ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ اكىمى قالىڭ ۇيقىداعى ءوڭىر سپورتىن وياتا الا ما؟

ماڭعىستاۋ وبلىسىندا 31 مەملەكەتتىك سپورت مەكەمەسى جۇمىس ىستەيدى. ونىڭ ىشىندە 21 بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر سپورت مەكتەبى، 6 سپورت كلۋبى، 2 جوعارى سپورت شەبەرلىگى مەكتەبى، 1 وليمپيادالىق دايىندىق ورتالىعى جانە 1 ۇلتتىق سپورت ورتالىعى بار.

وبلىستا 813 جاتتىقتىرۋشى جۇمىس ىستەپ جاتىر. ولاردىڭ تەك 49%-نىڭ جاتتىقتىرۋشىلىق ساناتى بار. بىلتىر VI مارتە وتكەن قازاقستان سپارتيكاداسىندا 3 قالا جانە 17 وبلىستان ۇمىتكەرلەر قاتىسقان جارىستا ماڭعىستاۋ وبلىسى 18-ورىنعا يە بولعان.

وسىدان كەيىن-اق ماڭعىستاۋ سپورتى جىلدان-جىلعا تۇراقتى تۇردە تومەندەگەنىن بايقادىق. بۇل جاعداي وبلىس اكىمى نۇرلان نوعاەۆ پەن سپورت باسقارماسىنىڭ باسشىسى ماقسات مۇقاشتى ويلاندىرماي ما ەكەن؟

قازىرگى باسقارما باسشىسى جاستىقپەن نەمەسە ءوزىم بىلەم دەپ قاتەلەسىپ قالماۋى ءۇشىن سپورتقا جانى اشيتىن مىقتى مامانداردى جانىنا جيناپ، ءار سپورت مەكتەپ باسشىسىنان اي سايىن نە ىستەگەنىن، قانداي جارىستا ورىن العانىن، قاي سپورت تۇرىنەن سايىسقا بارعانىن قاداعالاپ وتىرسا دەيمىن. ايتپەسە، كەيبىر پىسىق باسشىلار ءبىر كەزدەرى ءوزى اينالىسقان سپورتىنان عانا جارىسقا بالا جىبەرىپ «دامىتىپ» وتىر. سونىڭ كەسىرىنەن باسقا سپورت تۇرلەرى جەتىلمەي قالادى.

ماقسات مۇقاش سولاردى تەكسەرىپ، ساراپتاپ، قورىتىندى جاساپ وتىرۋى كەرەك. جاناشىرلىقپەن سىن ايتقان ادامدى دۇرىس قابىلداسا دەيمىن. ويتكەنى، تاجىريبەسىزدىك ولقىلىققا جول بەرمەي قويمايدى.

جاقىندا ماڭعىستاۋ وبلىستىق كوركەم گيمناستيكا فەدەراتسياسىنىڭ ديرەكتورى گۇلزيرا اقجىگىتوۆانىڭ قىزى، 16 جاستاعى ستۋدەنت جانە سپورتشى-جاتتىقتىرۋشى  جانسايا جاڭبۋرشيەۆا جاتتىعۋ كەزىندە 12 جاسار سپورتشى ءىنجۋ بەگەندىكوۆانى تاياقشامەن ۇرعانى قوعامدى ءبىراز شۋلاتتى. ءىنجۋدىڭ اناسى جادىرا تەلوۆا جىلاپ ماعان تەلەفون سوعىپ ءمان-جايدى باياندادى. ونىڭ ايتۋىنشا، وبلىستىق سپورت باسقارماسىنىڭ باسشىسى ماقسات مۇقاشقا بارىپ، جانسايا جاڭبۋرشيەۆانىڭ ۇستىنەن ارىز جازسا، ول ونى وبلىستىق پروكۋراتۋراعا جىبەرگەن. وسىلايشا ءوزىنىڭ ارەكەتسىزدىگىمەن قوسا، باسشى رەتىندە شەشىم قابىلداۋ قابىلەتىنىڭ جوعىن دا كورسەتىپ الىپتى. كەرىسىنشە، ماسەلە شەشىپ، ءوزىن كورسەتۋى كەرەك ەدى. بىراق ول باسىن الىپ قاشقان. بۇل تۋرالى مەن پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى، جۋرناليست ارىپتەسىم نارتاي ارالباي ۇلىنا اقپارات جەتكىزدىم. سودان كەيىن ءبىراز قوزعالىس بولدى. ءىستى جابۋعا مۇددەلى بولعان ورگان قىزمەتكەرلەرىنە شارا قولدانىلدى.

ماڭعىستاۋ وبلىستىق دەنە شىنىقتىرۋ جانە سپورت باسقارماسى الەم جانە ازيا چەمپيونى اتانعان سپورتشىعا قارجىلاي سىيلىق نەمەسە پاتەر ء(بىر بولمەلى بولسا دا) الىپ بەرە الماي ما؟ وڭ-سولىنا قاراۋعا مۇرشاسى بولماي، ءومىرىنىڭ ون بەس جانە ودان دا كوپ جىلىن سپورتقا ارناعان سپورتشى مەن جاتتىقتىرۋشىعا وبال ەمەس پە؟

تاعى ءبىر ماسەلە. سپورت باسقارماسىنىڭ باسشىسى وبلىس بيۋدجەتىنەن ميلليونداعان قاراجات ءبولىنىپ وتىرعان «ارت-سپورتتى» نەگە تەكسەرمەيدى؟

بىلتىر وبلىس اكىمى نۇرلان نوعاەۆپەن كەزدەسۋدە مۇنايلى اۋدانى باتىر اۋىلىنان زاماناۋي سپورت كەشەنىن سالۋ تۋرالى ماسەلە كوتەرگەنمىن. ول ۋادەنىڭ دە سوڭى سيىرقۇيىمشاقتانىپ كەتتى. نازارعا الىنسا دەيمىن.

باسقا وبلىستار مەن رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالالاردىڭ اكىمدەرى باسقارما باسشىلارىمەن الداقاشان اقىلداسىپ-كەڭەسىپ، بيىل وتەتىن پاريج وليمپياداسىنان جۇلدە الۋعا جوسپار قۇرىپ جۇمىستانىپ، جانتالاسىپ جاتىر. ال ماڭعىستاۋلىق سپورتشىلار، وكىنىشكە قاراي، پاريجگە بارمايتىن دا سياقتى.

سپورتتىڭ ەڭ جوعارى كورسەتكىشى وليمپيالىق ويىنداردان ءوڭىرىمىز بويىنشا ءالى كۇنگە دەيىن چەمپيون شىققان جوق (لوندون مەن ريو وليمپياداسىندا ەكى رەت كۇمىس العان بوكسشى ادىلبەك نيازىمبەتوۆ وزبەكستاننان بازالىق تۇرعىدا قالىپتاسىپ، دايىن بولىپ كەلدى).

ماڭعىستاۋدا قىسقى سپورت تۇرلەرى دە دامىدى دەپ ايتا المايمىز.

تاۋەلسىزدىك العالى سپورتتاعى ساۋ ادامدارعا اقشانى اياماي بەرىپ كەلەمىز. بولاشاقتا پاراليمپيادا مەن سۋردليمپيادا سپورتشىلارىن دايىنداۋ كەرەك. سەنىڭىزدەر، جۇلدە الىپ كەلەتىندەر دە وسىلار بولادى.

سپورت مەكتەپتەرىندەگى جاتتىقتىرۋشىلاردىڭ كوبى پراكتيكا يەلەرى. ال تەوريالىق تۇرعىدا ولاردىڭ ءبىلىمى تومەندەۋ. ويتكەنى، ءوز سالاسىنا قاتىستى كاسىبي كىتاپتاردى وقىمايدى. ىزدەنبەيدى. كۇندەلىك جۇرگىزبەيدى. قارسىلاستارى تۋرالى دەرەكتەرىن داپتەرگە جازىپ جۇرمەيدى. ولاردى زەرتتەمەيدى. باسشىلار جاتتىقتىرۋشىلاردى كۋرستارعا جىبەرمەيدى. ءتىپتى، جارىس ۇيىمداستىرۋشىلار تورەشىلەرگە دۇرىس اقشاسىن دا تولەمەيدى. مىسالى، بىلتىر كۇرەستەن حالىقارالىق دارەجەدەگى تورەشى نۇرسۇلتان اماندىققا 1 كۇنگە 2 500 تەڭگە تولەنىپتى. ال زاڭ بويىنشا 14 000 مىڭ تەڭگە تولەنۋ كەرەك. فۋتبولدان سپورت تورەشىسى پاراسات بالتاشەۆقا دا 1 كۇنگە 1 000 تگ بەرىلسە، زاڭ بويىنشا 7 000 تگ بەرىلۋى كەرەك بولاتىن. ايتا بەرسەك، ماڭعىستاۋ سپورتىندا سىبايلاس جەمقورلىق كۇدىگى كوپ سياقتى.

اۋداندار مەن اۋىلدارداعى سپورت مەكتەپتەرىنىڭ باسشىلارى ەشكىمگە ەسەپ بەرمەيدى. بەرسە دە، اكىمگە بەرەتىن شىعار. بىراق قوقىس ماسەلەسىن شەشە الماي باسى قاتىپ جۇرگەن اكىمدەر سپورتتى قالاي باعالايدى؟

بيىل بيۋدجەتتەن «كاسپي» كاسىپقوي باسكەتبول كلۋبىنا – 100 ملن تەڭگە، «كاسپي» كاسىپقوي فۋتبول كلۋبىنا — 1 ميلليارد 200 ملن تەڭگە جانە «كاسپي» ۆولەيبول ەرلەر كلۋبىنا – 350 ملن تەڭگە بولىنگەن دەپ ەستىگەنمىن. نەگە وسى كوماندالىق سپورت تۇرلەرى مەملەكەتكە ماسىل بولىپ وتىر؟ قاراجاتتى ۇنەمدەپ، وڭتايلاندىرىپ، وليمپيادادان جۇلدە الاتىن سپورت تۇرلەرىن قارجىلاندىرىپ، ناقتى كوڭىل ءبولىپ، وعان دەيىن سپورتشىلارىمىز شەتەلدەردەگى وقۋ-جاتتىعۋ جيىندارىنا بارسا دەيمىن. سونداي-اق، وبلىسىمىزدا سپورت-مەكتەپ-ينتەرنات كوللەدجى اشىلسا، ءوز قالامىزدان وليمپيادا جۇلدەگەرلەرىنىڭ شىعارىنا سەنىمدىمىن.

وتىز ەكى جىلدان بەرى وڭىرىمىزدەن وليمپيادا چەمپيونى شىقپاعانى باسقارما باسشىلارى مەن فەدەراتسيا پرەزيدەنتتەرىن ويلاندىرماي ما؟ ول ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك دەپ باستارىن ىستەتپەي مە؟ جاتتىقتىرۋشىلار مەن سپورتشىلاردى جيناپ، الداعى وليمپياداعا جوسپار قۇرىپ، كەمشىن جاقتارى مەن وسال تۇستارىن انىقتاماي ما؟ وليمپياداعا نەگىزىنەن بوكسشىلار عانا قاتىسىپ كەلەدى. باسقا سپورت تۇرلەرىنەن نەگە ەشكىم بارا المايدى؟ وليمپيالىق جانە وليمپيالىق ەمەس سپورت تۇرلەرىنە ميلليونداعان تەڭگە ءبولىنىپ جاتىر. نەگە سونى اقتامايدى؟ مىسالى، وليمپيادادا جەڭىل اتلەتيكا تۇرىندە 48 كومپلەكت مەدال بار. ونىڭ 24-ءى بويىنشا ەرلەر جانە 24-ءى بويىنشا ايەلدەر سايىسقا تۇسەدى. ماڭعىستاۋدان شىققان جەرلەسىمىز ءامين تۇياقوۆ كەزىندە 100، 200 جانە 400 مەترگە جۇگىرۋدە الدىنا جان سالماعان. ءبىز نەگە سول ءۇردىستى جوعالتىپ الدىق؟

كوماندالىق سپورت تۇرلەرىنەن وليمپيادا، الەم جانە ازيا چەمپيوناتتارى مەن جازعى ازيا ويىندارىنا ماڭعىستاۋلىق سپورتشىلاردىڭ قاتىسىپ جاتقانىن كورمەيسىڭ. سوندا ميلليونداعان قارجىنى سپورت باسقارماسى قالاي يگەرىپ وتىر؟ اقشانىڭ قايدا كەتىپ جاتقانى تەكسەرىلە مە؟ سۇراۋى بار ما؟

اكىم نوعاەۆ ۇيىقتاپ جاتقان ماڭعىستاۋ سپورتىن وياتا الا ما؟!

 

ايبەك مۇحانوۆ،

قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى

ماڭعىستاۋ وبلىسى

اقتاۋ قالاسى