ءبىز بىلەتىن باكەڭ

ادامنىڭ ەڭ اسىل قاسيەتى – جاقسىلىق. وسى ءسوزدى ءسىز بەن ءبىز جاقسى بىلەمىز. ادامنىڭ جاقسىلىق جاساۋى ونىڭ تەكتىلىگىن كورسەتەدى. جاقسىلىق پەن يگىلىكتى ءىس جاساۋ – ۇلكەن ادامگەرشىلىكتىڭ بەلگىسى. قازىر ارامىزدا باسقا ادامدارعا كومەكتەسىپ جۇرگەن كوپتەگەن ابزال جاندار بار. بولات تولەش ۇلى سونداي ازامات ەدى.

كەيدە ول ادامعا جاقسىلىق جاساۋ ءۇشىن جارالعان با دەيمىن. ويتكەنى، ونىڭ شاراپاتىن كورمەگەن ادام كەمدە-كەم.  باكەڭنىڭ جاقسىلىعىن ءبارىمىز كوردىك، ءبارىمىز سەزىندىك. ونىڭ بىزگە جاساعان جاقسىلىعى ەشقاشان ۇمىتىلمايدى. ونى ەشكىم ەشقاشان ەستەن شىعارمايدى دەپ ويلايمىن.

مەن بولات تولەش ۇلىمەن بىرنەشە جىلدان بەرى تانيتىن ەدىم. ەكەۋمىز 2000 جىلداردىڭ باسىندا تانىستىق. سول كەزدە تۋريزم جانە سپورت ىستەرى جونىندەگى اگەنتتىكتىڭ توراعاسى  داۋلەت بولات ۇلى تۇرلىقانوۆ مەنى شتاتتاعى ۇلتتىق كوماندالار جانە سپورت رەزەرۆى ديرەكتسياسىنىڭ باسشىسى قىزمەتىنە، ال بولات تولەش ۇلىن گرەك-ريم كۇرەسىنەن ەلىمىزدىڭ ۇلتتىق قۇراما كومانداسىنىڭ باس جاتتىقتىرۋشىسى ەتىپ تاعايىنداعان بولاتىن.  وسى جۇمىسىمىز ەكەۋمىزدى بىرىكتىردى. ءبىز ەكەۋمىز ءبىر-بىرىمىزبەن وتە جاقسى جۇمىس ىستەدىك، تانىسقان كەزدەن بەرى جاقسى سىيلاسىپ، ارالاسىپ كەتتىك. باكەڭ وتباسىنا، ءوزى ارالاساتىن ورتاسىنا، اينالاسىنا وتە قۇرمەتتى، سىيلى ازامات ەكەنىن كوردىم. وعان تالاي رەت كۋا بولدىم. ول ءوزىنىڭ جۇمىسىن جاقسى كورەتىن، جان-تانىمەن بەرىلىپ ىستەيتىن. ماعان اڭگىمە اراسىندا «ءبارى جاقسى بولسا، كۇرەستى دامىتۋ ءۇشىن قولدا بار مۇمكىندىكتىڭ ءبارىن جاسايمىن» دەيتىن. ول سول سوزىندە تۇردى. باس جاتتىقتىرۋشى رەتىندە تالاي پالۋانداردىڭ باعىن اشتى. ونىڭ قاراماعىندا بولعان سپورتشىلار كوپتەگەن حالىقارالىق جارىستارعا شىعىپ، باق سىناستى. ەل-جەر كوردى. تالاي پالۋان وليمپيادا، الەم، ازيا چەمپيوناتتارىنىڭ جۇلدەگەرى اتاندى. قازىر ونىڭ قول استىندا جاتتىققان پالۋانداردى جەر-ءجۇزىنىڭ ءبارى بىلەدى. «ولار بولات تولەش ۇلىنىڭ شاكىرتتەرى» دەيدى.

ەكەۋمىز جۇمىس تۋرالى كوپ اڭگىمەلەسەتىن ەدىك.  باكەڭ كۇرەس دەسە، سپورت دەسە، دوس-جاران، اعايىن-باۋىر، تۋعان-تۋىسقان، ەلىم-جەرىم دەسە ىشكەن اسىن جەرگە قوياتىن قازاقتىڭ ناعىز ءمارت ازاماتى ەدى. ءوزى سان-قىرلى بولاتىن. ءار نارسەگە تەز بەيىمدەلىپ، ءاربىر شارۋانى ۇرشىقشا ءيىرىپ اكەتەتىن.  باكەڭ بيزنەسپەن دە اينالىسىپ كوردى. «تالانتتى ادام تاس جارادى» دەمەكشى، ول كاسىپكەرلىكتى دە جاقسى باستاپ، ءىسىن ورگە دومالاتىپ اكەتتى. بيزنەستە  ادامنىڭ بارىمەن جاقسى بولۋ كەرەكتىگىن بىلەتىن. بىراق، دوس دەسە، الدىنا كەلگەن جاندار بولسا بەتىن ەشقاشان قايتارمايتىن. باكەڭ ءبىر جىلدارى الماتىداعى «نيكولسكي» بازارىن باسقاردى. كەيىن ونى ساتىپ، باسقا بيزنەسپەن اينالىسىپ كەتتى. سول كەزدە ول سپورتشىلاردىڭ جاتتىعۋىنا، دايىندالۋىنا قولىنان كەلگەنىنىڭ ءبارىن جاسادى. ول پالۋانداردى قالانىڭ سىرتىنا، تازا اۋاعا شىعارىپ دايىندادى. ال شەتەلگە شىققاندا قازى-قارتا، جال-جايا سياقتى ۇلتتىق تاعامداردى الىپ، پالۋانداردىڭ جارىسقا جاقسى دايىندالۋىنا كوپ ەڭبەك ەتتى. باكەڭ سپورتشىلار ءۇشىن ەشتەڭە ايامايتىن. ول دۇنيەجۇزىلىك قازاق كۇرەسى فەدەراتسياسىنىڭ جۇمىسىنا دا كوپ كومەكتەستى. ونى جاسىرۋدىڭ قاجەتى جوق دەپ ويلايمىن. بىردە بولات تولەش ۇلى «نيكولسكي» بازارىن ساتقاندا قازاق كۇرەسىنىڭ جۇمىسىنا كومەكتەسۋ ءۇشىن قارىزعا قاراجات سۇراعان ەدىم. باكەڭ ويلانباستان، نەشە اقشا كەرەك ايتا بەر، قولىڭدى قاقپايمىن، قوماقتى قاراجات كەرەك بولسا بەرەمىن، دەدى. مەن ارينە، ونىڭ جاۋابىنا قىسىلىپ، ويلانۋعا 4-5 كۇندەي ۋاقىت بەرىڭىز دەپ ايتتىم. ءسويتىپ، مەجەلى ۋاقىت كەلگەندە مەن: «مۇنداي سومانى قايتارا المايمىن. نيەتىڭىزگە، كوڭىلىڭىزگە راحمەت! ودان دا ءسىز ءبىزدىڭ فەدەراتسيانىڭ كەڭسەسىنەن 450-500 شارشى مەتر ورىندى ساتىپ الىڭىز، ءوزىمىز 150 شارشى مەتردە وتىرا بەرەمىز، وسىلاي بىزگە اقشا جاعىنان كومەكتەسكەن بولاسىز» دەدىم. ول ساتىپ الماي-اق بىلاي دا قاراجاتتى بەرە الاتىنىن، ەرتەڭ جاعداي بولعاندا قايتاراسىزدار دەگەندى ايتتى. مەن وعان كەلىسپەدىم. وعان ار-نامىسىم، ۇياتىم جىبەرمەدى. ول دا مەنىڭ سوزىمە ريزا بولعانىن سەزدىم. وسىلاي ءبىز ارامىزدا اقشا جۇرمەي، ماسەلەنى شەشىپ وتىراتىن ەدىك. جالپى، باكەڭ بيزنەستە جۇرگەندە تالاي ادامعا كومەكتەسكەنىن بىلەمىن. ونىڭ جاقسىلىعىن كورگەندەر وتە كوپ. بولات تولەش ۇلى ءوزى جاقسى كورگەن ادامىن وزىنە جاقىن تارتىپ ودان ەشتەڭە ايامايتىن ەدى. ال ادامدى جاقىن تارتپاسا، ونىڭ ىسىنە قاراپ ۇناتپاسا، ونىمەن ارالاسپايتىن.

باكەڭ وتباسىن جاقسى كورەتىن. جان-جارى، قىزى دەسە جانىن بەرەتىن. وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن ءبىز وڭتۇستىك افريكا رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيپتاۋن قالاسىنا بىرگە بارعانبىز. سول كەزدە اۋزىن اشسا ار جاعىنان اق جۇرەگى كورىنەتىن دوسىم قىزىنا تاماشا سىيلىق جاسايتىنىن ايتتى. «ول قانداي سىيلىق؟» دەسەم، كورەسىڭ عوي دەدى. ءسويتىپ، جارىستان تىس ۋاقىتتا كوشە ارالاپ ءجۇرىپ ونىڭ كوزى وتە سيرەك كەزدەسەتىن گاۋھارتاسقا ءتۇستى. سونى قىزىنا الاتىنىن، بالاسىنان ەشتەڭەنى ايامايتىنىن ايتتى. ال افريكا كوشەلەرىندە اقشامەن ءجۇرۋ دەگەن قاۋىپتى. سوعان قاراماي باكەڭ قىزىنا ۇلكەن جۇرەگىمەن، اكەلىك ماحابباتىمەن ەكى كاراتتى گاۋھارتاستى ساتىپ الىپ، سىيعا تارتتى. ال قىزى بولسا اكەسى ەلگە كەلگەندە تۇرمىسقا شىعىپ، شەكەسى تورسىقتاي ەگىز بالا بوساندى. اكەگى بۇدان ارتىق قانداي سىي كەرەك؟! باكەڭ نەمەرە ءسۇيىپ، اتا اتاندى. قازىر قىزى بوتانىڭ ءۇش قىزى مەن ءبىر ۇلى بار.

قىسقاشا ايتسام، باكەڭ دوسقا ادال ازامات ەدى. دوستىق – بۇل ومىردەگى ەشنارسەمەن باعالانبايتىن قۇندىلىق. «دوس تابۋ وڭاي، ال ونى ساقتاۋ ودان دا قيىن»، دەگەن حالقىمىز. دوستىق قاتىناسقا نازىكتىكپەن قاراپ، بەرىك ساقتاۋ كەرەك. بىزدەر دوستىقتى ساقتاۋ ءۇشىن جانىمىزدى بەرىپ، ارالاستىق. سەنىم مەن جارقىن كوڭىل – دوستىقتى بەرىك ەتەتىن تىرەك سانالادى. ءوزى شىنايى دوس بولا بىلگەن ادامنىڭ دوستارى دا كوپ بولادى جانە جەر بەتىندە ءوزىن جالعىز سەزىنبەيدى. باكەڭ وسىنىڭ ءبارىن جاقسى بىلەتىن.

ومىرگە دەگەن كوزقاراسى ورتاق، دۇنيەتانىمى دەڭگەيلەس، ءارى ءبىر-ءبىرىن وڭاي تۇسىنەتىن جاندار ءبىر-بىرىمەن دوس بولا الادى. ال ونىڭ ساقتاۋشىسى ادالدىق پەن شىنايىلىق. دوس دەگەن سەنىڭ باسىڭداعى كەز كەلگەن جاعدايدى باسقالاردان ارتىق تۇسىنەتىن، ياعني ءوزىڭ سەزگەندەي سەزە الاتىن سەنىڭ ەكىنشى سىڭارىڭ. مەنىڭ تۇسىنىگىمدەگى دوستىڭ جولداستان ايىرماشىلىعى – جولداسىڭدى قاتتى سىيلايسىڭ، ال دوسقا سوندايلىق ءىلتيپات تانىتىپ، قۇرمەت كورەتۋدىڭ قاجەتى جوق. ويتكەنى، دوسىڭدى وزىڭدەي كورەتىن بولعان سوڭ «ءوزىڭنىڭ» كوڭىلىڭدى ءوزىڭ اۋلاپ كەرەك ەمەس. سەبەبى، ول ءبارىن تۇسىنەدى، ءبارىن دە بىلەدى.

تۋادى ەرلەر ەل ءۇشىن،
ولمەيدى ءىسى ماڭگىلىك.
وشپەيدى ابزال ەسىمدەر،
ۇرپاققا جەتىپ ماڭگىلىك، — دەپ اقىن اعامىز جۇبان مولداعاليەۆ جىرلاعانداي، بولات تولەش ۇلىنىڭ دا ەسىمى، ەلگە جاساعان جاقسىلىعى ماڭگىلىك ساقتالاتىنىنا سەنەمىن.

سەرىك توكەەۆ،

دۇنيەجۇزىلىك قازاق كۇرەسى فەدەراتسياسىنىڭ

ءبىرىنشى ۆيتسە-پرەزيدەنتى،

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ

ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى،

پروفەسسور،

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ

ەڭبەك سىڭىرگەن جاتتىقتىرۋشىسى