Regbıshilerge artylǵan senim

Jyl ótken saıyn Olımpııalyq oıyndardyń tizimine birli-ekili sport túri qosylyp, jańarady. Mysaly, Anglııada sonaý XIX ǵasyrda paıda bolyp, keıin Eýropada keńinen tanylǵan regbı oıyny Rıo Olımpıadasynyń baǵdarlamasyna endi. Osy jańalyqtan soń, sporttyń damýyna erekshe kóńil bóletin memleketter regbıden ulttyq quramanyń oıynshylaryn jasaqtaı bastady. Alysqa uzamaı-aq qoıalyq, bizde de sporttyń osy túrine meılinshe jasóspirimderdi tartýǵa basymdyq berildi.

Negizi regbıden  el chempıonaty bes kezeńge bólinedi eken. Iaǵnı, sol bes kezeńniń qorytyndysy boıynsha eń kóp upaı jıǵan komanda birden birinshi oryn oljalaıdy. Sondyqtan sportshylar ár kezeńdegi árbir oıynǵa 100 paıyz daıyn bolýy qajet. Bosańsýǵa negiz joq. Sonymen bási joǵary básekeniń fınaldyq besinshi kezeńi 15-18 qazan aralyǵynda Almaty qalasynda ótip, alańda Taldyqorǵan qalasynyń «Olımp» komandasynyń órenderi qarsylastaryn tuqyrtyp, dara shyqqan. Bul kúni «Olımp» oıynshylary naǵyz jeńimpazǵa tán minez kórsetip, alańnyń ár buryshynda erkin oıqastady. Al ekinshi oryndy Almatylyq «Dınamo-Azııasport» komanadasy qanjylasa, úshinshi oryndy Taldyqorǵandyq  «Jetisý» komandasy enshiledi.

Atap óterlik jaı, osy maýsymda «Olımp» komandasy birde-bir oıynda jeńilmegen eken. Osylaısha, barlyq oıynda qarsylastarynan bir bas joǵary ekenin ańǵartyp otyr. «Shyn júırikke tusaý joq» degen osy. Taldyqorǵandyqtardyń bes kezeń qorytyndysy boıynsha birde-bir oıynda jeńilmeýi basqa komandalardan deńgeıi álde qaıda joǵary ekenin anyq ańǵartady. Shyntýaıtynda, bul regbıdi sheber oınaýǵa mashyqtanǵan «Olımp» komandasynyń jyldar boıy daıyndyǵynyń nátıjesinde kelgen olja. Baq pen bap qatar shaýyp, eńbek, úmit aqtaldy degen osy. Maýsymdaǵy «Olımp» komandasynyń jeńisti joryǵy týraly quramnyń úzdik oıynshylarynyń biri Juman Baqytkeldi tarqatyp aıtyp bergen edi.

Rasynda, bizge ár oıyn mańyzdy bolǵan soń urymtal sátti utymdy paıdalanýǵa tyrystyq. Regbı ujymdyq oıyn bolǵan soń, jekedara sheberlikpen jeńimpaz bolý múmkin emes der edim. Munda komandalyq rýh jeńiske bastaıdy. Al komandalyq rýh úzdiksiz jattyǵýdyń nátıjesinde qalyptasady. Ár topta jyldam júgiretin nemese kúshi myǵym sportshylar bolatyny zańdylyq. Biraq osy basymdyqty der kezinde paıdalana bilý óner. Biz qarlastardyń qarymyn, ár oıynshynyń basymdyǵyn zerdeleı kele, soǵan qarsy áreket etýge tyrystyq. Saýatty oınap, qajet kezinde saq qımyldadyq. Sol úshin jeńilmedik dep oılaımyn. Árıne oraıy kelgende, bizdiń oıynymyzǵa jan bitirgen bapkerlerge, sózsiz uǵysqan komandalastaryma alǵys aıtamyn, — dedi ol.

Osy tusta biz J.Baqytkeldiden «Olımp» oıynshylarynyń jarysqa qalaı daıyndalatyny jaıynda surap edik.

Jarysqa  shamamen eki aptaǵa jýyq ýaqyt qalǵanda kúnine eki márte shynyǵamyz. Jattyǵýda kóbine kóp sprınttik júgirýge jáne aýyr ziltemirlerdi kóterýge kóńil bólemiz. О́ıtkeni regbı oınaý úshin sportshylar myǵym ári shapshań bolýy shart. Iá, regbıde salmaǵy aýyr sportshylar kóbine aldyńǵy shepte, shabýylda oınaıdy. Sondyqtan olar jattyǵýda ziltemir paıdalanady. Sol sekildi jyldam júgiretin oıynshylar qorǵanys pozıııasynda oınaǵan soń, olar jattyǵýda jyldamdyqqa jáne tózimdilikke mán beredi. Árıne jaýapty kezdesýlerde jekelegen sportshylarǵa zor senim artylady. Degenmen qaı komanda daıyndyqqa kóberek kóńil bólse, ózgelerden artyq eńbektense, mindetti túrde jeńimpaz bolady dep oılaımyn, – dedi Baqytkeldi.

Biri bilse, biri bilmes, biraq,  elde regbı sporty sonaý 1966 jyldan bastaý alǵan eken. Sol mezgilden 1974 jylǵa deıin Almaty, Qaraǵandy, Shymkent, Aqmola, Taldyqorǵan qalasynyń komandalary jasaqtalypty. Tipti, regbıden KSRO quramynda jasyndaı jarqyraǵan qazaqstandyqtar da bolǵan-dy. Este bolsa, Rıo olımpıadasynda álemniń kil myqty sportshylary oıynnyń «regbı-7» degen túrinen synǵa túsken edi. Alaıda dál qazir regbıden el quramasy álemniń azýly qarsylastaryn ońaı eńseredi dep aıtý qıyn. Nege desek, elde sporttyń dál osy túrine básekelestik boks, kúrestegi tartys syndy qyzyp turǵan joq. Desek te regbıge bala jastan qyzyǵyp ósken jasóspirimderge úmit artyp, keleshekte táýir óner kórsetedi degenge ishteı senemiz.

Ashat RAIQUL,

jýrnalıst