Velosıpedpen Grýzııaǵa deıin ǵana barý buıyrdy – pavlodarlyq jýrnalıst

Búgin 28 mamyrda velosıpedpen Ekibastuz qalasynan Saýd Arabııasynyń Mekke qalasyna qajylyq paryzyn óteýge jolǵa shyqqan respýblıkalyq «Sport juldyzdary» jýrnalynyń Pavlodar oblysyndaǵy menshikti tilshisi Qojakeldi Aldanov Ázerbaıjan Respýblıkasynyń Baký qalasynan Saýd Arabııasynyń Jıdda qalasyna jolǵa shyqty.

Buǵan deıin habarlaǵanymyzdaı, ol Qazaqstannan Ázerbaıjanǵa, odan ári Grýzııa, Túrkııa, Iordanııa elderi arqyly eki teńizdi kesip ótip, Saýd Arabııasyna jetýdi josparlaǵan edi. Alaıda, Alla taǵalanyń buıryǵymen áriptesimiz Mańǵystaý oblysynan Ázerbaıjanǵa baryp, odan ári Grýzııaǵa taban tirep, bul elde velosıpedpen júrýge ruqsat berilmegen soń, Bakýge qaıtyp kelip, sol jerden Arab túbegine attandy.

Áriptesimizdiń bul sapary «Qunanbaıdyń izimen Mekke sapary» dep atalady. Endi oqyrmannyń nazaryna Qojageldi Aldanovpen kesheli-beri bolǵan áńgimeni usynýdy kórip otyrmyz.

4 shilde, Astana ýaqytymen saǵat 21.00-22.00 arasy.

-Sońǵy ret sóıleskenimizde Mańǵystaý oblysynyń Shetpe aýdanyna jettim dedińiz. Odan keıin Aqtaýǵa baryp, ári qaraı Bakýge jolǵa shyǵamyn degen edińiz. Qazir Ázerbaıjandasyz ba? Grýzııadasyz ba? Jalpy, sapar qalaı bolyp jatyr? Whatsapp-taǵy statýsyńyzǵa qarasam, qaıtyp Bakýge baramyn depsiz. Jolda qıyndyq bolyp jatyr ma?

-Iá, jolda sharshaý bar. Alla saqtasyn, sharshadym dep aıtpaımyn. Biraq, bárimiz adambyz ǵoı.

-О́tken joly Aqtaýdan Bakýge ushyp, velosıpedti paromǵa (adamdardy ózen, teńiz arqyly tasıtyn keme, — red.) tapsyramyn dep edińiz. Sol jaǵy qalaı boldy? Ázerbaıjanǵa jaqsy jettińiz be?

-Shetpeden Aqtaýǵa jaqsy jettim. Ári qaraı Bakýge ushtym. Parom jabyq eken. Ázerbaıjan jaǵy jabyq. Olar Qazaqstan jaǵyn da Grýzııa jaǵyn da jaýyp tastapty. Tek Ázerbaıjannyń sheteldegi azamattaryna ǵana  ruqsat berilgen. Sosyn halyqaralyq tasymalǵa ǵana ruqsat bar. Basqa adamdardy ótkizbeıdi. Sol sebepti biz Aqtaýdan Bakýge ushtyq. Áýejaıda velosıpedti qorapqa salyp, bagajǵa rásimdep, daıyndap qoıǵanymda azdap qıyndyq boldy. Aeroporttaǵylar velosıpedti bólek kórsetý kerek, dedi.  Men: «Saıtta mundaı talap bolmaǵan. Astanada «Saıtta kórsetilmese, velosıpedti bagaj retinde daıyndaı berińiz dep aıtty», dedim.  Sol jerde áýejaıdyń basshylary ózderi kelip, sóılestik. «Aıyp bizden», dep velosıpedti bagajǵa ótkizip berdi. Onysyna rahmet!

-Bakýde kimmen kezdestińiz? Kimder kútip aldy? Bakýden keıin qaıda bardyńyz? Jolda neni baıqadyńyz, qandaı oqıǵa, jaǵdaılar este qaldy?

-Bakýde Qarabaq soǵysynyń ardageri, ózi buryn polıııada qyzmet etken Geıdar degen aǵamyz qarsy aldy. Geıdar aǵamyz — zeınetker. Ol – Qazaqstandaǵy tanystarymnyń tanysy. Sol kisi meni jaqsy tanymasa da Bakýdy aralatty. Ázerbaıjannyń astanasy óte kermet eken. О́te kúshti áser qaldyrdy. Sodan keıin Qarabaqta boldym. Qarabaqtan keıin Shırvan, Gıandja degen qalalarǵa bardym.

Men tek halyqaralyq qonaq úılerge aıaldap júrdim. Tórt qonaq úıde boldym. О́ıtkeni, jergilikti polıııa sondaı keńes berdi. Bir táýlikke baǵasy 30 – 50 manattyń arasy eken. Bizdiń aqshamen sanaǵanda 15 – 20 myń teńgeniń shamasy. Endi otelderiniń jaǵdaıy jaqsy. Oǵan sóz joq.

Bir baıǵanymym, týrıster kóp júretin jerde alaıaqtar da kóp bolady eken. Men eki ret aldanyp qala jazdadym. Birinshi ret Sahıl degen qalada boldy. Kún eńkeıip, kesh batyp bara jatqanda bir dámhanaǵa bardym. Kafede bizdiń anamyzben jasty áıel otyr eken. Sonyń janyna baryp, «Qaı jerde jaqyn mańda kafe bar?», dep suradym. Ol maǵan bir qarady da dastarhanyna shaqyrdy. Endi syrtta júrgen soń adamnan meıirim kútesiń ǵoı. Dastarhan ústinde otbasym týraly, Ázerbaıjanǵa qandaı maqsatpen kelgenimdi surady. Sosyn telefondaǵy sýretterimdi kórýge bola ma dep aıtty. Meniń oıymda eshteńe joq, telefonymdy qolyna ustatyp, sý alatyn jerge ketip edim, sol arada ishim bir nárseni sezdi. Artyma jalt qarasam, telefonnyń tysqabyn alyp, aqshany sýyryp jatyr eken. Men oǵan aıǵaı saldym. «О́z elińizdi jerge qaratyp, ne istep jatsyz?  Biz baýyrlas eldermiz ǵoı», –  dep aıqaılap edim, ol dereý aqshany qaıtaryp berdi.

Dámhanada bizden basqa adam bolmady. Sosyn kafeden shyqqannan keıin jolda bir polıeıdi kezdestirdim. Ol meni otelge shyǵaryp saldy. Qonaq úı kartada kórsetilmeıdi eken. Polıııa bolmaǵanda tabý qıyn bolatyn edi.

Odan keıin Shırvan degen qalada boldym. Bul qala Sahılden alystaý jerdegi qala eken. Biz syrtqa shyqsaq, kartadan aýytqymaýǵa tyrysamyz ǵoı. Bul jerge baramyz degen oıymyz da bolǵan joq.

Shırvanda kafeler kóp eken. Sol jerde bir dámhananyń shetinde júgeri satyp otyrǵan egde jastaǵy er adam tur eken. Odan jaqyn mańdaǵy oteldi surap edim, ol Qaraǵandyda bolǵanyn aıtyp, júgiriden aýyz tııýimdi ótindi.

-Oteldi taýyp beremin. Aqshasy kerek emes. Shaı ishkiń kelse, shaı quıyp berimin, – dedi.

Sol kezde bizdiń janymyzǵa polıeı kelip, maǵan «bul jerden ketip qal» degendeı ymdady. 10 metrdeı jerdeı júrgen soń, tártip saqshysy sońymnan kelip, bul jerde alaıaqtardyń kóp júretinin, olar otelge aparamyz dep aqshanyń bárin urlap ketetinin aıtty.

-Biz seni alystan kórip, ádeıi keldik. Saǵan eskertýge keldik, –  dedi.

Osylaısha, polıııa maǵan kómektesti. Urylardan, alaıaqtardan qutqaryp qaldy. Sosyn Shırvannan keıin Grýzııaǵa bardym. Grýzııanyń shekarasynan ótip, vıza beretin pýnkke kelgende meni keri qaıtaryp jiberdi. «Nege qaıtaryp jatsyzdar?», dep surasam, «Medıınalyq saqtandyrý polısin joq», dep jaýap berdi. Meniń ishki túısigim, problema medıınalyq saqtandyrý polısinde emes, meniń kıimimdegi Saud Arabia, Umra degen jazýlarda bolǵan sııaqty. Olar soǵan qarap, meni keri qaıtardy dep oılaımyn. О́ıtkeni, medıınalyq saqtandyrý polısin teńgemen eseptegende 1 500 – 2 000 teńgege jasatýǵa bolatyn edi. Sol jerde grýzınder maǵan bir qujatqa qol qoıýymdy surady. Men odan bas tarttym.

Qazir hostelde demalyp otyrmyn.  Alla qalasy erteń Bakýge baryp, ári qaraı Túrkııaǵa nemese Iordanııaǵa, eger ol da bolmaı jatsa birden Saýd Arabııasyna jolǵa shyǵamyn. Sony oılastyryp otyrmyn. О́ıtkeni, ózimde qatty kúızelis boldy dep oılaımyn. Sharshaýdy baıqap otyrmyn. Alla ózi keshirsin, sharshadym dep aıtpaımyn. Biraq, bárimiz et pen súıekten jaralǵan adambyz ǵoı.

-Jolyńyz bolsyn! Eldegi bir qazaq retinde tileýles bolyp habarlasqanym ǵoı. Erteń bir habaryn berersiz.

5 shilde, Astana ýaqytymen saǵat 12:52 – 13:08 arasy.

Bul áriptesimiz Qojageldi Aldanovpen keshe bolǵan áńgime edi. Búgin Whatsapp-pen taǵy sóıleskenimizde Baký qalasyna aman-esen jetkenin, endi shamaly ýaqyttan keıin Saýd Arabııasynyń Jıdda qalasyna ushatynyn aıtty.

-Ázerbaıjannan Túrkııaǵa ushaıyn desem, Sırııanyń joly jabyq. Iordanııa da jabyq eken. Endi Alla taǵalanyń mańdaıǵa jazýymen Grýzııaǵa ǵana jaıaý barýǵa týra keldi. Grýzııa jerine taban tirep qaıttym. Basqa varıant bolmady.

Ázerbaıjanda bir aptada Qazaqstanda bir aı jumsaǵan aqshany jumsadym. Shetelde basqa elden kelgenińdi kórip, baǵany eki-úsh ese qymbattatyp jiberedi. Keshe Bakýdegi áýejaıdyń qonaq úıinde boldym. Bir táýligi – 100 AQSh dollary.

Keshe bir áńgimeni umytyp ketken ekenmin, ótken joly Aqtaýdan osynda (Ázerbaıjan, – red.) kelgenimde menen jergilikti jýrnalıster suhbat aldy. Sol jerde «Qunanbaıdyń izimen Mekke sapary» týraly bárin aıttym. Olar meni ózderi izdep keldi. «Kóńil kóńilden sý ishedi», deıdi. Soǵan da rahmet! Bakýden Qarabaqqa barǵanymda sol jerdegi hosteldiń ıesiniń inisi de eki ret Ýmraǵa, bir ret úlken qajylyqqa baryp qaıtqanyn, meni televıdenıege túsirgisi keletinin aıtty. Men qazir ýaqytymnyń tyǵyz ekenin, jolǵa shyǵyp bara jatqanymdy aıtsam da ol meniń sózime qaramady.

-Sizdi Gıandja qalasynda jýrnalıster kútip alady. Sol jerde ıntervıý berińizshi, – dedi.

Gıandja qalasyna barǵanda shynymen meni bir jýrnalıst pen operator qarsy aldy. Baký televıdenıesine suhbat berip, bárin aıttym.

Al Bakýde palma kóp eken. Jalpy, men Ázerbaıjanda palma aǵashtary kóp ósedi dep oılaǵan joqpyn. Múldem ondaı oıym bolmaǵan eken. Bakýde kaktýs ta kóp. Tipti, meksıkalyq kaktýstar da kezdesedi.

Bıyl Geıdar Álıevtiń 100 jyldyǵy eken. Meni bir tańqaldyrǵany, avtobannyń boıynda Qarabaq soǵysynda qaza tapqan sarbazdardyń sýretteri ilingen. Keıbir qalalada úzbesten sýretteri qoıylǵan. Keıbir jerde joldyń boıynda, mektepterdiń aldynda, qysqasy kórinetin jerdiń bárinde sýretteri  tur. Memorıaldyq eskertkishteri de kóp. Sol nárseni júregime jyly qabyldadym.

Ázerbaıjanda áıelder kóp kórinbeıdi eken. Kóshede betaldy júre bermeıdi. Hostelderde, tamaqtanatyn oryndarda, dúkenderde negizinen er adamdar jumys isteıdi. Sosyn bir baıqaǵanym, er adamdary shylymdy kóp tartady. Qaısysymen kezdesseń de birden tórt-bes tal shylymdy tartyp tastaıdy. Sumdyq tartady eken. Sony baıqadym.

-Jaqsy, áńgimeńizge rahmet! Ýaqytyńyzdy almaıyn. Reıske de shamaly ýaqyt qaldy dep otyrsyz. Alla jol amandyǵyn bersin! Elge jaqsy jetip, otbasyńyzǵa, aǵaıyn-týystyń ortasyna aman-esen oralyńyz!

-Ámın! Aıtqanyńyz kelsin!

 

-Áńgimelesken Dastan KENJALIN,

ASTANA