SportPress.kz Qazaqstan sport jańalyqtary
Búgin Aqmola oblysynyń Qosshy qalasynda qazaq boksynyń atasy Shoqyr Bóltekuly men onyń súıikti jary – qazaqtyń tuńǵysh balerınasy Nursulý Tapalovaǵa kóshe attary berildi. Osy qýanyshty jańalyqty qazaqtyń ataqty erli-zaıypty qaıratkerleriniń qyzy Toty Shoqyrqyzy da estip, qýanyp qaldy. Qazir ol kisi naǵashy ájesiniń týystary turatyn Reseıdiń Chelıabi oblysynda saparda júr eken.
-Reseıdegi uly naǵashylarym ózderi shaqyrǵan soń, sonda júrmin. Naǵashy ájemniń eski fotosýretterin kórip, bir jasap qaldym. Al Qosshyda ata-anama kóshe attarynyń berilgenine óte qýanyshtymyn. Sony estip, osyndaǵy aǵaıynǵa aıttym. Bári bir kisideı qýanyp jatyr. Aqmola oblysynyń Qosshy qalasynyń ákimdigine áke-sheshemniń eńbegin elep-eskerip, kóshe atyn bergenine myń alǵys aıtamyn. Arýaqtar rıza bolyp, bir aýnap qalǵan shyǵar, — dep bastady áńgimesin tektiniń urpaǵy.
Odan keıin Toty Shoqyrqyzy bizben áńgimege qýana kelisip, suraqtarymyzǵa jaýap berdi.
-Toty apaı, búgin bir qýanyshty habardy estidik. Ony SportPress.kz aqparat portalyna da jazdyq. Qazaqtyń ataqty erli-zaıypty qaıratkerleri – qazaq boksynyń atasy, qazaqtyń tuńǵysh kásipqoı boksshysy sizdiń ákeńiz Shoqyr Bóltekuly men anańyz, qazaqtyń tuńǵysh balerınasy Nursulý Tapalovaǵa Qosshy qalasynan bir-birine jaqyn kósheniń attary berilgen eken. Qýanysh uzaǵynan bolsyn, qutty bolsyn!
-Rahmet! Bul rasymen de óte qýanyshty jańalyq eken. Men shynyn aıtqanda ata-anama kósheniń attary berildi degendi endi ǵana estip bilip otyrmyn. Almatyda, Jańaózende ákemniń atynda kóshe bar. Aqtóbede anamnyń atyna da kósheniń aty berilgen. Bilesiz be, mundaı qurmetke ata-anam ábden laıyq bolsa da men eshkimnen eshteńe suraǵan emespin. Halqymyz aman bolsyn! Osynyń bári ákimdikte jaýapty qyzmette istep júrgen azamattardyń, halyqtyń yqylasy, nıeti, peıili ǵoı dep bilemin.
-Ata-anańyz kózi tirisinde qandaı adamdar bolyp edi. Olar sizderge ońashada otbasy-oshaq qasynda, dastarhan ústinde elden qurmet alý týraly aıtatyn ba edi?
-Joq, ondaı áńgime múldem bolǵan emes. Áke-sheshem óte qarapaıym kisiler edi ǵoı. Ondaı oılary da múldem bolmaǵan. Olar eshteńeni mindetsinbeıtin, ózderimen ózderi elge qyzmet etip qana júretin. Ol kezdiń adamdary da basqasha edi ǵoı. Ata-anam kerisinshe, basqa adamdarǵa janashyrlyq tanytyp, kómektesip, qoldan kelgen kómegin berip turatyn. Biz ol kezde balamyz, jaspyz, bárin kórdik. Bári de kóz aldymda. Ákem de anam da óte qarapaıym adam boldy.
Biz Almatyda turdyq. Ákemniń alǵash ret boks úıirmesin ashqany da esimde. Almatydaǵy Gorkıı atyndaǵy Ortalyq saıabaqtaǵy «Spartak» stadıonynda arqan tartyp, sodan rıng jasap, jastarǵa boksty úıretetin. Sonda boksqa kelgen jastar aqsha tigip, jeńimpazdy anyqtaıtyn. Jeńimpaz bolǵan adam jaǵdaıy joq, turmysy nashar adamdarǵa kómektesetin. Ákemniń janyndaǵy adamdardyń bári solaı istep júrdi. Ákem soǵan bárin úıretti. Olar janyndaǵy adamdardyń bári bir-birinen uıalmaı júrý kerek dep sanaıtyn. Eger bir adam ash- jalańash júrse sodan uıalatyn. Osynyń bári qazaqy tárbıe ǵoı. Janynda bireý qınalyp júrse, kómekti aıamaıtyn.
-Anańyz qandaı kisi bolyp edi?
-Anam da sondaı qarapaıym, kópshil, únemi bireýge kómekteskisi kelip turatyn adam edi. Anam Qazaq akademııalyq opera jáne balet teatrynda balet bıshisi, jaýapty bıshi, prıma-balerına bolǵannan keıin Almaty qalalyq keńesiniń depýtaty bolyp saılandy. «Qazaqkonerttiń» solısi qyzmetin atqaryp, estradalyq án-bı, mınıatıýra janrynda eńbek etti. Odan keıin «Kınokonert», «Belaıa roza», «Jambyl» jáne basqa da 20 shaqty kınoǵa túsedi. Sol kezde kómek suraǵan adamdardyń bárine qoldan kelgenshe kómektesetin. Kómek berýden aınalyp ótpeıtin. Bir adamdar qyzmet babymen, jumys boıynsha ótinish aıtsa, baratyn berge baratyn, telefonmen habarlasyp, máselesin sheshetin. Eger kómegi tımeı qalsa «Nege men kóımektese almadym?!», dep kóz jasyna erik beretin edi. Mine, sol kezdiń adamdary sondaı bolǵan.
-Jaryqtyq, jaqsy kisiler bolǵan eken ǵoı.
-Ata-anam qazaqtyń basqa da myqty qaıratkerlerimen jaqsy aralasty ǵoı. Shámshi Qaldaıaqov, Baqytjan Baıqadamov, Syrbaı Máýlenov pen basqa da aty ańyzǵa aınalǵan aǵalarmen jaqsy aralasty, syılasty. Bul kisiler bizdiń úıge jıi qonaq bolatyn. Sosyn olar jora-joldas bolyp, ádebı keshterge, shyǵarmashylyq konertterge jıi baratyn. Únemi baılanysta bolyp, bir-birinen qol úzgen emes. Ondaı qol úzgen kúnderin kórgen joqpyn.
-Qazir qaıda turyp jatsyz?
-Almatyda Baýyrjan balamnyń qolynda turamyn. Baýyrjan 1983 jylǵy. Sanjar degen 1986 jyly týǵan balam 2020 jyly jol apatynan qaza tapty. Meniń apam Aısulý da Almatyda turady. Ol kisi menen 14 jas úlken. 1946 jyly týǵan. Men — 1960 jylǵymyn. Ákem Aısulýdy óte jaqsy kóretin. О́ziniń qyzyndaı kórdi. Ol 7 jasta bolǵanda ákem anama úılengen edi. Aısulýdyń týǵan ákesiniń aty – Abylqaı. Ákem Aısulý ekeýmizdi óte jaqsy kórdi. Biz bala kezimizde Almatydaǵy qazirgi «Tastaq» shaǵyn aýdanyndaǵy 4 tramvaı lınııasyndaǵy bir orys áıeldiń shaǵyn bir bólmeli páterin jaldap turdyq. Qazir de mine, Baýyrjan balam ekeýmiz Nurmahanov kóshesindegi bir shaǵyn úıde (vremıanka) turamyz. Úsh vremıankanyń birin 35 myń teńgege jaldap turyp jatyrmyz.
-Bul jaǵdaıdy men áriptesim Musaǵalı Tasqalıevten estigenmin. Sanjar ulyńyz úılengen be edi?
-Iá, úılengen edi. Sanjardan eki bala bar. Qazir kelinimiz basqa er adamǵa qosylyp, odan aıaǵy aýyr bolyp otyr. Baqytty bolsyn, baǵy jansyn!
-Almaty qalasynyń ákimdigi vremıankany jaldap turyp jatqanyńyzdy bile me eken? Habary bar ma?
-Maǵan ákemnen eshteńe qalǵan joq. Men eshkimnen eshteńe suraǵym kelmeıdi. Meniń oıymsha, bul — taǵdyr. Ákemdi tiri kezinde eshkim tanymady, eshkim kerek etpedi. Ol kisige tiri kezinde eshteńe berilmedi. Men ózim – namazhanmyn. Bes ýaqyt namazym bar. Bir Allaǵa syıynyp júremin. Allanyń bergeni bolar.
-Bári jaqsy bolsyn, Toty apaı! Áńgemeńizge rahmet! Otbasyńyzda, áýlette qýanyshtaryńyz kóp bolsyn!
Al áriptesimiz Musaǵalı Tasqalıev bizge Toty Shoqyrqyzymen kezdeskennen keıin qazaq boksynyń atasy Shoqyr Bóltekuly men qazaqtyń tuńǵysh balerınasy Nursulý Tapalovanyń taǵdyry týraly mynadaı áńgime aıtyp berip edi.
Qazaq boksynyń negizin qalaýshy Shoqyr Bóltekuly men qazaqtyń tuńǵysh balerınasy Nursulý Tapalovany bilmeıtin adam joq shyǵar? Qazaqtyń qos tuńǵyshy otbasyn quryp, Aısulý men Toty degen eki qyz tárbıelep ósirgen eken. Eki alyptyń óte qarapaıym ómir súrgendigi sonsha, osynshama ataq-dárejeleri bola tura olar bir-aq bólmeli páterde ǵumyr keshipti.
— Birde ákem ákimdikke úı surap barsa, ondaǵylar sizdiń bir bólmeli bolsa da úıińiz bar ǵoı, úı suraýǵa uıalmaısyz ba? Jertólede turyp jatqan adamdar bar emes pe?, — degen eken. Osydan keıin ákem eshqashan úı surap kórgen emes, – deıdi Toty Shoqyrqyzy.
Shoqyr atamyz kópke deıin osy qylyǵyna uıalyp júripti.
— Bir bólmeli bolsa da bizdiń úıde adam kóp jınalatyn, qazaq sporty men óneriniń qaımaqtary únemi qonaq bolyp, úıimiz ý-shý bolyp jatatyn, — deıdi Toty Shoqyrqyzy.
Shoqyr atamyz ben Nursulý apamyzdyń qyzy Aısulý bul kúnderi Algeımer aýrýymen aýyratyndyqtan aýrýhanada jatyr. Ol kisiden urpaq órbimegen. Al Toty apamyzdyń Baýyrjan men Sanjar esimdi qos uly bar. 2020 jyldyń 14 naýryzynda belgisiz bireýler Sanjardy kólikpen qaǵyp jazym etti. Bul oqıǵa týraly biz kezinde jazdyq. Sodan keıin kináliler ustalyp, sottaldy.
Toty apamyz búgingi tańda Almaty qalasyndaǵy bir shaǵyn úıde (vremıanka) uly Baýyrjanmen birge páter jaldap turady. О́ziniń basyndaǵy qıyn jaǵdaıdy aıtyp Toty Shoqyrqyzy 2012 jyly prezıdentke hat jazǵan eken, jaýap kelmepti. «Aıqyn» gazetine ataqty kisilerdiń urpaǵyna kómek kerek degen maqala da jaryq kóripti. Biraq selt etken eshkim bolmaǵan.
— Men sodan keıin eshkimnen eshteńe suraǵan emespin, — deıdi Toty apamyz – Úkimetten alatyn zeınetaqym bar, shúkir sol da jetedi.
Bul jaǵdaıdy estigesin jaıbaraqat otyra almadyq. Elimiz Táýelsizdik alǵannan beri ótken Olımpıada oıyndarynan boksshylarymyz eshqashan altyn júldesiz oralǵan emes. Al osy boks sııaqty qazaqtyń oń jambasyna keletin sporttyń negizin qalaǵan jannyń qyzy úısiz júrgeni janymyzǵa batady. Jaqsy, boksshylarymyz qozǵalmasa da Shoqyr atamyzdyń týǵan jeri Mańǵystaý oblysy men Nursulý apamyzdyń kindik qany tamǵan Aqtóbe oblysynyń atqaminerleri oılansa eken. Qala berdi olar tek atalǵan oblystar emes, barsha qazaqqa ortaq tulǵalar ǵoı. Osy jazbany oqyǵannan keıin múmkin asyldardyń synyǵyna kómek qolyn sozatyndar tabylyp qalar degen úmitimiz bar. Tipti bul iske úkimetimiz ben Mádenıet jáne sport mınıstrligi de aralasý kerek sekildi. Qalaı etsek te osy másele oń sheshimin taýyp, jaqyn arada Toty apamyzdyń qonys toıyn toılaǵanyn kórýdi Alla násip etsin deımiz!, — degen edi Musaǵalı Tasqalıev.
Biz de áriptesimizdiń osy sózine qosylyp, qazaq boksynyń atasy Shoqyr Bóltekuly men onyń súıikti jary – qazaqtyń tuńǵysh balerınasy Nursulý Tapalovanyń qyzy, asyldyń synyǵy Toty Shoqyrqyzyna Almatydan nemese Astanadan bir úıdiń buıyrǵanyn tileımiz! Aqmola oblysynyń Qosshy qalasynyń ákimdigi de osy ótinish-tilegimizdi nazarǵa alady dep oılaımyz jáne soǵan senip, úmittenemiz!
Áńgimelesken Dastan KENJALIN,
ASTANA
