Qamshybek kesh oıandy. Namys joq eken – Tursynǵalı Edilov

Búgin О́zbekstannyń Tashkent qalasynda bokstan eresekter arasynda ótip jatqan álem chempıonatynda bes birdeı bylǵary qolǵap sheberimiz jartylaı fınalǵa shyqty.

Erteń –  boksshylarda demalys kúni. Arǵy kúni, ıaǵnı 12 mamyrda ulttyq quramalardan ½ fınalǵa shyqqan boksshylar qaıta sharshy alańǵa kóteriledi. Al búgin Qazaqstan ulttyq quramasynan Asylanbek Shymbergenov (71 kg), Nurbek Oralbaı (71 kg), Sanjar Táshkenbaı  (48 kg), Mahmud Sabyrhan (54 kg) men Dýlat Bekbaýov (67 kg) jartylaı fınalǵa joldama aldy.

Boksshylardyń barlyǵy laıyqty óner kórsetti. Al asa aýyr salmaqtaǵy Qamshybek Qońqabaev О́zbekstannyń lıderi Bahodır Jalolovtan utylyp, jarys jolynan shyǵyp qaldy.

Búgin biz belgili boks mamany, jattyqtyrýshy Tursynǵalı Edilovpen sóıleskenimizde, ol Qamshybektiń Jalolovty utýǵa múmkindigi bar ekenin, jekpe-jekte kóp nárseni psıhologııalyq daıyndyqtyń sheshetinin aıtqan edi. Sol kisiniń aıtqany aına-qatesiz dál keldi. Osy jekpe-jekte Qońqabaev namysqa tyrysyp, baryn salyp aıqasqanda jeńiske jeter edi. Bul sózimizge mıllıondaǵan qazaq jankúıeri kelisedi dep oılaımyz. Boks aıaqtalysymen Tursynǵalı Nurjaqypulymen taǵy sóılesip, pikirin suraǵanymyzda, ol kisi de osyny aıtty.

-Birinshi raýndtan bastap jekpe-jekti qolǵa alý kerek edi. Bul qatardaǵy jarys emes, álem chempıonaty ǵoı, álem chempıonaty. Sharshy alańǵa shyqtyń ba, sol jerde jeńis úshin bárin isteý kerek edi. Bahodır rıngke kúıip shyqty. Ol kórer kózge kórinip turdy. Iaǵnı, psıhologııalyq jaǵynan daıyn bolmaı shyqty. Ony men sizderdiń Halyq uni saıtyna bergen suhbatymda da aıttym.

-Bizdiń jattyqtyrýshylarǵa Qamshybekti birinshi raýndtan bastap qaıraý kerek edi deısiz ǵoı.

-Árıne, namysy bolsa, namysty oıatý kerek edi. Qaıraý kerek edi. Men bárin sezip turdym ǵoı. Qamshybek úshinshi raýndta ǵana oıandy. Eki raýndta eshteńe istegen joq. Eshqandaı áreket etken joq. Umtylys bolǵan joq. Umtylǵan joq. Aıqasty kesh bastady. Al kesh bastaǵynyń kimge kerek?!

-Jalolovtyń sharshaǵany da kórinip turdy. Biraq, degenine jetti…

-Qamshybekte namys joq pa, bilmeımin. Rıngke shyqqanda maǵan búkil qazaq eli qarap otyr, bári meniń tileýimdi tilep otyr dep oılaý kerek qoı. Álde olaı oılaı almaı ma?! Sol jerde Tashkenttiń tórinde Jalolovty shalqasynan túsirip, utqanda ol qazaqtyń naǵyz qaharmany, batyry bolatyn edi.

Ekeýi de solaqaı boksshylar. Iá, Jalolovtyń soqqylary tıip jatty. Qamshybekke soǵan qaramaý kerek edi. Ol da sol qolmen urý kerek edi. Al ol Jalolovtyń qoınyna baryp, tyǵyla beredi, tyǵyla beredi. Úshinshi raýndta ózbektiń kiltin tapty. Biraq, bári kesh boldy. Qylyshpen kesh sermedi. Múmkindikti jiberip qoıdy.

Jalolovtyń ura almaı qalǵan kezderi boldy. Sondaı kezde Qamshybekke jaqyn jáne orta qashyqtyqta aıqasqa túsý kerek edi.

Boksshymyzda namys joq eken. Namysy bolsa ózbek boksshysyn múmkindik bolyp turǵanda bir uryp qulatýǵa bolatyn edi. Sonda búkil el alaqanyna salyp, kóteretin edi.

Bizde otansúıgishtik sezim degen joq. Namysqa tıetin sózder aıtylmaıdy. Rıngke boksshyny alyp shyǵatyn jattyqtyrýshylar nege namysqa tıetin sózder aıtpaıdy?! Kezinde Kýbanyń boksshylary jarystan jeńilip qalsa nemese az júlde alyp kelse, Fıdel Kastronyń aldyna baryp «Biz qolymyzdan kelgenshe bárin istedik. Elimiz úshin aıanbaı aıqastyq. Endi taǵy ne isteı alamyz?», dep aıtatyn kórinedi. Al bizde mundaı sózderdi eshkim aıtpaıdy. Jumǵan aýyzdaryn jumyp júredi.

-Sonda aıtaıyn degenińiz, Qamshybek sońyna deıin aıqassa da batyr bolyp qalatyn edi deısiz ǵoı.

-Iá, meıli sol jerde qulap jeńilse de batyr bolyp qalatyn edi. Eń bastysy, onyń sońyna deıin, ıaǵnı, qarsylasyn qulatqanǵa deıin bokstasqany baǵalanatyn edi.

Joq, birinshi, ekinshi raýndta júrdi de úshinshi raýndta esin jıyp, oıana bastady. Uıat boldy. 2000 jyly Olımpıadada Muhtarhan Dildábekov kýbalyq Aleksıs Rýbalkabany urǵanyn kórdiń ǵoı. Muhtarhan bala qusap, urady da qashyp júrdi, urady da qashyp júrdi. Qamshybekke solaı isteý kerek edi. Aıla-tásil jetpedi. Átteń, namys bolǵanda Jalolovty bir uryp qulatýǵa bolatyn edi. Jalolovtyń ózi kúıip shyǵyp, sharshap júrdi. Osy jekpe-jekte psıhologııalyq rol kóp nárseni sheshti. Jalolov sharshy alańnan áreń ketti. Uıalǵannan Qamyshybektiń qolyn kóterdi. Átteń, bizdiń bala sony paıdalana almady. Jalolovtyń qoltyǵyna kiredi de ketedi, kiredi de ketedi. Sóz joq!

Bárin kishkene ashý ústinde aıtqanyma renjime.

-Oqasy joq, aǵa!

Áńgimelesken Dastan KENJALIN,

ASTANA