ازيا چەمپيوناتى: استانادا ۇلتتىق ويىندارىمىز ۇلىقتالدى

ەكى كۇن بويى استاناداعى «قازانات» اتشابارىن دۇبىرگە بولەگەن تەڭگە ىلۋدەن ءىى ازيا چەمپيوناتى، اۋدارىسپاقتان ءىىى ازيا چەمپيوناتى اياقتالدى. تەڭگە ىلۋدەن دە، اۋدارىسپاقتان دا التىن جۇلدەلەردى قازاق ەلىنىڭ سپورتشىلارى جەڭىپ الدى. ال، تەڭگە ىلۋدەن قىرعىزستان كومانداسىنىڭ وكىلى قولا جۇلدە يەلەنسە، اۋدارىسپاقتىڭ بەس سالماعى بويىنشا  قىتاي، موڭعوليا، تاجىكستان، اۋعانستان، وزبەكستان، قىرعىزستان بالۋاندارى بىرنەشە كۇمىس، قولا جۇلدەلەردى جەڭىپ الدى. بالۋاندار 250 مىڭ (قولا جۇلدە)، 500 مىڭ (كۇمىس جۇلدە)، 1 ميلليون (التىن جۇلدە) تەڭگە سىيلىقپەن ماراپاتتالدى.

اۋدارىسپاقتان ءىىى ازيا چەمپيوناتىنىڭ ءابسوليۋتتى سالماقتاعى جەكپە-جەگىندە جاڭا ەسىم جارقىراپ شىقتى. اقتوبەلىك جاس بالۋان ارمان ساعىنباەۆ قارسىلاستارىنىڭ بارلىعىن بەت قاراتپاي ۇتىپ، ءىىى ازيا چەمپيوناتىنىڭ تۇيە بالۋانى اتاندى.

قازاق سپورتشىلارى قالاي قۇرمەت تۇعىرىنا كوتەرىلدى؟

ءبىز وقىرماندارىمىزعا العاشقى كۇنگى تەڭگە ءىلۋدىڭ اشىلۋ سالتاناتى مەن جەڭىمپازدارى تۋرالى جاڭالىقتى كەشە حابارلاپ قويدىق. سوندىقتان، بۇگىنگى ايتپاعىمىز تەك اۋدارىسپاق تۋرالى.

ۇلتتىق سپورتتتىڭ جانكۇيەرلەرى جاقسى بىلسە كەرەك، بۇعان دەيىن اۋدارىسپاقتان ءى ازيا چەمپيوناتى 2014 جىلى استانادا، ءىى ازيا چەمپيوناتى 2016 جىلى قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ىلە-قازاق  اۆتونوميالى وبلىسىندا وتكەن ەدى. ەكى  چەمپيوناتتا دا بارلىق سالماقتىڭ باس جۇلدەلەرىن قازاق بالۋاندارى يەلەنگەن بولاتىن. ءىىى ازيا چەمپيوناتىندا دا ءبىزدىڭ جىگىتتەر بەس سالماق بويىنشا تاعى دا التىن مەدالدى كەۋدەلەرىندە جارقىراتتى. ۇلتتىق قۇراما كومانداسىنىڭ باس باپكەرى قۋانىشبەك قۇراماەۆتىڭ، اعا جاتتىقتىرۋشى جانباتىر بەكمۇساەۆتىڭ،  جاتتىقتىرۋشى ابات ايماعانبەتوۆتىڭ باپتاعان شاكىرتتەرى ناعىز بابىندا ەكەندىگىن تاعى ءبىر دالەلدەپ بەردى. اسا اۋىر سالماقتاعى ءبىرجان قوساليەۆ، اۋىر سالماقتاعى سىرىم ءىزباساروۆ، 80 كيلوداعى ەسىمحان ءراحماتىللا، 70 كيلوداعى شىڭعىسحان ەرجانوۆ، 60 كيلوداعى ازامات سەرعازين ەل سەنىمىن اقتاپ شىقتى. بەسەۋى دە ءوز سالماقتارىندا قارسىلاستارىن قاپى قالدىرىپ، ازيا چەمپيوندارى اتاندى.

 

فوتودا: (وڭنان سولعا قاراي) ءىىى ازيا چەمپيوناتتارىنىڭ جەڭىمپازدارى قازاقستان قۇراما كومانداسى —  شىڭعىسحان ەرجانوۆ، ءبىرجان قوساليەۆ، سىرىم ءىزباساروۆ، ابسوليۋتتى سالماقتاعى چەمپيون ارمان ساعىنباەۆ، ەسىمحان ءراحماتىللا جانە  ازامات سەرعازين

ارينە، باسقا مەملەكەت بالۋاندارىنىڭ دا وسالى بولعان جوق.  اسىرەسە، فينالدا كۇمىس جۇلدەگە قول جەتكىزگەن موڭعوليالىق ماتەي بازارباي (60 كگ)، اۋعانستاندىق احمادجان موحامماد يسحاد (70 كگ)، قىرعىزستاندىق امانتۋر مينۋرۋلۋ (80 كگ)، تاجىكستاندىق فارحود حولوۆ (90 كگ)، وزبەكستاندىق يحتياەر توليپوۆ (+90 كگ) ءبىزدىڭ بالۋاندارمەن ارىستانداي ايقاسىپ باقتى. بىراق، ۇلتتىق سپورت تۇرلەرى قاۋىمداستىعىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن ازيا چەمپيوناتى الدىندا ەكى مارتە وقۋ-جاتتىعۋ جيىنىندا شىنىققان. قاپىسىز دايارلىقتان وتكەن قازاق بالۋاندارى ءار  جەكپە-جەكتى داۋسىز ۇتىپ وتىردى.

وقۋ-جاتتىعۋ جيىنى تۋرالى ءسوز قوزعالعان سوڭ، مىنا ءبىر ويىمىزدى وسى تۇستا ايتىپ وتكەن ورىندى سياقتى. الدىڭعى حابارىمىزدا ايتتىق، تەڭگە ىلۋدەن ءىى، اۋدارىسپاقتان ءىىى ازيا چەمپيوناتىنىڭ جۇلدەلەرىن ساراپقا سالۋ توعىز مەملەكەت كومانداسىنىڭ اراسىندا ءوتتى. سونىڭ ىشىندە، تەڭگە ىلۋدە تەك قىرعىزستاندىق شەبەر عانا قولا جۇلدەگە قول جەتكىزدى. ونىڭ ءوزى، ەكىنشى كۇنى اۋدارىسپاقتا 80 كگ سالماقتا كۇمىس جۇلدەگەر اتانعان امانتۋر مينۋرۋلۋ. ياعني، قىرعىزستان كومانداسىندا ءوز ەلىندە تەڭگە ىلۋدەن ۇزدىك اتانعان، ارنايى دايارلانعان سپورتشى بولعان جوق. باسەكە بارىسىندا بايقالىپ تۇردى، ءبىزدىڭ ماعجان ساپاربەك پەن عالىمجان ءىزجانوۆتان باسقا 150 مەتردى 13-14 سەكۋندتا جۇلدىزداي اعىپ ءوتىپ، 4-5 تەڭگەنى اسپانعا لاقتىرىپ، جانكۇيەر ايىزىن قاندىرعان سپورتشى مۇلدە بولعان جوق. ءتىپتى، تەڭگە ءىلۋ بىلاي تۇرسىن، كوپشىلىگىنىڭ قولدارى قارا جەرگە جەتپەي جۇرتتى كۇلدىردى. يكەمسىزدىكتەن ەڭكەيە بەرە اتتان اۋناپ ءتۇسىپ تە قالدى. قۇيعىتا شابۋدىڭ ورنىنا شوقىتىپ كەلىپ تەڭگە ءىلىپ، ۋاقىتتان ۇتىلىپ جاتتى. 150 مەتردى شاۋىپ ءوتۋدىڭ شەگى 19 سەكۋند بولسا، كەيبىرەۋلەرى بىرەر تەڭگەنى ءىلۋىن ىلگەنىمەن، مارەگە 20-22 سەكۋندتان اسا جەتىپ، ۇپايلارى ەسەپكە الىنباي قالدى.

ال، اۋدارىسپاق سايىسىندا جەتى كوماندا  سپورتشىلارى عانا جۇلدەلى بولدى. باس جۇلدەگە بەس سالماق بويىنشا قازاقستان بالۋاندارىنان باسقاسى قول جەتكىزە المادى. تۇركيا مەن رەسەي بالۋاندارى ەلدەرىنە جۇلدەسىز ورالدى. نەگە؟ نەگە باس جۇلدەنىڭ بارلىعى قازاقستاندا قالدى؟ ويتكەنى، ازيا چەمپيوناتتارىنا وزگە مەملەكەتتەر قازاقستان كومانداسى سياقتى تىڭعىلىقتى دايارلىق جاساعان جوق. بىرەر اي بۇرىن وتكىزىلۋگە ءتيىس جۇيەلى وقۋ-جاتتىعۋ جيىنىن وتكىزبەدى.

ونىڭ ۇستىنە، تەڭگە ىلۋگە دە، اۋدارىسپاق سايىسىنا دا ارنايى ۇيرەتىلگەن ات قاجەت. ال، ازيا چەمپيوناتتارىنا سەگىز مەملەكەت تە اتسىز كەلىپ قاتىستى. سوندىقتان، شەتەلدىك سپورتشىلار اۋدارىسپاق پەن تەڭگە ىلۋگە ەش بەيىمى جوق، تاقىمدارى ۇيرەنبەگەن ات ۇستىندە قايدان تابىستى ونەر كورسەتسىن؟ مىنە، «نەگە باس جۇلدەنىڭ بارلىعى قازاقستاندا قالدى؟» دەگەن جوعارىداعى ساۋالدىڭ ءبىر جاۋابى وسى. ءبىزدىڭ بىلۋىمىزشە، ازيا ەلدەرىنىڭ ۇلتتىق سپورتتى دامىتۋعا قۇلشىنىستارى كۇشتى بولعانىمەن، وسى تەڭدەسى جوق ۇلتتىق ويىنداردى ناعىز سپورتتىق باسەكەگە اينالدىرۋعا ءالى نەمقۇرايلى قاراۋمەن ءجۇر. سپورتشىلارىن جارىس باستالار قارساڭدا عانا جينايدى. اينالىپ كەلگەندە، اپىل-عۇپىل ىرىكتەۋدىڭ،  بولار-بولماس دايارلىقتىڭ ناتيجەسى وسى ازيا چەمپيوناتىنداعىداي كوزگە ۇرىپ تۇرادى. كىلەڭ يكەمسىز تەڭگە ءىلۋشى، باتىلدىقتان گورى جاسقانشاقتىعى كوپ بايقالىپ قالاتىن بوس تاقىم اۋدارىسپاقشى.

ال، ەگەر وزگە مەملەكەتتەر دە قازاقستان كومانداسى سياقتى چەمپيونات الدىندا جۇيەلى وقۋ-جاتتىعۋ جيىنىن وتكىزىپ، وزدەرى ۇيرەتكەن ەستى اتتارىمەن سايىسقا تۇسەر بولسا، مۇنداي حالىقارالىق جارىستا باس جۇلدەلەردى ۋىستاپ الماس پا ەدى.

ءبىر ەمەس، مىنە، قالىڭ جانكۇيەر بۇگىن ءۇشىنشى ازيا چەمپيوناتىن تاماشالادى. ۇيىمداستىرۋدا ەش ءمىن جوق. قالىڭ كوپشىلىك ەكى كۇن بويى ۇلتتىق سپورتقا جانكۇيەرلىك تانىتتى. بىراق، ارادا وتكەن ءتورت-بەس جىلدا ەش وزگەرىس جوق سياقتى. شەتەلدىك ۇلتتىق ويىن سپورتشىلارىنىڭ دەڭگەيى ءالى ءبىر قالىپتا تۇر. قازاقستاندىق كومانداعا شىنايى لايىق قارسىلاس بايقالار ەمەس. مۇمكىن وسى جولعى جەڭىلىستىڭ اششى ءدامى كوپشىلىگىنە وي سالار دەپ ۇمىتتەنەمىز. ايتپەسە، مۇنداي باياۋ قارقىن ۇلتتىق ويىن باسەكەلەرىنىڭ  قادامىنا تۇساۋ بولۋى دا مۇمكىن عوي…

 اق جاۋىن استىنداعى ايقاس

سونىمەن، اۋدارىسپاقتان ءىىى ازيا چەمپيوناتى ءوز مارەسىنە جەتتى. وڭتۇستىكتىڭ وعلاندارى ءبىرجان قوساليەۆ پەن سىرىم ءىزباساروۆ ءۇش دۇركىن ازيا چەمپيونى اتاندى. ءبىرجان بالۋان 2014 جىلعى ازيا چەمپيوناتىنىڭ، ال، سىرىم بالۋان 2016 جىلعى ازيا چەمپيوناتىنىڭ ءابسوليۋتتى چەمپيوندارى.

وڭتۇستىكتىڭ تاعى ءبىر ساڭلاق ۇلى ەسىمحان ءراحماتىللا 80 كگ سالماقتا ازيا چەمپيوندىعىنا قول جەتكىزدى. ەسىمحان استانادا وتكەن 2017 جىلعى ءى حالىقارالىق تۋرنيردە العاش رەت توپ جارعان بولاتىن.

سونداي-اق، اقتوبەلىك باپكەر ابات ايماعانبەتوۆتىڭ   ۇش شاكىرتى قاتارىنان جەڭىمپاز اتاندى. اتاپ ايتقاندا،  60 كگ سالماقتا ازامات سەرعازين، 70 كگ سالماقتا شىڭعىسحان ەرجانوۆ حالىقارالىق دوداعا العاش رەت قاتىسقاندارىنا قاراماستان، قارسىلاستارىن ايقىن باسىمدىلىقپەن ۇتىپ، ازيا چەمپيوناتىنىڭ التىن مەدالىن يەلەندى.

اۋدارىسپاقتان ءىىى ازيا چەمپيوناتىنىڭ جاڭالىعى – ارمان ساعىنباەۆ بولدى.  ازيانىڭ ءابسوليۋتتى سالماقتاعى باسەكەسىندە اقتوبەلىك باپكەر ابات ايماعانبەتوۆتىڭ شاكىرتى ارمان ساعىمباەۆ تۇيە بالۋان اتاندى.

ارماننىڭ ءابسوليۋتتى سالماقتاعى ايقاستارىنا قاراپ، اتامىز قازاقتىڭ «كۇش اتاسىن تانىماس» دەگەن ماتەلى ويىمىزعا ورالا بەردى. بۇل سايىسقا 80 كيلودان جوعارى سالماقتاعى ون بالۋان بىلەك سىبانىپ شىققان. ارمان العاشقى اينالىمدا ءوز توبىنداعى ەڭ مىقتى قارسىلاس، «اۋدارىسپاقتىڭ ارىستانى»  اتانا باستاعان سىرىم ءىزباساروۆتان ايلاسىن اسىرىپ كەتتى. جانكۇيەر مۇنى كەزدەيسوقتىققا بالاعان. بىراق، ەكىنشى توپتاعى قارسىلاستارىن قيراتا جەڭىپ شىققان بىرجانمەن اقتىق كەزەڭدە قايمىقپاي ۇستاسا كەتكەنىندە ارماننىڭ وسى سايىسقا قاپىسىز دايارلىقپەن كەلگەنى ايقىن اڭعارىلدى.

 

فوتودا: فينالداعى ارمان ساعىنباەۆتىڭ جەڭىستى ءساتى

ءبىرجان مەن ارماننىڭ ايقاسى كەزىندە اق جاۋىن قۇيىپ تۇر ەدى. ەكەۋى ۇستاسىپ تارتىسقاندا ءبىرجاننىڭ «قاراتوبەلى» مەن ارماننىڭ «نۇرقاسقاسى» تۇرعان جەرىنەن تاپجىلا المادى. ءتورت اياقتارى شاشالارىنان توپىراققا باتىپ، تۇرالادى دا قالدى. ءبىرجاننىڭ سالماعى 110 كيلوعا جۋىق. ال، ارمان بولسا 80 كگ سالماقتىڭ بالۋانى عوي. سويتە تۇرا،  ارمان تالاي دودادا ولجا سالعان تاجىريبەلى بىرجانعا 5 مينۋت ىشىندە ءبىر ۇپاي ۇستاتپادى، ءوزى دە ۇپاي الا المادى. ءبىرجان جاسى وتىزدى ورتالاعان، قاقپاق جاۋىرىندى، ەت-جەڭدى، جۋان مويىن، قول-اياعى بالعاداي ساقا بالۋان. ال، جاسى جيىرمادان ەندى اسقان بوزبالا ارمان بولسا ونىڭ قاسىندا تىم تالدىرماش دەنەلى كورىنەدى.  ەكەۋىنىڭ جەكپە-جەگى جانكۇيەرگە ارىستان مەن قابىلاننىڭ ايقاسىنداي بولدى.

ەرەجە بويىنشا ەكى سپورتشىنىڭ ءبىرى  5 مينۋتتا ەش ۇپاي الماسا، تورەشىلەردىڭ قاداعالاۋىمەن ەكەۋى كۇرەستى بەلبەۋدەن ۇستاسىپ باستايدى. كىمنىڭ قولى بەلبەۋدەن بۇرىن بوساسا، سول جەڭىلىس تابادى. بۇل  بەلدەسۋ ۋاقىتى دا بەس مينۋت.  تورەشى ىسقىرىعى شالىنىسىمەن قوس بالۋان قاپىسىز ۇستاسىپ، شىرەنە تارتىستى باستاپ كەتتى. العاشقىدا الىپ دەنەلى ءبىرجان دۇلەي كۇشپەن  ىرعاي تارتقانىندا ارماندى ات ۇستىنەن ج ۇلىپ الارداي كورىنگەن. الايدا، تاقىمى تاستاي ارمان ات قاپتالىنا تەز ويىسىپ، شىرەپ تارتىپ جاتا الدى. ءبىرجان بالۋان بار كۇشىمەن سىلكىپ تە تارتتى، جۇلقىپ تا تارتتى. يەسى وكشەسىن قانشا قاداي تەبىنگەنىمەن تۇلعاسى نارداي «جىندىقارانىڭ» جالعىز اتتاۋعا مۇرشاسى بولمادى. سونداي دۇلەي كۇشكە ەش سىر بەرمەگەن ارماننىڭ شىدامدىلىعىنا جانكۇيەر بىتكەن تىك تۇرىپ قول سوقتى.  ەكەۋى دە سول سىرەسە ۇستاسقان قالپى 5 بەس مينۋتتى وتكىزدى. مۇندايدا، ەرەجەگە سايكەس جەڭىس سالماعى جەڭىل بالۋانعا بەرىلەدى.

ءسويتىپ، ءۇش دۇركىن ازيا چەمپيونى، 2013 جىلدان بەرى ەشكىمنەن ۇتىلماعان ءبىرجان قوساليەۆتەن ارمان ساعىنباەۆ وسىلايشا باسىم ءتۇستى. باعى جانعان بالۋان ارمان ءىىى ازيا چەمپيوناتىنىڭ ءابسوليۋتتى سالماقتاعى چەمپيونى اتانىپ، 2 ميلليون تەڭگە سىيلىقتى قانجىعاسىنا بايلادى.

فوتودا: ءىىى ازيا چەمپيوناتىنىڭ ءابسوليۋتتى سالماقتاعى چەمپيونى ارمان ساعىنباەۆ

استانانىڭ 20 جىلدىعى مەرەكەسىنە وراي ۇيىمداستىرىلعان اۋدارىسپاقتان ءىىى ازيا چەمپيوناتىنىڭ جەڭىمپازدارى مەن جۇلدەگەرلەرىنىڭ تولىق ءتىزىمى تومەندەگىدەي:

60 كگ سالماق بويىنشا:

التىن مەدال – ازامات سەرعازين (قازاقستان رەسپۋبليكاسى)

كۇمىس مەدال – ماتەي بازارباي (موڭعوليا)

قولا مەدال – اكىل ساگانبەكوۆ (قىرعىزستان رەسپۋبليكاسى)

70 كگ سالماق بويىنشا:

التىن مەدال – شىڭعىسحان ەرجانوۆ  (قازاقستان رەسپۋبليكاسى)

كۇمىس مەدال – احمادجان موحامماد يسحاد (اۋعانستان)

قولا مەدال – ازيرەت باكبولوتۋلۋ (قىرعىزستان رەسپۋبليكاسى)

80 كگ سالماق بويىنشا:

التىن مەدال – ەسىمحان ءراحماتىللا (قازاقستان رەسپۋبليكاسى)

كۇمىس مەدال – امانتۋر مينۋرۋلۋ  (قىرعىزستان رەسپۋبليكاسى)

قولا مەدال – سەرىك جەڭىسبەك  (مونعوليا)

90 كگ سالماق بويىنشا:

التىن مەدال – سىرىم ءىزباساروۆ (قازاقستان رەسپۋبليكاسى)

كۇمىس مەدال – فارحود حولوۆ  (تاجىكستان رەسپۋبليكاسى)

قولا مەدال – بايىسعالان دوسجان  (مونعوليا)

+ 90 كگ سالماق بويىنشا:

التىن مەدال – ءبىرجان قوساليەۆ (قازاقستان رەسپۋبليكاسى)

كۇمىس مەدال – يحتياەر توليپوۆ  (وزبەكستان رەسپۋبليكاسى)

قولا مەدال – دۋمان جۇماباي ۇلى  (قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى)

 

تولەگەن جاكىتاي