SportPress.kz Qazaqstan sport jańalyqtary
Mańǵystaý oblysynda 31 memlekettik sport mekemesi jumys isteıdi. Onyń ishinde 21 balalar men jasóspirimder sport mektebi, 6 sport klýby, 2 joǵary sport sheberligi mektebi, 1 olımpıadalyq daıyndyq ortalyǵy jáne 1 ulttyq sport ortalyǵy bar.
Oblysta 813 jattyqtyrýshy jumys istep jatyr. Olardyń tek 49%-nyń jattyqtyrýshylyq sanaty bar. Byltyr VI márte ótken Qazaqstan Spartıkadasynda 3 qala jáne 17 oblystan úmitkerler qatysqan jarysta Mańǵystaý oblysy 18-orynǵa ıe bolǵan.
Osydan keıin-aq Mańǵystaý sporty jyldan-jylǵa turaqty túrde tómendegenin baıqadyq. Bul jaǵdaı oblys ákimi Nurlan Noǵaev pen sport basqarmasynyń basshysy Maqsat Muqashty oılandyrmaı ma eken?
Qazirgi basqarma basshysy jastyqpen nemese ózim bilem dep qatelesip qalmaýy úshin sportqa jany ashıtyn myqty mamandardy janyna jınap, ár sport mektep basshysynan aı saıyn ne istegenin, qandaı jarysta oryn alǵanyn, qaı sport túrinen saıysqa barǵanyn qadaǵalap otyrsa deımin. Áıtpese, keıbir pysyq basshylar bir kezderi ózi aınalysqan sportynan ǵana jarysqa bala jiberip «damytyp» otyr. Sonyń kesirinen basqa sport túrleri jetilmeı qalady.
Maqsat Muqash solardy tekserip, saraptap, qorytyndy jasap otyrýy kerek. Janashyrlyqpen syn aıtqan adamdy durys qabyldasa deımin. О́ıtkeni, tájirıbesizdik olqylyqqa jol bermeı qoımaıdy.
Jaqynda Mańǵystaý oblystyq kórkem gımnastıka federaııasynyń dırektory Gúlzıra Aqjigitovanyń qyzy, 16 jastaǵy stýdent jáne sportshy-jattyqtyrýshy Jansaıa Jańbýrshıeva jattyǵý kezinde 12 jasar sportshy Injý Begendikovany taıaqshamen urǵany qoǵamdy biraz shýlatty. Injýdiń anasy Jadyra Telova jylap maǵan telefon soǵyp mán-jaıdy baıandady. Onyń aıtýynsha, oblystyq sport basqarmasynyń basshysy Maqsat Muqashqa baryp, Jansaıa Jańbýrshıevanyń ústinen aryz jazsa, ol ony oblystyq prokýratýraǵa jibergen. Osylaısha óziniń áreketsizdigimen qosa, basshy retinde sheshim qabyldaý qabiletiniń joǵyn da kórsetip alypty. Kerisinshe, másele sheship, ózin kórsetýi kerek edi. Biraq ol basyn alyp qashqan. Bul týraly men Parlament Májilisiniń depýtaty, jýrnalıst áriptesim Nartaı Aralbaıulyna aqparat jetkizdim. Sodan keıin biraz qozǵalys boldy. Isti jabýǵa múddeli bolǵan organ qyzmetkerlerine shara qoldanyldy.
Mańǵystaý oblystyq Dene shynyqtyrý jáne sport basqarmasy Álem jáne Azııa chempıony atanǵan sportshyǵa qarjylaı syılyq nemese páter (bir bólmeli bolsa da) alyp bere almaı ma? Oń-solyna qaraýǵa murshasy bolmaı, ómiriniń on bes jáne odan da kóp jylyn sportqa arnaǵan sportshy men jattyqtyrýshyǵa obal emes pe?
Taǵy bir másele. Sport basqarmasynyń basshysy oblys bıýdjetinen mıllıondaǵan qarajat bólinip otyrǵan «Art-sportty» nege teksermeıdi?
Byltyr oblys ákimi Nurlan Noǵaevpen kezdesýde Munaıly aýdany Batyr aýylynan zamanaýı sport keshenin salý týraly másele kótergenmin. Ol ýádeniń de sońy sıyrquıymshaqtanyp ketti. Nazarǵa alynsa deımin.
Basqa oblystar men respýblıkalyq mańyzy bar qalalardyń ákimderi basqarma basshylarymen áldaqashan aqyldasyp-keńesip, bıyl ótetin Parıj Olımpıadasynan júlde alýǵa jospar quryp jumystanyp, jantalasyp jatyr. Al mańǵystaýlyq sportshylar, ókinishke qaraı, Parıjge barmaıtyn da sııaqty.
Sporttyń eń joǵary kórsetkishi Olımpııalyq oıyndardan óńirimiz boıynsha áli kúnge deıin chempıon shyqqan joq (London men Rıo Olımpıadasynda eki ret kúmis alǵan boksshy Ádilbek Nııazymbetov О́zbekstannan bazalyq turǵyda qalyptasyp, daıyn bolyp keldi).
Mańǵystaýda qysqy sport túrleri de damydy dep aıta almaımyz.
Táýelsizdik alǵaly sporttaǵy saý adamdarǵa aqshany aıamaı berip kelemiz. Bolashaqta Paralımpıada men Sýrdlımpıada sportshylaryn daıyndaý kerek. Senińizder, júlde alyp keletinder de osylar bolady.
Sport mektepterindegi jattyqtyrýshylardyń kóbi praktıka ıeleri. Al teorııalyq turǵyda olardyń bilimi tómendeý. О́ıtkeni, óz salasyna qatysty kásibı kitaptardy oqymaıdy. Izdenbeıdi. Kúndelik júrgizbeıdi. Qarsylastary týraly derekterin dápterge jazyp júrmeıdi. Olardy zerttemeıdi. Basshylar jattyqtyrýshylardy kýrstarǵa jibermeıdi. Tipti, jarys uıymdastyrýshylar tóreshilerge durys aqshasyn da tólemeıdi. Mysaly, byltyr kúresten halyqaralyq dárejedegi tóreshi Nursultan Amandyqqa 1 kúnge 2 500 teńge tólenipti. Al zań boıynsha 14 000 myń teńge tólený kerek. Fýtboldan sport tóreshisi Parasat Baltashevqa da 1 kúnge 1 000 tg berilse, zań boıynsha 7 000 tg berilýi kerek bolatyn. Aıta bersek, Mańǵystaý sportynda sybaılas jemqorlyq kúdigi kóp sııaqty.
Aýdandar men aýyldardaǵy sport mektepteriniń basshylary eshkimge esep bermeıdi. Berse de, ákimge beretin shyǵar. Biraq qoqys máselesin sheshe almaı basy qatyp júrgen ákimder sportty qalaı baǵalaıdy?
Bıyl bıýdjetten «Kaspıı» kásipqoı basketbol klýbyna – 100 mln teńge, «Kaspıı» kásipqoı fýtbol klýbyna — 1 mıllıard 200 mln teńge jáne «Kaspıı» voleıbol erler klýbyna – 350 mln teńge bólingen dep estigenmin. Nege osy komandalyq sport túrleri memleketke masyl bolyp otyr? Qarajatty únemdep, ońtaılandyryp, Olımpıadadan júlde alatyn sport túrlerin qarjylandyryp, naqty kóńil bólip, oǵan deıin sportshylarymyz shetelderdegi oqý-jattyǵý jıyndaryna barsa deımin. Sondaı-aq, oblysymyzda sport-mektep-ınternat kolledji ashylsa, óz qalamyzdan Olımpıada júldegerleriniń shyǵaryna senimdimin.
Otyz eki jyldan beri óńirimizden Olımpıada chempıony shyqpaǵany basqarma basshylary men federaııa prezıdentterin oılandyrmaı ma? Ol úshin ne isteý kerek dep bastaryn istetpeı me? Jattyqtyrýshylar men sportshylardy jınap, aldaǵy Olımpıadaǵa jospar quryp, kemshin jaqtary men osal tustaryn anyqtamaı ma? Olımpıadaǵa negizinen boksshylar ǵana qatysyp keledi. Basqa sport túrlerinen nege eshkim bara almaıdy? Olımpııalyq jáne Olımpııalyq emes sport túrlerine mıllıondaǵan teńge bólinip jatyr. Nege sony aqtamaıdy? Mysaly, Olımpıadada jeńil atletıka túrinde 48 komplekt medal bar. Onyń 24-i boıynsha erler jáne 24-i boıynsha áıelder saıysqa túsedi. Mańǵystaýdan shyqqan jerlesimiz Ámın Tuıaqov kezinde 100, 200 jáne 400 metrge júgirýde aldyna jan salmaǵan. Biz nege sol úrdisti joǵaltyp aldyq?
Komandalyq sport túrlerinen Olımpıada, álem jáne Azııa chempıonattary men jazǵy Azııa oıyndaryna mańǵystaýlyq sportshylardyń qatysyp jatqanyn kórmeısiń. Sonda mıllıondaǵan qarjyny sport basqarmasy qalaı ıgerip otyr? Aqshanyń qaıda ketip jatqany tekserile me? Suraýy bar ma?
Ákim Noǵaev uıyqtap jatqan Mańǵystaý sportyn oıata ala ma?!
Aıbek MUHANOV,
Qazaqstan Jýrnalıster odaǵynyń múshesi
Mańǵystaý oblysy
Aqtaý qalasy
