بالۋاندار ۇستاحاناسىنا – 40 جىل

1977 جىلى وتىرار  اۋدانىنىڭ قوعام اۋىلىندا قازاق كۇرەسىنىڭ قازىعى قاعىلدى.   سودان بەرى  وتكەن 40 جىلدىڭ ىشىندە وسى كۇرەس ۇيىرمەسىنەن ۇلتتىق سپورتىمىزدىڭ  كوپتەگەن تالانتتارى قاناتتانىپ شىقتى. ولاردىڭ اراسىندا ازيا چەمپيونى اتانعان، الەم چەمپيوناتىنىڭ جۇلدەسىن العان ساڭلاقتار بار.

كۇنى كەشە قوعام اۋىلىندا قازاق كۇرەسىنىڭ اشىلعانىنا 40 جىل تولۋىنا وراي رەسپۋبليكالىق تۋرنير دۇركىرەپ ءوتتى.

وتىرار اۋدانىنىڭ ورتالىعىنداعى داڭقتى بالۋان قاجىمۇقان بابامىزدىڭ اتىنداعى سپورت كەشەنىنىڭ تورىنە توسەلگەن كىلەم ۇستىندە 2002-2003 جىلى تۋعان جاسوسپىرىمدەر جۇلدە ءۇشىن كۇرەسكە ءتۇستى.

وتىرار اۋدانىندا قازاق كۇرەسىنىڭ قارىشتاپ دامۋىنا، وسى اۋداننىڭ بالۋاندارى وبلىستىق دەڭگەيدەگى سايىستاردا وزا شابۋىنا، رەسپۋبليكالىق تۋرنيرلەردە جەڭىس تۇعىرىنا كوتەرىلۋىنە بىردەن-ءبىر ەڭبەك سىڭىرگەن باپكەر – وڭالبەك اۋەلبەكوۆ.  بىلىكتى باپكەر 1977 جىلى قوعام اۋىلىندا قازاق كۇرەسىنىڭ ۇيىرمەسىن اشىپ، ەلدىڭ نامىسى تارازىعا تارتىلعان سايىستاردا ابىرويدى الاسارتپايتىن  بالۋانداردى باۋلىدى. كۇرەس ۇيىرمەسىنىڭ اشىلعانىنا 40 جىل تولعان توي ۇستىندە  سول بالۋانداردىڭ كوپشىلىگى  شاۋىلدىرگە جينالدى. بالا كۇنىنەن بالۋاندىققا باۋلىپ، اتان جىلىگى تولىسپاعان قارا سيراق كەزدەرىندە ەپتىلىككە، كۇشتىلىككە، باتىلدىققا، ەڭ باستىسى قانىمىزدا بار ۇلتتىق كۇرەسىمىزبەن بەلدەسۋگە  ۇيرەتكەن باپكەرلەرىنە العىسىن جەتكىزدى.  ۇستازىنا شاكىرتتەرى وقالى شاپان جاۋىپ، استىنا ات مىنگىزگەندە قۋانىشتان بال-بۇل جانعان  باپكەر وڭالبەك وتەباي ۇلى قىرىق جىل بۇرىن تۋعان اۋىلىنا قازاق كۇرەسىنىڭ قازىعىن بەكەر قاقپاعانىن  ايتتى.

راسىندا دا وسىناۋ 40 جىلدا قوعام اۋىلىنداعى  كۇرەس ۇيىرمەسىنەن  تالانتتى بالۋاندار ءوسىپ شىقتى. ولاردىڭ بارلىعىن تىزبەلەمەي تەك وڭالبەك باپكەردىڭ باۋلىعان شاكىرتتەرىنىڭ جەتىستىكتەرىنە توقتالساق جەتكىلىكتى بولار. وڭالبەك وتەباي ۇلى قوعام اۋىلىندا قازاق كۇرەسىنىڭ ۇيىرمەسىن اشىپ باپكەرلىك قىزمەتتى ءبىر اۋىلدا عانا اتقارىپ قويعان جوق، جوعارى وقۋ ورنىن ءبىتىرىپ كەلگەن جيىرمانىڭ ۇستىندەگى تۇبىتيەك جاس مامان اۋدانداعى بىرنەشە اۋىلدا بالۋان ءوسىردى. ءتىپتى كەي اۋىلدارعا كولىكتىڭ قات كەزىندە جايا بارىپ، جۇرىگىپ قايتىپ كەلىپ ءجۇرىپ وقۋشىلاردى كۇرەسكە باۋلىدى. كۇرەس كىلەمى بىلاي تۇرسىن، ارنايى زال جوق، سپورتتىق كۇرتەشەگە ەشكىمنىڭ قولى جەتە بەرمەيدى. بەلدەسكەندە كيەتىن شاپانى جوق بالالاردىڭ ۇستىنە  اسكەردەن كەلگەندەردىڭ گيمناستەركاسىن كيگىزىپ كۇرەستىردى. سونداي جوقتىڭ ىشىندە ءجۇرىپ شاربولاتتاي  شىڭدالعان  ورەندەر الدىمەن اۋداندىق سايىستاردا ازۋىن كورسەتتى. ودان كەيىن وبلىستا ولجا سالدى. رەسپۋبليكالىق دودالاردا مەرەيى ۇستەم بولدى. اۋداننىڭ ىشكى چەمپيوناتىندا 18 رەت كوماندالىق ەسەپتە وڭالبەك اۋەلبەكوۆتىڭ شاكىرتتەرى جەڭىسكە جەتتى. وبلىستىق تۋرنيرگە وتىرار اۋدانىنىڭ بالۋاندارىن وڭالبەك باپتاپ قوسقاندا 16 جىل قاتارىنان ولاردىڭ الدىن ەشكىم وراي العان جوق.  رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدەگى تۋرنيرلەردە 4 مارتە جەڭىسكە جەتتى. قازاق كۇرەسى، سامبو، دزيۋدو سىندى سپورت  تۇرلەرىنەن 15-كە جۋىق سپورت شەبەرىن شىعاردى. ازيانىڭ چەمپيونى، الەم چەمپيوناتىنىڭ جۇلدەگەرى دە وسى قوعامداعى شاعىن عانا كۇرەس زالىنان قاناتتانىپ شىقتى.

وسىنداي جەتىستىككە جەتكەن قوعامدىقتار 40 جىلدىق مەرەيتويلارىندا ومىردەن وزعان بالۋاندارعا ارناپ قۇران وقىتىپ اس بەردى، ارتىنشا  رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدە تۋرنير ۇيىمداستىردى.

ارعى جاعىنا ەشتەڭە دە جاسىرمايتىن بالالاردىڭ البىرتتىعى، اڭعالدىعى، قۋلىق ويلامايتىنى ولاردىڭ ءاربىر بەلدەسۋىنەن بايقالىپ تۇرادى قاشاندا. ىرىكتەۋ سايىسى ءوتىپ جاتقانىنا قاراماستان ارقايسى دا ءداپ ءبىر فينالدىق بەلدەسۋگە شىققانداي بارىن سالادى.

وتىرار اۋداندىق بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر سپورت مەكتەبىنىڭ ديرەكتورى نىشانبەك بەكسۇلتانوۆ، بىلىكتى باپكەرلەر مۇقان رىسداۋلەتوۆ، قونىس ارىستانوۆ باستاعان ازاماتتاردىڭ ۇيىتقى بولىپ ۇيىمداستىرۋمەن وتكەن تۋرنيردە كوماندالىق ەسەپتە وتىرار اۋدانىنىڭ بالۋاندارى توپ جاردى. ولار رەسپۋبليكالىق تۋرنيردەن 4 التىن مەدال يەلەنسە، سوزاق اۋداننىڭ  كومانداسى 2 التىن جۇلدەگە قول جەتكىزدى.  تۇركىستان قالاسىنان كەلگەن بالۋاندارعا 1 التىن مەدال بۇيىردى.

15-14 جاستاعى جاسوسپىرىمدەردىڭ اراسىندا كەلەشەكتە تۇيە بالۋاندىققا جارايتىن  جاستار  وسىپ كەلەدى ەكەن. اسىرەسە 72 كەلىدەن جوعارى سالماق دارەجەسىندە تۋرنير جەڭىمپازى اتانعان تۇركىستاندىق  ب.اشەننىڭ بەلدەسۋ ونەرى كوپشىلىكتى ءتانتى ەتتى.

«وتىراردا سپورتقا ەرەكشە كوڭىل ءبولىنۋدىڭ ناتيجەسىندە كورسەتكىشىمىز دە جوعارى» دەيدى اۋداندىق دەنەشىنىقتىرۋ جانە  سپورت  ءبولىمىنىڭ باسشىسى ەرمەك تاشوۆ.  وتىرار اۋدانىنىڭ اكىمى ەرلان ايتاحانوۆتىڭ ىسكەرلىگىن ءشاۋىلدىردىڭ شىرايىن كىرگىزەرلىك  اباتتاندىرۋ جۇمىستارىنان  بايقادىق.

وتىرار اۋدانىنىڭ بالعىن سپورتشىلارى قاشانداعىداي  وبلىستىق، رەسپۋبليكالىق، ءتىپتى حالىقارالىق تۋرنيرلەردەن ولجالى ورالىپ جۇرگەنىن  اۋدان سپورتىنا جاۋاپتى مامان ەرمەك تاشوۆ ماقتانىشپەن جەتكىزدى. ماقتانۋعا تاتيتىن ءىس تىندىرساڭ قاشاندا مەرەيىڭ ءوسىپ، مارتەبەڭ بيىكتەي بەرەرى ءسوزسىز.

قۋان جانىبەك،
وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى