتىپ، حالىقتى ءبىر قۋانتىپ  تاستادى.

كوشىلىكتىڭ الدىنا شىققان شەندى قوناقتاردىڭ اراسىندا دۇنيەجۇزىلىك قازاق كۇرەسى فەدەراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى يسلام ابىشەۆ، اتالعان ۇيىمنىڭ قۇرمەتتى پرەزيدەنتى قاجىمقان ءماسىموۆ، فەدەراتسيا پرەزيدەنتىنىڭ  ءبىرىنشى ورىنباسارى  سەرىك تۇكەەۆ، وليمپيادا چەمپيونى جاقسىلىق ۇشكەمپىروۆ، فيلوسوف، ابايتانۋشى عاريفوللا ەسىم، شىعىس قازاقستان وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى دۇيسەنعازى مۋسين، اقسۋات اۋدانىنىڭ  اكىمى دىلدابەك ورازباەۆ سىندى ەل اعالارى جارىسقا باس بارماقتارىمەن باعا بەرىپ، ۇلتتىق كۇرەسىمىزدىڭ بولاشاعىنا اق جول تىلەدى. ال، دۇنيەجۇزىلىك قازاق كۇرەسى فەدەراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى يسلام ابىشەۆتىڭ ءتول كۇرەسىمىزدىڭ ەرتەڭى تۋرالى  سۇيىنشىلەپ ايتقان دۋالى سوزدەرى  جيىلعان جۇرتتى شابىتتاندىرىپ ءبىر سەرپىلتكەندەي بولدى.

يسلام ابىشەۆ، دۇنيەجۇزىلىك قازاق كۇرەسى فەدەراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى:

— «ىرعىزبايداي بابامىزدىڭ ارۋاعىن اسپەتتەپ، كوتەرىپ، وسىنشا قۇرمەتتەپ جاتقاندارىڭىزدى كورىپ ءسۇيسىنىپ وتىرمىن. ارينە، ءتورت قۇبىلامىز تەڭ جاعدايدا ءومىر سۇرۋدەمىز دەپ ايتا الماسپىز. الايدا، كەۋدەسىندە بولاشاققا دەگەن ۇمتىلىسى مىقتى، جۇرەگىندە وتى بار حالىق قانا دەگەنىنە جەتەدى. مىنا ءوتىپ جاتقان الەم كۋبوگى بارلىق حالىقارالىق تالاپ بويىنشا ءوتىپ جاتىر. سوندىقتان، سىزدەر اۋداندى الەمگە تانىستىرىپ، ەلباسىنىڭ ساياساتىنا ەلەۋلى ۇلەس قوسىپ جاتسىزدار.  ەندەشە، قۋانىشتارىڭىز قۇتتى بولسىن! سونىمەن بىرگە ايتار كەتەر ۇلكەن جاڭالىق، كۇز ايىندا اشحابادتا وتەتىن ازيا ويىندارىنا قازاق كۇرەسى رەسمي تۇردە باعدارلاماعا كىرىپ وتىر. بۇكىلالەمدىك كۇرەس وداعىنان وسى جارىسقا ارنايى كەلگەن قۇرمەتتى مەيمانىمىز گينتۋاتاس ۆيلەيتا مىرزا ايتىپ وتكەندەي، ءبىز 2020 جىلى توكيو وليمپياداسىندا ۇلگى رەتىندە ءتول كۇرەسىمىزدى كورسەتپەكپىز. تاەكۆاندو سپورتى الەمگە كەڭىنەن تارالىپ، 2004 جىلى وليمپادانىڭ باعدارلاماسىنا كىرگەنىنىن جاقسى بىلەمىز. ەندەشە ءبىزدىڭ دە قازاق كۇرەسىمىز 2024 جىلدان اسپاي وليمپيادا ويىندارىنا كىرىپ جاتسا ەلىمىز ءۇشىن ۇلكەن قۋانىش بولادى»، -دەپ اقتىلەۋمەن اقجولتاي جاڭالىقتى ءبولىستى. سوسىن تارتىستى بەلدەسۋلەر باستالىپ كەتتى.

ايتۋلى الاماندا كۇش سىناسقان بالۋاندار 70، 90  جانە 90 كيلودان اسا سالماق بويىنشا ونەر كورسەتتى. الەم كۋبوگىنىڭ الدىندا وتكەن ءباسپاسوز ءماسليحاتىندا جارىستى ۇيىمداستىرۋشىلار جەڭىمپازدارعا بەرىلەتىن جۇلدەنىڭ دە قوماقتى ەكەندىگىن ايتقان بولاتىن. سوندىقتان بولار پالۋانداردىڭ كوبىسى ءوز ەلدەرى بىلاي تۇرسىن، سامبو، دزيۋدو سەكىلدى كۇرەس تۇرلەرىنەن الەم، ەۋروپا چەمپيوناتتارىندا جۇلدە سالىپ جۇرگەن سپورتشىلار بولىپ شىقتى. ءبىزدىڭ ەلدىڭ نامىسىن قورعاعان 3 پالۋانىمىز دا نامىستى قولدان بەرمەي، ايعايشىسىنىڭ ايىزىن قاندىراتىن جەكپە-جەكتەر وتكىزىپ، كورەرمەندەرىن كوڭىلىن بارىنشى كوتەردى.

سونىمەن فينالدا 70 كگ. سالماقتا كۇرەسكەن وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ پالۋانى قاسىمقان تولەنباەۆتىڭ شەبەرلىگىنە حالىق ەرەكشە قول سوقتى. فينالدا ول قارسىلاسى قىرعىز پالۋانى ميرلان ەراليەۆتى اتىپ ۇرىپ، الەم كۋبوگىنىڭ يەگەرى اتاندى. ال قولا جۇلدە  گرۋزيالىق زيات اتاشايۆيليگە بۇيىردى. 90 كگ. سالماقتاعى  قاراعاندىلىق بەكزات احمەتبەكوۆ تە جەڭىستى جولدى ابىرويمەن جالعاستىردى. بەكزات سوڭعى سىندا تاجىكستاندىق پالۋان سايدجامول  اليماردونوۆتان ايلاسىن اسىرىپ، التىن جۇلدەنى مويىنا  تاقسا، ءۇشىنشى ورىندى ۋكرينالىق  سەمەن راكيتا يەلەندى.

ەل مىزباقپاي كۇتكەن جەكپە-جەك ول بۋرا سان، اتان جىلىكتى پالۋانداردىڭ دا اقىرعى ايقاسى بولاتىن. الاشتىڭ نامىسىن ارقالىپ شىققان ايبەك نۇعماروۆكە رەسەيدىڭ 160 كگ. سالماقتاعى تۇيە پالۋانى رۋستەم ارسىلانوۆ قارسى تۇردى. تاۋسوعارلار سايىسى ۇزاققا بارمادى. قالىڭ ەلى قازاعى قاراپ تۇرعاندا جەڭىلۋ مۇمكىن ەمەس ەكەنىن بىلگەن ايبەك وڭتايلى ءساتتىڭ بىرىندە اياعىن قارسىلاسىنىڭ  ىشىنەن وراپ الىپ بار كۇشىمەن جۇلقىپ كەپ قالىپ ەدى، رەسەيلىك كەسكەن تەرەكتەي جاۋىرىنىمەن جەر ءسۇزىپ بارىپ  قۇلاپ ءتۇستى. «مىنە، جەڭىس»، «ويحاي باۋىرىم، ناعىز باتىرسىڭ»، «پاح شىركىن، سەنى تۋعان اناڭنان اينالدىق» – دەگەن جان-جاقتان ايعايلاعان داۋىستار ۇزاق ۋاقىت بويى  اسپاندا اۋانى جاڭعىرىپ تۇردى. راسىمەندە  كەسىمى تۇيەنىڭ جارتى ەتىندەي قارسىلاسىن سان سوقتىرىپ كەتكەن ايبەكتىڭ جەڭىسى اۋىلداستارىنىڭ اۋزىنان كوپكە دەيىن ايتىلىپ جۇرەرىندە ءسوز جوق  شىعار. وسى اسا اۋىر سالماقتاعى ءۇشىنشى ورىندى وزبەكستاندىق ەركين دانياروۆ يەلەندى. سونىمەن جارىس سوڭىندا 3 سالماقتا دا ءۇش بىردەي جىگىتىمىز باس جۇلدەنى جەڭىپ الىپ، ءۇش بىردەي جەرلەسىمىز كەزەكپەن-كەزەك جەڭىس تۇعىرىنا كوتەرىلىپ، ءۇش رەت ەلىمىزدىڭ ءانۇرانىن ورىنداتتى. ەلىمىزگە بەلگىلى ازاماتتار پالۋاندارعا باعالى سىيلىقتاردى تابىس ەتكەننەن كەيىن، جەڭىمپازدار مەن جۇلدەگەرلەردى قالىڭ جۇرتى قاۋمالاپ، قورشاپ  الىپ ەستەلىككە سۋرەتكە ءتۇسىپ جاتتى.

قازىرگى تاڭدا قازاق كۇرەسىنىڭ قارىشتى قادامىن كورىپ، اللاعا شۇكىرلىك ەتەمىز. دۇنيەجۇزىلىك قازاق كۇرەسى فەدەراتسياسىنىڭ العا  قويىپ وتىرعان ماقساتى دا اسقاق. بيىل 17-24 قىركۇيەك كۇندەرى تۇركىمەنستاننىڭ اشحاباد قالاسىندا جابىق كەشەندە وتەتىن  V ازيا ويىندارىندا ەل تاريحىندا تۇڭعىش رەت اتا كۇرەسىمىز ءۇش سالماقتا (70، 90 جانە +90 جوعارى سالماق) جارىس باعدارلاماسىنا ەنىپ وتىر. سودان كەيىن استانادا 30 قىركۇيەك پەن 2 قازان ارالىعىندا  VII الەم چەمپيوناتى جالاۋىن كوتەرسە، ءتول كۇرەسىمىزدەن امەريكا چەمپيوناتى جەلتوقسان ايىندا وتەتىن بولادى. ال، قازاق كۇرەسى ءۇشىن تاعى ءبىر سۇيىنشىلەپ ايتار جاڭالىق ول — قاراشا ايىندا دجاكارتادا وتەتىن وكەانيا ويىندارى. سول بايراقتى جارىستا قازاق كۇرەسىنىڭ ەرەجەلەرى مەن كۇرەس ادىستەرى كورسەتىلەدى. مىنە، وسىنداي ءتول كۇرەسىمىزدەن ەلەۋلى وقيعالار جانكۇيەرلەرىمىزدى كۇتىپ تۇر.

2004 جىلى مامىر ايىندا گەرمانيانىڭ بەرلين قالاسىندا كەزىندە شارتاراپقا تارىداي شاشىلعان قانداستارىمىزدىڭ قۇرالتايى ءوتىپ، سول الاشتىڭ القالى جيىنىندا دۇنيەجۇزىلىك قازاق كۇرەسى فەدەراتسياسىڭ پرەزيدەنتى بولىپ سەرىك تۇكەەۆ مىرزا سايلانعان بولاتىن، سودان بەرى قانشاما جىلدار بويى اتا كۇرەسىمىزدىڭ الەمدىك دەڭگەيگە كوتەرىلىپ شىعۋىنا قىرۋار جۇمىستار اتقارىلدى. سونىڭ جەمىسىن ەندى كورە باستاعاندايمىز. سەرىك ادام ۇلى جەتەكشىلىك ەتكەن جىلدار اياسىندا برازيليانىڭ سان-پاۋلو، ءۇندىستاننىڭ پۋنا، وڭتۇستىك افريكا رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيپتاۋن، يراننىڭ ماشاد قالالارىندا جانە قىتايدىڭ اقساي قالاسى مەن مۇڭعۇلكۇرە اۋدانىندا ۇلتتىق كۇرەسىمىزدەن الامان جەكپە-جەكتەر ۇيىمداستىرىلدى. اتا كۇرەسىمىزدىڭ وركەندەۋىنە ولشەۋسىز ۇلەس قوسقان ۇلتتىق كۇرەسىمىزدىڭ جاناشىرى سەرىك تۇكەەۆتىڭ ەرەن ەڭبەگىنىڭ ارقاسىندا ءتول كۇرەسىمىزدىڭ تۋى الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندە تىگىلدى.  وسىلايشا، سەرىك ادام ۇلى باستاعان يگىلىكتى ءىستى ءىلىپ الىپ اكەتكەن تاعى ءبىر قازاقتىڭ ۇلتجاندى ازاماتى يسلام ابىشەۆ دۇنيەجۇزىلىك قازاق كۇرەسى فەدەراتسياسىنىڭ جاڭا باسشىسى بولىپ سايلانعان كۇننەن باستاپ، وليمپياداعا قازاق كۇرەسىن كىرگىزۋ ءۇشىن بار كۇش-جىگەرىن سالاتىندىعىن دالەدەي باستادى. وسىنداي اق تۇيەنىڭ قوس وركەشىندەي ۇلتتىق كۇرەسىمىزدىڭ قوس جاناشىرىنىڭ ەكى جاقتاپ بەلسەنە كىرىسكەن جۇمىسىنىڭ جەمىسىن ۋاقىت ۇزاتپاي كورەتىنىمىزگە سەنىم زور.

تۇرمىسى بۇل دۇنيەنىڭ كۇرەسپەن تەڭ،

تاۋەكەل كۇرەسكە ءتۇس، بار-داعى جەڭ.

دۇنيەدە بارلىعىڭدى كىم بىلەدى،

ۇيىڭدە ىنجىقتانىپ وتىرساڭ سەن-دەپ، سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆ جىرلاعانداي. كورىنگەن تاۋدىڭ الىستىعى جوقع  دەمەكشى دۇنيەجۇزىلىك قازاق كۇرەسى فەدەراتسياسىنىڭ نەگىزگى ماقساتى — ۇلتتىق كۇرەسىمىمىزدى الەمدىك ساحناعا شىعارۋ دەسەك، ول قادام قۇتتى جولمەن جەمىسىن بەرىپ كەلەدى. قازىرگى تاڭدا جەر-ءجۇزىنىڭ 30-دان استام ەلىندە قازاق كۇرەسىنەن فەدەراتسيالار اشىلعان. ەندەشە كۇندەردىڭ كۇنىندە اتا كۇرەسىمىز وليمپيادا ويىندارىنىڭ باعدارلاماسىنان ويىپ تۇرىپ ورىن الاتىنىنا  بەك سەنىمدەمىز.

 

اقىن ورداباي ۇلى،

شىعىس قازاقستان وبلىسى ­- الماتى