قاۋىمداستىق توراعاسى كوشپەندىلەر ويىندارىنا قورىتىندى جاسادى

بۇگىن ءماجىلىس دەپۋتاتى، ۇلتتىق سپورت تۇرلەرى قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى بەكبولات تىلەۋحان 2-8 قىركۇيەك كۇندەرى قىرعىزستاندا وتكەن ءىىى دۇنيەجۇزىلىك كوشپەندىلەر ويىندارىنا بايلانىستى ءباسپاسوز ءماسليحاتىن وتكىزىپ، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى وكىلدەرىنىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەردى.

جيىندا ول اۋەلى ءتۇبى ءبىر تۇركى ەلدەرىن تابىستىرىپ، تۇركى الەمىنىڭ ورتاق سپورت مەرەكەسىنە اينالعان كوشپەندىلەر ويىندارىنىڭ ءمانى مەن ماڭىزى تۋرالى ايتتى.

–كوشپەندىلەر ويىندارىنىڭ شىن مانىندە ءبىرتالاي ەل كوز تىككەن، ءدۇمپۋى ءبىراز جەرگە جەتكەن وتە جاقسى ۇيىمداستىرىلعان جارىس بولعانىنا ەشقايسىمىزدىڭ كۇمانىمىز جوق. ءتىپتى، تۇركى تەكتەس مەملەكەتتەر پرەزيدەنتتەرىنىڭ وسى جارىستىڭ سالتاناتتى اشىلۋىنا قاتىسۋىنىڭ ءوزى بۇل شارانىڭ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىن كورسەتەدى.

ءبىزدىڭ سپورتشىلارىمىز كوشپەندىلەر ويىندارىندا جاقسى ونەر كورسەتتى. جالپى، قانداي سپورت تۇرىنەن بولسىن، قازاقستاننىڭ بۇكىل الەمگە سپورت دەرجاۆاسى رەتىندە تانىلا باستاعانى راس قوي. ەندى مىنا ۇلتتىق سپورتتا دا قازاق سپورتشىلارى وزىق شىقتى. كوماندالىق ەسەپتە ەكىنشى ورىندى جەڭىپ الدى.  قورجىنىمىزدى التىن، كۇمىس، قولا مەدالمەن تولتىرىپ قايتقان بارلىق سپورتشىلارعا العىستان باسقا ايتارىم جوق، – دەپ باستادى ءوز ءسوزىن ب.تىلەۋحان.

سونداي-اق، ۇلتتىق سپورتتىڭ باسشىسى كوشپەندىلەر ويىندارى بارىسىندا جۇرت نازارىن ەڭ كوپ اۋدارعان كوكپار ويىنى تۋرالى جۋرناليستەر قويعان سۇراقتارعا تولىق جاۋاپ بەردى. ول بۇعان دەيىن قازاق كوكپارشىلارىنىڭ ءتۇرلى جارىستارداعى فينالدا قىرعىز كوكپارشىلارىن ايقىن باسىمدىقپەن ۇتقانىن، استانادا وتكەن ناعىز ەكى ءىرى حالىقارالىق جارىستا قازاق كوكپارشىلارىنىڭ ەشقايسىسى قىرعىز كومانداسىنان جەڭىلمەگەنىن اتاپ ءوتتى. ودان كەيىن ب.تىلەۋحان «وسى جولى قازاقستان كومانداسى وزبەكتەردەن قالاي جەڭىلدى؟» دەگەن ساۋالعا بىلاي دەدى:

ء–بىز كوكپاردىڭ بىلىكتى باپكەرلەرى مەن ماماندارىنىڭ كەڭەسىمەن جاس كوكپارشىلارىمىزدى حالىقارالىق جارىستا ءبىر سىناپ كورۋدى ۇيعاردىق. سول سەبەپتى،   قىرعىزستاندا ويناعان قازاقستاننىڭ جاستار كومانداسى. بۇل ۇلكەن سپورتتا بۇرىننان بار تاجىريبە. ءبىز كوشپەندىلەر ويىندارىنا كوكپاردان جاستار كومانداسىن جىبەرىپ، ولار دا پىسە بەرسىن، ولار دا  تاجىريبەسىن جەتىلدىرە بەرسىن دەپ ەدىك. وسى ءبىر ماقساتىمىز ورىندالدى. باردى. وينادى.

جالپى، ءار جارىستا تەك التىن مەدال يەلەنە بەرۋ شارت ەمەس قوي. قولا مەدال دا وسال جۇلدە ەمەس. وعان شامداناتىن نە بار؟ «ازيادا ماسقارا بولدىق، اناۋ بولدى، مىناۋ بولدى» دەگەندەرمەن مەن ەش كەلىسپەيمىن.  جاس كوكپارشىلارىمىز وتە جاقسى دەڭگەيدە وينادى. 12 كوماندا اراسىنان ءۇشىنشى ورىندى يەلەندى. ءبىزدىڭ جاستارىمىز قارسىلاستارىن تاس-تالقانىن شىعارىپ جەڭدى عوي. وزبەكتىڭ جاسى وتىزدان اسقان ويىنشىلارىمەن يىق تىرەسىپ وينادى. قايتا بۇعان بوركىڭدى اسپانعا اتىپ قۋانۋ كەرەك ەمەس پە؟ ءبىزدىڭ 19-20 جاستاعى جاس جىگىتتەرىمىز باسقا مەملەكەتتەردىڭ تىسقاققان كوكپارشىلارىنان باسىم ءتۇسىپ تۇرعان جوق پا؟

مەن «كوكپار كوماندامىز ۇتىلدى، قولا مەدال الىپ قالدى» دەپ شۋلايتىنداردى تۇسىنبەيمىن. سپورتتىڭ تاريحىنا قاراڭىز، جەڭىلمەگەن كىم بار؟ جەڭىلىپ، ەسەڭگىرەپ تۇرعان بوكسشىعا جەڭىستى بەرىپ كەپ جىبەرگەندە، كەزىندەگى اتاقتى بوكسشى لەۆيتتىڭ سول ساتتە قالىڭ جانكۇيەرگە قاراتىپ «ت-س-سس!» دەپ ەسكەرتۋ جاساعانى جەر جاھانعا تاراپ كەتكەن. سول سياقتى بىزگە دە بۇل تۇستا ءبىر-بىرىمىزگە «ت-س-سس!» دەپ، سابىر قىلعاننان باسقا امال جوق. بۇل – سپورت قوي. سپورتتا ءبارى دە بولادى، – دەدى ب.تىلەۋحان اعىنان جارىلىپ.

سونىمەن قاتار، بەكبولات تىلەۋحان كوشپەندىلەر ويىندارىندا حالىقارالىق كوكپار ەرەجەسىنىڭ ساقتالماۋى، قىرعىز تاراپى كوكپاردى ەرەجەگە سايكەس شەڭبەرگە ويناماي، الاڭعا قازاندىق ورناتىپ، باسقا ەل ويىنشىلارىنا قولايسىزدىق جاساعانى تۋرالى، قازاق كوكپارىنىڭ وتىمەن كىرىپ، ك ۇلىمەن شىققان  ازاماتتاردىڭ  ەڭبەكتەرى جايلى سۇراقتارعا جان-جاقتى جاۋاپ بەردى. سونىڭ ءبىرى «حالىق سىزدەن ۇلتتىق سپورت تۇرلەرى قاۋىمداستىعى پرەزيدەنتتىگىنەن كەتۋدى تالاپ ەتسە، ورنىڭىزدى بوساتۋعا دايىنسىز با؟» دەگەن سۇراققا بەكبولات تىلەۋحان ەش ويلانباي كەتەتىنىن ايتتى.

–مىنا ادام سەنىڭ ورنىڭا قىزمەت اتقارادى دەسە، قازىر بوساتىپ بەرۋگە دايىنمىن. مىنە، حالىقتىڭ الدىندا وتىرمىن عوي. وسى جاڭالىقتاردى 18 ملن ادام كورىپ وتىر. قازىر-اق ورنىمدى بوساتۋعا دايىنمىن. مەن ءوز مىندەتىمدى اتقاردىم دەپ ويلايمىن، – دەدى ول.

وسى ورايدا ول وزىنە دەيىن ۇلتتىق سپورتقا قىزمەت ەتكەن جىگىتتەردىڭ كوبىنە ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپ، قازىر جاسالىپ جاتقان جۇمىستاردىڭ كوبى سولاردىڭ ەڭبەگىنىڭ جەمىسى ەكەنىن ايتتى.

–سوندىقتان بۇل جەردە مەن اتاق ءۇشىن، بولماسا باسقا ءۇشىن وتىرعان جوقپىن. كەز كەلگەن ۋاقىتتا، ورنىڭا باسقا ادام وتىرادى دەپ الىپ تاستاسا دا رەنجىمەيمىن. بىراق، كوكپار مەن اۋدارىسپاقتىڭ، جالپى ۇلتتىق سپورت دەگەننىڭ نە ەكەنىن تۇسىنبەيتىن بىرەۋلەردىڭ اياق استىنان ۇلتتىق سپورتتىڭ جاناشىرى بولا قالعانى تاڭقالدىرادى، – دەدى ءماجىلىس دەپۋتاتى.

وسىدان كەيىن ول ءداستۇرلى «التىن تۇلپار» الامان بايگەسىنىڭ وتەتىن ۋاقىتى تۋرالى سۇراققا جاۋاپ بەرىپ، ونىڭ بيىل بولمايتىنىن، جارىستىڭ كەلەسى جىلى بولاتىنىن ايتتى. سول ءۇشىن اتبەگىلەردەن كەشىرىم سۇرادى.

–التىن تۇلپار» الامان بايگەسىنە قاتىستى ايتار بولسام، «اق جول» پارتياسى ۇلكەن جارىس وتكىزەتىن بولىپ، وعان اقشا ءبولىنىپ، سوعان قاراي ويىسامىز دەپ وتىرعاندا، ءتۇرلى سەبەپتەرگە بايلانىستى ول وتپەيتىن بولىپ قالدى. وعان بولىنگەن قارجىنى «التىن تۇلپارعا» بەيىمدەيمىز دەگەندە، مەملەكەتتىك ساتىپ الۋلاردان كەدەرگى بولىپ، سونىمەن، قاراجاتتىڭ ورىندى جوسپارلانباۋىنىڭ كەسىرىنەن «التىن تۇلپار» بيىلعى جىلى بولمايتىن بولدى، – دەدى بەكبولات تىلەۋحان.

ونىڭ ايتۋىنشا، «التىن تۇلپار» الامانى ەكى جىلدا ءبىر رەت بولادى. «كەيبىر اتبەگىلەرىمىزدىڭ تاراپىنان ەكى جىلدا ءبىر رەت ءوتىپ تۇرسا دەگەن ۇسىنىستار دا بولدى. سوندىقتان كەلەسى جىلى اماندىق بولسا، وتەتىنى انىق. ال بيىلعا جاعداي وسىنداي بولدى»، – دەدى ول. وسىعان بايلانىستى زالدا وتىرعان تىلشىلەردىڭ ءبىرى «جىل بويى «التىن تۇلپارعا» ارناپ ات باپتاپ، ونىسىن باسقا بايگەلەرگە سالماي، الاماندى كۇتكەن اتبەگىلەردىڭ ەڭبەگى، اتتىڭ وبالى نە بولادى»؟ دەگەن سۇراق قويدى. وعان دا ب.تىلەۋحان اتبەگىلەردەن كەشىرىم سۇراپ، قولدان كەلمەي قالعان دۇنيەگە كەشىرىممەن قاراۋدى ءوتىندى.

كەزدەسۋدە ۇلتتىق سپورت تۇرلەرى قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى قازاقستان كومانداسىنىڭ اۋدارىسپاقتان ەكىنشى ورىن العانىن دا جان-جاقتى ءتۇسىندىردى.

–اۋدارىسپاققا ءبىزدىڭ ەڭ مىقتى بالۋاندارىمىز باردى. ءبارى دە ازيانىڭ چەمپيوندارى مەن حالىقارالىق جارىستاردىڭ جەڭىمپازدارى. بەس سالماق بويىنشا بەسەۋى دە فينالعا جەتتى. ءسويتىپ، بەسەۋىنىڭ دە فينالدا قاتارىنان جەڭىلگەنى كىم-كىمنىڭ دە كۇمانىن تۋعىزباي تۇرمايدى عوي. بۇعان دەيىن جاۋىرىندارى جەر يىسكەمەگەن، جەكپە-جەكتە بىرنەشە جىل بىردە-ءبىر رەت جەڭىلىپ كورمەگەن ءبىرجان قوساليەۆتىڭ، سىرىم ءىزباساروۆتىڭ، بيىلعى ازيا چەمپيوندارى ارمان ساعىنباەۆ پەن ازامات سەرعازيندەردىڭ، ەرنازار بايعونوۆتىڭ ۇتىلعانى ەلەۋسىز قالدىرا سالاتىن جاعداي ەمەس قوي. ءبىرجاندى قارسىلاسى اتپەن قاعىپ قۇلاتقان. سىرىم باسىنان قاتتى سوققى الىپ، اياعىنان دا جارقاتتانىپ، سول جەردەن اۋرۋحاناعا جونەلتىلگەن. ارينە، «پروتەستىك» حات جازىلدى. جاسىراتىنى جوق، تورەشىلەر تاراپىنان جىبەرىلگەن بۇرا تارتۋشىلىقتىڭ، ازداعان ادىلەتسىزدىكتەردىڭ جاسالعانى راس. بىراق، اتالارىمىزدىڭ «جاۋ كەتكەن سوڭ قىلىشىڭدى بوققا شاپ» دەگەندەي، ەندى جارىس ءوتىپ كەتكەن سوڭ ونىڭ ءوزى ءبىر ونبەيتىن داۋ سياقتى نارسە عوي. مۇنداي ادىلەتسىزدىكتەر باسقاسى باسقا، وليمپيادالىق ويىنداردا دا بولعان، – دەدى بەكبولات تىلەۋحان.

جيىن سوڭىندا ۇلتتىق سپورت تۇرلەرى قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى كوكپار اينالىسىنداعى داۋ تۋرالى ايتا كەلىپ، وتاندىق سپورتشىلاردى سىناعان الەۋمەتتىك جەلى قولدانۋشىلارىنا قاتىستى پىكىر ءبىلدىردى. ول فەيسبۋكتە اركىمنىڭ ويىنا كەلگەنىن ايتا بەرۋگە قاقى بار ەكەنىن، ءار ادامنىڭ جازباسى، ءسوزى ونىڭ وي-ءورىسىن، دۇنيەتانىمىن، مىنەزى مەن سانا-سەزىمىن بىلدىرەتىنىن ايتىپ، ۇلتتىق سپورتتىڭ ءيىسى مۇرنىنا بارمايتىن كەيبىر الەۋمەتتىك جەلى قولدانۋشىلارىنىڭ پىكىرىمەن كەلىسپەيتىنىن، ال ۇلتتىق ويىندارىمىزدى قاراپ، سوعان قىزىعۋشىلىق تانىتىپ، ونىڭ جەتىستىكتەرىنە قۋانىپ، كەمشىلىكتەرىنە سىن ايتاتىن ادامداردىڭ سوزىنە ارقاشان قۇلاق اساتىنىن جەتكىزدى. وسىعان بايلانىستى ول سوڭعى كەزدەرى الەۋمەتتىك جەلىدە «ۇلتتىق سپورتقا 200 ملن اقش دوللارى بەرىلدى»، «قازاق كوكپارشىلارى وزبەكتەردەن جەڭىلىپ، ماسقارا بولدى» دەگەن جانە باسقا دا ەڭ كوپ تارالعان جالعان سوزدەرگە جاۋاپ قايتارىپ، ءمان-جايدى ءتۇسىندىرىپ بەردى. ول ۇلتتىق سپورتقا 200 ملن اقش دوللارى ەمەس، 200 ملن تەڭگەنىڭ بەرىلەتىنىن، سونىڭ 40 پايىزى جۇلدە قورىنا بولىنەتىنىن ايتتى. «ۇلتتىق سپورت – ارزان سپورت ەمەس. ول كوپ اقشانى قاجەت ەتەتىن سپورت. مىسالى، ات سپورتىن الساق، اتتاردى باپتاۋعا، ولاردىڭ جەم-ءشوبىن دايىنداۋدىڭ وزىنە اقشا كەتەدى»، دەدى ب.تىلەۋحان. ال «قازاق كوكپارشىلارىنىڭ وزبەكتەردەن جەڭىلىپ، ماسقارا بولدى» جانە سوعان ۇقساس جالاڭ سوزدەر مەن ايىپتاۋلارعا قاتىستى ءماجىلىس دەپۋتاتى بىلاي دەپ جيىندى قورىتىندىلادى.

–سپورت بولعان سوڭ جەڭىس پەن جەڭىلىس قاتار جۇرەدى. ۇنەمى جەڭىس بولا بەرمەيدى. ەگەر كوشپەندىلەر ويىندارىنا كوكپاردان ەرەسەكتەر قۇراماسىن جىبەرگەندە جەڭەتىن ەدىك. ءبىز جاستاردى جىبەردىك. سولار بارسىن، ءبىلسىن، باق سىناسىپ كورسىن دەدىك. مەن بۇل تۋرالى ءباسپاسوز ءماسليحاتىنىڭ باسىندا ايتتىم. جالپى، ءبىزدىڭ نەگىزگى ماقساتىمىز — جارىستاردى ءادىل وتكىزۋ، تورەشىلەردىڭ ءادىل بولۋى. ءبىزدىڭ كوكپارشىلار كوشپەندىلەر ويىندارىندا وسى ماقساتتان تايعان جوق. سوندىقتان الەۋمەتتىك جەلىدە نەگىزسىز ايتىلعان ايىپتاۋلارمەن ەش كەلىسپەيتىن. ەگەر باسقا ەلدەر قازاقستانعا كەلىپ ويناسا،  جامبىشىڭىز بولسىن، اۋدارىسپاعىڭىز بەن كوكپارشىڭىز بولسىن، ادىلدىكتەن ءبىر سانتيمەتر، ءبىر ميلليمەتر تايماي وينايدى. ال وزبەكتەردەن جەڭىلسەك، ودان شۋ شىعارۋدىڭ قاجەتى جوق دەيمىن. وزبەكستان – سپورتتىق دەرجاۆا. ولاردا دا كوكپار دامىعان.  قايتا ءبىزدىڭ 19-20 جاستاعى جاس جىگىتتەرىمىزدىڭ وزبەكتىڭ 30-داعى جىگىتتەرىمەن يىق تەڭەستىرىپ ويناعانىنا قۋانۋ كەرەك قوي. وسىدان ءبىزدىڭ جىگىتتەر ساباق الىپ، كەلەسى جولى جەڭسىن دەپ تىلەيىك. بۇل – سپورت. ال سپورتتا ءبارى دە بولادى، — دەدى ول.

 

داستان كەنجالين،

استانا