ازيا ويىندارى قازاق كۇرەسىن قۇشاعىنا الدى

وسىدان 10-20  جىل بۇرىن قازاق كۇرەسىنىڭ ازيا ويىندارىنا كىرگەلى جاتىر دەسە ەشكىم سەنبەگەن بولار ەدى. مىنە، اللاعا شۇكىر قازاعىمنىڭ ۇلتتىق كۇرەسى ازيادا باعدارلاماسىنان ويىپ تۇرىپ ورىن الىپ، الاش جۇرتىنىڭ سان جىلدار بويى ارمان ەتكەن تىلەۋى ورىندالىپ وتىر. «قازاق كۇرەسىنىڭ ازيا ويىندارىندا نە بار؟ ودان نە ۇتادى؟»، – دەيتۇعىن جاندار دا ەل ىشىنەن تابىلىپ جاتتى. جالپى ايتقاندا، قازاق كۇرەسى ءوز تاريحىندا قانشاما قيىن-قىستاۋ كەزەڭدەردى باسىنان وتكىزىپ، حالقىمىزدىڭ باسقا دا ۇلتتىق ونەرلەرىمەن يىق تىرەسە جاساسىپ كەلگەن عاجايىپ ءتول ونەرىمىز ەكەنىن ايىرىقشا ايتقىمىز كەلەدى. مىنە، ۋاقىت وتە كەلە ۇلتتىق كۇرەسىمىز  ەڭسەسىن قايتا تۇزەپ، الاشتىڭ اردا سپورت تۇرىنە اينالىپ كەلەدى. ەندى، قازاق كۇرەسىنىڭ العاشقى باعىندىرعان الىپ بەلەسى ازيا ويىندارىنان اڭگىمەمىزدى باستاساق.

كەڭەس وداعى كەزىندە «وسى قازاق كۇرەسىنىڭ كەرەگى نە؟» – دەگەندەر دە بولعانىنىن بىلەمىز. سوڭعى جىلدارى   «قازاق كۇرەسى ازيانىڭ قولتىعىندا كەتىپ قالادى عوي» – دەپ بىلگىرسىنگەندەر دە بوي كورسەتتى. دەسەك تە، بارشا قازاقتىڭ ارمانى ءتول كۇرەسىمىزدىڭ جاپوننىڭ دزيۋدوسى، كورەيدىڭ تاەكۆوندوسى سەكىلدى الەم ارەناسىنا شىعۋى ەدى. سوناۋ ءبىر جىلدارى وزگە سپورت اراسىندا وگەيسىپ قالعان قازاق كۇرەسى تەرىس كوزقاراستىڭ تەپكىسىنە ءتۇسىپ سۇرىنسە دە قۇلامادى، تالانسا دا جارالانبادى دەۋگە بولادى.

تۇرىكمەن اعايىندار اشعابادتا وتكەن جابىق كەشەندەگى  V  ازيا ويىندارىن الامان دەڭگەيدە ۇيىمداستىرعان ەكەن. بۇل جارىسقا 62 مەملەكەتتەن كەلگەن 4500 سپورتشى جارىستىڭ 21 تۇرىنەن  347 مەدالدەر جيىنتىعى ساراپقا سالدى. كوپپەن كورگەن ۇلى توي دەمەكشى، قازاقستان  قۇراماسى دا ايتۋلى دوداعا ماڭدايالدى سپورتشىلارىن سايلاپ اپارعان بولاتىن. ءيا، الدىمەن V ازيا الامانىنىڭ اسەرلى وتكەن  اشىلۋ سالتاناتىن  ايتپاي كەتۋ مۇمكىن ەمەس.  زامان تالابىنا  ساي سالىنعان وليمپيادا قالاشىعىنداعى ورىن العان ورتالىق ستاديوننىڭ كورىنىسى كوز جاۋىن الادى. وزگە مەملەكەت باسشىلارىمەن بىرگە بۇل سالتاناتتى شارانى ەلىمىزدىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ تا قۇرمەتتى مەيمانداردىڭ ورتاسىندا تۇرىپ  تاماشالادى. تۇرىكمەن حالقىنىڭ ءتۇپ تاريحىنان باستاۋ العان شوۋ باعدارلامالار توقتاۋسىز ءبىر-ءبىرىن جالعاستىرىپ الىپ كەتىپ، كورەرمەنگە ۇلكەن اسەر قالدىردى دەۋگە بولادى. نەگىزى ءوز ۇلتىن، ءتىلىن، ءدىنىن، ۇلتتىق سالت-ءداستۇرىن، مادەنيەتىن ايىرىقشا قۇرمەتتەيتىن تۇرىكمەندەي ەلى بار، ونىڭ حالقىنىڭ قامىن ويلاپ، ەل ەكونوميكاسىن  دامىتۋعا بار كۇش جىگەرىن سالىپ كەلە جاتقان، تۇرعىلىقتى جۇرتتىڭ ەكىنىڭ-ءبىرى  جاقسى كورىپ اسپەتتەيتىن قۇربانع ۇلى بەردىمۇحامەدوۆتەي پرەزيدەنتى بار بۇل حالىق وزدەرىن باقىتتى سانايتىنىنا كوزىمىز جەتتى.  تۇرىكمەن باسشىسى اشىلۋ سالتاناتىندا جارتى ساعاتتاي ءوزىنىڭ انا تىلىندە ەل جەتىستىگىن بايانداپ بەردى. تۇسىنگەنى ءتۇسىندى، تۇسىنبەگەنى تۇسىنگەننەن سۇراپ الارسىڭدى بىلدىرگەندەي بولدى. قۇپتارلىق، قوشتارلىق جاي. سودان كەيىن، ءسوز العان ازيا وليمپيادالىق كەڭەسىنىڭ پرەزيدەنتى، اسا مارتەبەلى  شەيح احماد ءال فاحاد ءال ساباح جارىستىڭ ءمانى مەن ماڭىزىن ايتىپ،  تۇرىكمەن ەلىنىڭ قوناقجايلىعىنا  ەرەكشە العىسىن ءبىلدىردى. تۇرىكمەن حالقىنىڭ ۇلتتىق قۇندىلىقتارىنىڭ ءبىرى ول احالتەكە سايگۇلەكتەرى مەن الاباي ءيتتىڭ تۇقىمى ەكەنى بەلگىلى. ويىنداردىڭ اشىلۋ سالتاناتىندا ەلدىڭ ەسىندە قالعانى دا سول سۇلۋلىقتىڭ سيمۆولى ىسپەتتەس احالتەكە اتتارىنىنىڭ  ونەرى ەدى. تۇرىكمەندەر اتى مەن ءيتىن ادەمى پاش ەتە وتىرىپ، كورەرمەن  قوشەمەتىنە بولەندى. كىم ءبىلسىن، تۇرىكمەندەردىڭ  جەتى قازىنانىڭ ەكەۋىن وسىلاي كورسەتۋى دە ورنىمەن شىعار دەگەن ويدا قالدىق. ازيا ويىندارىنىڭ الاۋى دا سول احالتەكە اتىن مىنگەن شاباندوز جىگىتتىڭ شاۋىپ بارىپ، جانۋاردىڭ باس كەسكىنىنەن جاسالعان عالامات بيىكتەگى ءمۇسىن ارقىلى تۇتالۋى دا ايىرىقشا ءبىر كورىنىس بولعانى انىق.

حوش، سونىمەن قازاقستان قۇراماسى سپورتشىلارىنىڭ اراسىندا قازاق كۇرەسىنىڭ پالۋاندارى دا سالتاناتتى كوماندالىق شەرۋگە قاتىسىپ  ءجۇرىپ ءوتتى. قانشاما جىلدار ارمان بولعان بۇل ساتتە اللانىڭ قالاۋىمەن كەلىپ جەتتى. كەزىندە دۇنيەجۇزىلىك قازاق كۇرەسى فەدەراتسياسى پرەزيدەنتىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى، پروفەسسور، قازاقستان رەسپۋبيكاسىنا ەڭبەگى سىڭگەن جاتتىقتىرۋشى سەرىك تۇكەەۆ مىرزا «قازاق كۇرەسىن قالايدا وليمپيادا ويىندارىنا قوسۋىمىز كەرەك. ويتكەنى، ءبىزدىڭ كۇرەس  الەمگە كەڭ تارالعان كۇرەس تۇرلەرىنەن ەش كەم ەمەس. قازاق كۇرەسى  ەڭ ادەمى  بەكزات كۇرەس ءتۇرىنىڭ ءبىرى. سوندىقتان قازاق كۇرەسىن وليمپيادا باعدارلاماسىنان كورسەك بارشا قازاق حالقىنىڭ ارمانى ورىندالار ەدى. ءيا، الدىمەن ول ءۇشىن قازاق كۇرەسىن الەمگە دامىتۋ جولىندا ءبىزدى قىرۋار جۇمىستار كۇتىپ تۇر. سولاردىڭ ەڭ ماڭىزدىسى ول قازاق كۇرەسىن ازيا ويىندارىنا كىرگىزۋ»، دەگەن بولاتىن. مىنە، اراعا قانشاما جىل سالىپ، قازاق كۇرەسى العاش رەت ازيا ويىندارىنا كىرىپ قۋانتىپ وتىر. «ءجۇز ادام جۇرگەن جەردە – سوقپاق، مىڭ ادام جۇرگەن جەردە جول قالادى»،  دەگەن قاناتتى ءسوز بار. كوپ بولىپ قازاق كۇرەسىنە سۇيسپەنشىلىكپەن قولداۋ جاساپ كىرىسسە  شىعار بيىگى ءالى الدا دەپ ويلايمىز. ەندىگى اسۋ ول – وليمپيادا اسۋى. سونى باعىندىرۋ جولىندا دۇنيەجۇزىلىك قازاق كۇرەسى فەدەراتسياسى ايانىپ قالمايتىنى انىق.

قازىرگى تاڭدا اتالعان فەدەراتسيانىڭ جۇيەلى  تۇردە جاساعان جۇمىستارى مىنە، جەمىسىن بەرىپ كەلەدى. بىتەر ءىستىڭ باسىنا، جاقسى كەلەر قاسىنا دەمەكشى، دۇنيەجۇزىلىك قازاق كۇرەسى فەدەراتسياسىنا پرەزيدەنت بولىپ كەلگەن يسلام ابىشەۆتىڭ دە ۇلتتىق كۇرەسكە دەگەن ەرەكشە كوزقاراسىن جەمىستى ىستەرىنەن كورىپ كەلەمىز. ءوز ىسىنە جاۋاپتى، ىسكەر، بىلگىر باسشىنىڭ وسىنداي ۇلتتىق كۇرەسىمىزدىڭ تىزگىنىن ۇستاپ كەلۋى ۇلتتىق كۇرەسىمىزدىڭ ءوسىپ-وركەندەۋىنە سەپتىگىن تيگىزەرى ءسوزسىز.

جالپى، قازاق كۇرەسىنىڭ  دامۋى ءۇشىن كۇرەستى جاقسى كورىپ، جان تانىمەن بەلسەنە ارالاسقاندا عانا ۇلكەن ءبىر ناتيجەگە قول جەتكىزۋگە بولاتىنىن كورسەتىپ جۇرگەن تاعى ءبىر ازاماتتىڭ ءبىرى ول – دۇنيەجۇزىلىك قازاق كۇرەسى فەدەراتسياسىنىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى بادەلقان كامالقان ۇلى. «جاقسى كەلدى دەگەنشە جارىق كەلدى» دەسەڭشى، دەگەندەي، بۇل ارقالى ازامات ءوزىنىڭ تۋعان ولكەسى اقسۋات اۋدانىندا  ايدى اسپانعا شىعارىپ، ىرعىزباي دوسقان ۇلى اتىندا قازاق كۇرەسىنەن جىل سايىن  وتكىزىپ كەلگەن، ءداستۇرلى حالىقارالىق گران-پري ءتۋرنيرىنىڭ كەزەكتى  جارىسىن تۇڭعىش رەت الەم كۋبوگىنا ارناپ ۇيىمداستىرعان جان. الەم كۋبوگىنىڭ اۋىل-ايماقتا وتۋىنە تاڭ-تاماشا بولعان  حالىقارالىق بىرىككەن كۇرەس  تۇرلەرى فەدەراتسياسىنىڭ، بۇكىلالەمدىك بەلبەۋلى كۇرەس كوميتەتىنىڭ پرەزيدەنتى گينتاۋتاس ۆيلەيتا مىرزا بۇرىن-سوڭدى الەمدىك كۇرەس تاجىربيەسىندە مۇنداي جاعدايدىڭ  بولماعاندىعىن ءسوز ەتىپ، اسقان ريزاشىلىقپەن جوعارى باعا بەرگەن ەكەن. مىنە، اركەتىنە قاراي بەرەكەتى بولىپ وتىر. دۇنيەجۇزىلىك قازاق كۇرەسىن ون ەكى قانات ۇلكەن ءبىر اق ءۇي دەپ الىپ، سول ءۇيدى بەكىتىپ ۇستاپ تۇرعان ءاربىر ۋىقتارىن ۇلتتىق كۇرەستىڭ جاناشىر ازماتتارىنا تەڭەسەك، ءۇيدىڭ ىرگەسى ەشقاشان شايقالمايتىنىنا سەنىممەن قاراۋعا بولادى.

سونىمەن اشعابادتاعى ازيا ويىندارىنا ورالىپ، ۇزىلگەن ءسوزدى ءارى قاراي ساباقتاساق. قازاق كۇرەسىنەن تۇڭعىش وتكەن الامان جەكپە-جەكتەر كورمەندەرگە ۇلكەن اسەر قالدىردى دەپ ويلايمىز. ويتكەنى، ءبىزدىڭ كۇرەستىڭ ءسان سالتاناتىن تاماشا كورسەتە بىلگەن بالۋاندارىمىزعا  ەرەكشە العىس ايتساق بولادى. ايتۋلى جارىسقا  تۇڭعىش رەت قاتىسىپ وتىرعان  قازاق كۇرەسىنىڭ پالۋاندارى  3 سالماق دارەجەلەرى بويىنشا جەكپە-جەكتەرىن وتكىزدى. الامان ازيا باسەكەسىندە  70 كگ سالماقتا قاسىمقان تولەنباەۆ، 90 كيلودا ءادىلجان ىستىبەۆ، 90كيلودان جوعارى سالماقتا اتان جىلىكتى ءاپايتوس پالۋانىمىز ايبەك نۇعماروۆتار ەلىمىزدىڭ نامىسىن ابىرويمەن قورعاعان ەدى. قارسىلاستارىن الىپ تا شالىپتا جەڭگەن جەرلەستەرىمىزدىڭ ۇشەۋى دە فينالعا شىقتى. جەڭىل سالماقتا كۇرەسكەن قاسىمقان قارسىلاس شاق كەلتىرمەي، قوعاداي جاپىرىپ اقتىق بەلدەسۋدە تۇرىكمەن پالۋانى ب.اتاەۆتى ايقىن باسىمدىلىقپەن جەڭىپ، التىن جۇلدەنى الدى. بۇل سالماقتا قولا مەدال قىرعىز م.ەراليەۆ پەن تۇرىكمەن پالۋانى ءۇ.مومۋنوۆكە  بۇيىردى. ءادىلجان  سامبودان ەكى دۇركىن  الەم چەمپيونى تۇرىكمەن سپورتشىسى ت.تەلەنوۆكە جارتىلاي فينالدا  ۇتىلىپ قالدى. فينالدا سول ت.تەلەنوۆ تاجىك ە.كاريمزودانى تازا جەڭىپ، التىن جۇلدەگەر اتاندى. ال، ءۇشىنشى ورىن ءۇشىن تالاستا ءۇندى پالۋانى ك.سۋمۋدى الىپ ۇرعان جەرلەسىمىز  ءادىلجان ىستىباەۆ قولا جۇلدەنى قاناعات ەتتى. اۋىر سالماقتا فينالدا بەلدەسكەن ايبەك قارسىلاسى قىرعىز پالۋانى ت.كۋۆالوۆتى ەش قيىندىقسىز جەڭىپ، التىن مەدالمەن ماراپاتتالدى. الىپ سالماقتاعى پالۋاندار اراسىندا قولا مەدالداردى  موڭعول ر. گونگور مەن تۇرىكمەن پالۋانى ك. نۋريەۆتەر يلەندى.  وسىلايشا، قازاق كۇرەسى ءوزىنىڭ تۇڭعىش رەت قاتىسىپ وتىرعان ازيا ويىندارىندا 2 التىن، 1 قولا مەدالدى يەلەندى. بۇل قازاق كۇرەسىنىڭ تاريحي تابىسى دەپ ايتۋعا  بولادى.

ءتول كۇرەسىمىزدىڭ تۇرىكمەن توپىراعىندا توبەگە شىعىپ، تۋىمىزدى تىككەنىنىڭ ءوزىن باس بارماقپەن باعالاۋعا بولاتىن شىعار. پالۋاندارىمىزدى ازيادادان باپتاپ، الىپ بارعان  قازاق كۇرەسىنەن الەم چەمپيوندارى ەرلان ەستەك، باۋىرجان ءتالىپ سەكىلدى  قازاق كۇرەسىنىڭ قازانىندا بىرگە قايناسىپ جۇرگەن ماماندارعا دا العىستان باسقا ايتار جوق. حالقىمىزعا سۇيىنشىلەپ ايتار قۋانىشتى حابارلار سارقىلماسىن. الاش جۇرتى ءۇشىن اق تۇيەنى قارنى جارىلعان قۋانىشتى حاباردى اشحابادتتان  وسىلاي بايان ەتتىك. الداعى 2018 جىلى يندونەزيانىڭ جاكارتا قالاسىندا وتەتىن وكەانيا ويىندارىندا  دا قازاق كۇرەسى كورسەتۋ باعدارلاماسىنا كىرىپ قالۋى ابدەن مۇمكىن ەكەنىن قۋانا ايتامىز. ەل نامىسىن قورعايتىن ۇلتتىق قۇرامانىڭ ۇزدىك سپورتشىلارى ەندى ۇلتتىق كۇرەسىمىزدەن 5-8 قازاندا بەلارۋس رەسپۋبليكاسىنىڭ استاناسى مينسك قالاسىندا وتەتىن 7 الەم چەمپيوناتىنا دايىندىقتارىن باستايدى.

اقىن ورداباي ۇلى،

اشعاباد (تۇرىكمەنستان)