Balýandar ustahanasyna – 40 jyl

1977 jyly Otyrar  aýdanynyń Qoǵam aýylynda qazaq kúresiniń qazyǵy qaǵyldy.   Sodan beri  ótken 40 jyldyń ishinde osy kúres úıirmesinen ulttyq sportymyzdyń  kóptegen talanttary qanattanyp shyqty. Olardyń arasynda Azııa chempıony atanǵan, álem chempıonatynyń júldesin alǵan sańlaqtar bar.

Kúni keshe Qoǵam aýylynda qazaq kúresiniń ashylǵanyna 40 jyl tolýyna oraı respýblıkalyq týrnır dúrkirep ótti.

Otyrar aýdanynyń ortalyǵyndaǵy dańqty balýan Qajymuqan babamyzdyń atyndaǵy sport kesheniniń tórine tóselgen kilem ústinde 2002-2003 jyly týǵan jasóspirimder júlde úshin kúreske tústi.

Otyrar aýdanynda qazaq kúresiniń qaryshtap damýyna, osy aýdannyń balýandary oblystyq deńgeıdegi saıystarda oza shabýyna, respýblıkalyq týrnırlerde jeńis tuǵyryna kóterilýine birden-bir eńbek sińirgen bapker – Ońalbek Áýelbekov.  Bilikti bapker 1977 jyly Qoǵam aýylynda qazaq kúresiniń úıirmesin ashyp, eldiń namysy tarazyǵa tartylǵan saıystarda abyroıdy alasartpaıtyn  balýandardy baýlydy. Kúres úıirmesiniń ashylǵanyna 40 jyl tolǵan toı ústinde  sol balýandardyń kópshiligi  Sháýildirge jınaldy. Bala kúninen balýandyqqa baýlyp, atan jiligi tolyspaǵan qara sıraq kezderinde eptilikke, kúshtilikke, batyldyqqa, eń bastysy qanymyzda bar ulttyq kúresimizben beldesýge  úıretken bapkerlerine alǵysyn jetkizdi.  Ustazyna shákirtteri oqaly shapan jaýyp, astyna at mingizgende qýanyshtan bal-bul janǵan  bapker Ońalbek О́tebaıuly qyryq jyl buryn týǵan aýylyna qazaq kúresiniń qazyǵyn beker qaqpaǵanyn  aıtty.

Rasynda da osynaý 40 jylda Qoǵam aýylyndaǵy  kúres úıirmesinen  talantty balýandar ósip shyqty. Olardyń barlyǵyn tizbelemeı tek Ońalbek bapkerdiń baýlyǵan shákirtteriniń jetistikterine toqtalsaq jetkilikti bolar. Ońalbek О́tebaıuly Qoǵam aýylynda qazaq kúresiniń úıirmesin ashyp bapkerlik qyzmetti bir aýylda ǵana atqaryp qoıǵan joq, joǵary oqý ornyn bitirip kelgen jıyrmanyń ústindegi túbitıek jas maman aýdandaǵy birneshe aýylda balýan ósirdi. Tipti keı aýyldarǵa kóliktiń qat kezinde jaıa baryp, júrigip qaıtyp kelip júrip oqýshylardy kúreske baýlydy. Kúres kilemi bylaı tursyn, arnaıy zal joq, sporttyq kúrteshege eshkimniń qoly jete bermeıdi. Beldeskende kıetin shapany joq balalardyń ústine  áskerden kelgenderdiń gımnasterkasyn kıgizip kúrestirdi. Sondaı joqtyń ishinde júrip sharbolattaı  shyńdalǵan  órender aldymen aýdandyq saıystarda azýyn kórsetti. Odan keıin oblysta olja saldy. Respýblıkalyq dodalarda mereıi ústem boldy. Aýdannyń ishki chempıonatynda 18 ret komandalyq esepte Ońalbek Áýelbekovtiń shákirtteri jeńiske jetti. Oblystyq týrnırge Otyrar aýdanynyń balýandaryn Ońalbek baptap qosqanda 16 jyl qatarynan olardyń aldyn eshkim oraı alǵan joq.  Respýblıkalyq deńgeıdegi týrnırlerde 4 márte jeńiske jetti. Qazaq kúresi, sambo, dzıýdo syndy sport  túrlerinen 15-ke jýyq sport sheberin shyǵardy. Azııanyń chempıony, álem chempıonatynyń júldegeri de osy Qoǵamdaǵy shaǵyn ǵana kúres zalynan qanattanyp shyqty.

Osyndaı jetistikke jetken qoǵamdyqtar 40 jyldyq mereıtoılarynda ómirden ozǵan balýandarǵa arnap quran oqytyp as berdi, artynsha  respýblıkalyq deńgeıde týrnır uıymdastyrdy.

Arǵy jaǵyna eshteńe de jasyrmaıtyn balalardyń albyrttyǵy, ańǵaldyǵy, qýlyq oılamaıtyny olardyń árbir beldesýinen baıqalyp turady qashanda. Irikteý saıysy ótip jatqanyna qaramastan árqaısy da dáp bir fınaldyq beldesýge shyqqandaı baryn salady.

Otyrar aýdandyq balalar men jasóspirimder sport mektebiniń dırektory Nyshanbek Beksultanov, bilikti bapkerler Muqan Rysdáýletov, Qonys Arystanov bastaǵan azamattardyń uıytqy bolyp uıymdastyrýmen ótken týrnırde komandalyq esepte Otyrar aýdanynyń balýandary top jardy. Olar respýblıkalyq týrnırden 4 altyn medal ıelense, Sozaq aýdannyń  komandasy 2 altyn júldege qol jetkizdi.  Túrkistan qalasynan kelgen balýandarǵa 1 altyn medal buıyrdy.

15-14 jastaǵy jasóspirimderdiń arasynda keleshekte túıe balýandyqqa jaraıtyn  jastar  ósip keledi eken. Ásirese 72 keliden joǵary salmaq dárejesinde týrnır jeńimpazy atanǵan túrkistandyq  B.Áshenniń beldesý óneri kópshilikti tánti etti.

«Otyrarda sportqa erekshe kóńil bólinýdiń nátıjesinde kórsetkishimiz de joǵary» deıdi aýdandyq deneshynyqtyrý jáne  sport  bóliminiń basshysy Ermek Tashov.  Otyrar aýdanynyń ákimi Erlan Aıtahanovtyń iskerligin Sháýildirdiń shyraıyn kirgizerlik  abattandyrý jumystarynan  baıqadyq.

Otyrar aýdanynyń balǵyn sportshylary qashandaǵydaı  oblystyq, respýblıkalyq, tipti halyqaralyq týrnırlerden oljaly oralyp júrgenin  aýdan sportyna jaýapty maman Ermek Tashov maqtanyshpen jetkizdi. Maqtanýǵa tatıtyn is tyndyrsań qashanda mereıiń ósip, mártebeń bıikteı bereri sózsiz.

Qýan JÁNIBEK,
Ońtústik Qazaqstan oblysy