SportPress.kz قازاقستان سپورت جاڭالىقتارى
تاريح-حالىقتىڭ جادىنداعى ۇلى شەجىرە. ول — تەك وتكەن كۇندەردىڭ تىزبەگى ەمەس، ول — ەلدى ەل ەتكەن ەرلەردىڭ ونەگەلى جولى. ۇلتتىڭ رۋحىن جاڭعىرتىپ، ۇمىت قالعان ەسىمدەردى قايتا ءتىرىلتۋ — ءار ۇرپاقتىڭ پارىزى. وسى ماقساتتا «امانگەلدى يمان» قوعامدىق قورىنىڭ مۇشەلەرى مەن ەرىكتىلەرى 2025 جىلدىڭ تامىز ايىنىڭ العاشقى تاڭىندا استانا تورىندەگى كەنەسارى حان ەسكەرتكىشىنىڭ ماڭىنا ەل جاناشىرلارى، رۋحتى ازاماتتار جينالدى. بۇل — جاي عانا باس قوسۋ ەمەس، بۇل — ۇلتتىق رۋحتى جاڭعىرتۋ جولىنداعى ۇلكەن بەتبۇرىستىڭ باسى.
كەز كەلگەن ۇلتتىڭ قادىرى — ونىڭ وتكەنىن قالاي قادىرلەيتىنىمەن ولشەنەدى. ويتكەنى تاريح — تامىرىڭ. تامىرىن تەرەڭگە جايماعان اعاشتىڭ جەلگە شىداس بەرمەيتىنى سەكىلدى، ءوز وتكەنىن ۇلىقتاي الماعان حالىقتىڭ بولاشاعى دا بۇلدىر بولماق. بيىل — كەنەسارى حاننىڭ سەنىمدى سەرىگى، ءباھادۇر بابامىز كەمەڭگەر قولباسشى، باتىر يمان دۋلات ۇلىنىڭ تۋعانىنا 245 جىل. بۇل كۇندى ەسكەرۋسىز قالدىرۋ — تاريحقا قيانات بولار ەدى. سوندىقتان، «امانگەلدى يمان» قوعامدىق قورىنىڭ مۇشەلەرى مەن ەرىكتىلەرى بابا رۋحىنا تاعزىم ەتۋ ءۇشىن «كوسەم كوك — 245» اتتى اۆتوجورىقتى باستادى. جورىقتىڭ باستى ماقساتى — يمان باتىردىڭ سوڭعى شايقاسى وتكەن قاسيەتتى مەكەن — قىرعىز جەرىندەگى كەكىلىك-سەڭگىر اڭعارىنا بارىپ، باتىر بابالار رۋحىنا ارناپ بەلگى ورناتۋ.
تولقىن سۇلتان، «امانگەلدى يمان» قوعامدىق قورىنىڭ توراعاسى:
باتىر بابالارىمىزدىڭ باسىنا بەلگى قويۋ بىرنەشە جىلدان بەرگى كەلە جاتقان اسىل ارمانداردىڭ ءبىرى ەدى. بيىل ءساتى ءتۇسىپ وتىر. قۇلپىتاس ورناتۋ، بەلگى قويۋدىڭ تاريحي ءمانى زور. قۇلپىتاس – تاريح شەجىرەسى. كىلتىن تاپساڭ، قۇلپىن اشاسىڭ. بابالارىمىز جوقتاۋسىز كەتتى دەمەيمىن، ارتىندا قابىرعالى ەلى بولدى. بىراق سوعىس دالاسىندا شەيىت بولعان ساربازداردى اق كەبىنگە وراپ، ارۋلاپ جەرلەگەنىنە كۇمانىم بار. سوندىقتان ءبىر اۋلەتتەن كەتكەن بەس باتىرعا قۇرمەت كورسەتۋ، تاريحتا قالعان ءىزىن ايقىنداۋ – پەرزەنتتىك پارىزىمىز دەپ ەسەپتەيمىن.
ءيا شىنىمەندە، كەكىلىك-سەڭگىر — جاي عانا گەوگرافيالىق اتاۋ ەمەس.1837-1847 جىلدارداعى ۇلت-ازاتتىق قوزعالىسىنىڭ سوڭعى تىنىسى ۇزىلگەن، قاسيەتتى قاندى مەكەن. قازاقتىڭ سوڭعى حانى كەنەسارى باستاعان ەل قورعاندارى وسى اڭعاردى پانالاپ، سوڭعى دەمى قالعانشا كۇرەسكەن. قازاقتىڭ تالاي ءباھادۇرى ءدال وسى جەردە نايزاسىن سىندىردى، بىراق رۋحىن سىندىرمادى. سولاردىڭ ىشىندە يمان دۋلات ۇلى — ەرەكشە تۇلعا. جاسى حان كەنەدەن جيىرما جاس ۇلكەن بولسا دا، دانالىعى مەن قايراتىمەن ەل كوسەمىنىڭ سەنىمىنە يە بولىپ، «كوسەم كوك»، «ايەكەم»، «بوزجورعا» دەگەن قۇرمەتتى اتتارعا يە بولعان ەدى. بۇل — ءبىر ادامنىڭ ەمەس، ءبىر ۇلتتىڭ يمان باتىرعا بەرگەن باعاسى. ول ءوز سەرتىنە بەرىك بولدى. حان ورداسى قينالعان ساتتە، تاعدىردىڭ اۋمالى-توكپەلى كەزەڭىندە سەرتتەن تايىپ، شەتكە كەتكەن جوق. قايتا ۇلى جولدا ۇرپاعىمەن بىرگە قۇربان بولۋدى ەرلىك دەپ ءبىلدى. بالاسى بەردالىمەن، باۋىرلارى تاۋىق، قاراۋىل، كولبايمەن بىرگە كەكىلىك-سەڭگىردە قازا تاپتى. بۇل — جانقيارلىقتىڭ ەڭ بيىك كورىنىسى.
قىرعىز جەرىندەگى كەكىلىك-سەڭگىر اڭعارى — تاريحتىڭ ءۇنسىز كۋاسى. بۇل — كەنەسارى باستاعان ۇلت-ازاتتىق قوزعالىسىنىڭ سوڭعى دەمى ۇزىلگەن قاسيەتتى توپىراق. نايزا مەن قىلىشتىڭ سىڭعىرى، كۇرەس پەن نامىستىڭ وتى سونبەگەن مەكەن. قازاقتىڭ ازاتتىعى جولىندا قان توگىلگەن بۇل جەردە بۇگىنگى ۇرپاق ءۇنسىز قالا المايدى. بۇل — امانات. بۇل — پارىز. سول سەبەپتى جورىققا شىققان توپ — وسى وڭىرگە بارىپ، بابالار جاتقان قاسيەتتى ورىنعا بەلگىتاس ورناتىپ، ەرلىك رۋحىنا تاعزىم ەتۋدى ماقسات ەتتى. بۇل — ەرلىككە باس يۋ عانا ەمەس، جاس بۋىنعا ۇلگى، ەلدىكتى ساقتاۋ جولىنداعى ناقتى قادام. «وتكەنگە قاراپ بوي تۇزە، كەلەشەككە قاراپ وي تۇزە» دەيدى دانا حالقىمىز. بۇگىنگى جورىق — وسى ءسوزدىڭ جارقىن كورىنىسى. وتكەنىن ۇلىقتاعان ۇلت — ەشقاشان جوعالمايدى. ويتكەنى مۇنداي حالىقتا قايسارلىق بار، مۇنداي ۇرپاقتا تامىر بار. توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنى، «كوسەم كوك — 245» اۆتوجورىعى — ءبىر كۇندىك ساپار ەمەس. بۇل — عاسىرلاردى جالعاعان يدەيا. بۇل — ۇلتتىق جادىنى وياتۋعا ارنالعان ۇندەۋ. قانشا ۋاقىت وتسە دە، تاريح قويناۋىندا قالعان تاعدىرلى تۇلعالاردى ەسكە الۋ — ۇلتتىڭ ساناسىنىڭ ءتىرى ەكەنىنىڭ ايعاعى.
لاۋرا جانىبەك
