الماتى ەلىمىزدەگى العاشقى «اقىلدى» قالا بولماق

الماتىدا الداعى ونجىلدىقتا «اقىلدى» قالا (Smart City) بولۋ ءۇشىن بارلىق مۇمكىندىكتەر مەن قۇرالدار بار. بۇل تۋرالى «اقىلدى قالا» باستاماشىل توبىنىڭ قاتىسۋشىلارى «اقىلدى قالا: تەحنولوگيانىڭ قالالار مەن ازاماتتاردىڭ قاۋىپسىزدىگىنە اسەرى» ءىس-شاراسىندا مالىمدەدى.

Smart City تۇجىرىمداماسى الماتىعا ءتان ءىرى قالانىڭ نەگىزگى پروبلەمالارىن شەشۋگە باعىتتالعان: كەپتەلىستەر، جوعارى اپاتتىلىق جانە سونىڭ سالدارىنان وتىننىڭ ءتيىمسىز شىعىنى. سونداي-اق، رەسۋرستاردىڭ-سۋدىڭ، ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ، سونداي-اق جىلىتۋعا ارنالعان وتىننىڭ جوعارى تۇتىنىلۋىنا نازار اۋدارۋ قاجەت. قالا تۇرعىندارىنىڭ جايلىلىعىنىڭ تومەندەۋىنە كۇندەلىكتى پروتسەستەر اسەر ەتەدى – تۇراق ىزدەۋ، اۋلالارعا كىرۋ/شىعۋ جانە ت.ب. قاۋىپسىزدىكتىڭ تومەن دەڭگەيى دە وتكىر ماسەلە بولىپ قالا بەرەدى. باسقا نارسەلەرمەن قاتار، قالالىق ورتاعا قاتىستى ماڭىزدى شەشىمدەر قابىلداۋ كەزىندە ولاردىڭ پىكىرلەرى ەسكەرىلۋى ءۇشىن ۇلكەن قالالاردىڭ تۇرعىندارى ءۇشىن جەرگىلىكتى بيلىك تاراپىنان تىڭدالۋى ماڭىزدى.

ءىس-شارادا Sergek Group دەرەكتەردى تالداۋ ءبولىمىنىڭ باسشىسى شايعازى مۇحتاروۆ Sergek ITS تالداۋ، مونيتورينگ جانە كولىكتىك بولجاۋ ءۇشىن زياتكەرلىك كولىك جۇيەسى تۋرالى ايتىپ بەردى.

جۇيە كولىك اعىندارىن تالداۋعا عانا ەمەس، سونىمەن قاتار قالانىڭ كولىك جۇيەسىن جاڭارتۋ بويىنشا ۇسىنىستار ازىرلەۋ ارقىلى قالالىق ينفراقۇرىلىمدى جوسپارلاۋ جانە قوعامدىق كولىكتى باسقارۋ سياقتى كەڭ تارالعان ماسەلەلەردى شەشۋگە مۇمكىندىك بەرەدى، — دەدى Sergek Group وكىلى.

ول قالانىڭ ءبىر نەمەسە باسقا بولىگىندەگى قۇرىلىس كەپتەلىستەر بولاتىن جولدارداعى جاعدايعا قالاي اسەر ەتەتىنىن جانە ولارمەن قالاي كۇرەسۋگە بولاتىنىن ناقتى كورسەتتى.

CITIX كومپانياسىنىڭ ءونىمدى دامىتۋ جونىندەگى ديرەكتورى راۋل ليندت سونىمەن قاتار ۋربانيزاتسيانىڭ وسۋىمەن تىعىز قونىستانعان قالالاردى جانە ولارداعى كولىك اعىندارىن ءتيىمدى باسقارۋ قابىلەتى جىل سايىن وزەكتى بولاتىنىن اتاپ ءوتتى.

سوندىقتان بۇل ماسەلەنى قازىر شەشكەن ءجون. ءبىزدىڭ كومپانيا قازىردىڭ وزىندە ىڭعايلى اۆتوموبيل جانە جاياۋ جۇرگىنشىلەر ترافيگى ءۇشىن سمارتبوردتار، ياعني، اقىلدى تىك LED-ەكراندار تۇرىندە قالا تۇرعىندارىن ينتەراكتيۆتى اقپاراتتاندىرۋ تەحنولوگيالارىن ەنگىزۋدە، — دەپ اتاپ ءوتتى ول.

«جولداردى تۇسىرۋگە كومەك ەكى جىل بۇرىن اپاتتاردان كەيىنگى جىلدام ساقتاندىرۋ تولەمدەرىنىڭ قوسىمشاسىن DTP.kz-ءتى ىسكە قوسۋمەن باستالدى. وسى مەحانيزمنىڭ ارقاسىندا جول اپاتىن ەندى جول پوليتسياسى مەن سوتتى شاقىرماي-اق ءوز بەتىڭىزشە راسىمدەۋگە بولادى، رەسىمدەۋ پروتسەسى 15-20 مينۋتتى الادى. ەگەر بۇرىن جۇرگىزۋشىلەر جكو كەيىن ساقتاندىرۋ تولەمىن ءۇش ايعا دەيىن كۇتكەن بولسا، قازىر قوسىمشانىڭ كومەگىمەن ول كارتاعا 5 كۇن ىشىندە كەلىپ تۇسەتىنىن اتاپ وتكىم كەلەدى»، — دەپ ءبولىستى «Freedom Insurance «سك» اق باسقارما توراعاسى ازامات كەرىمباەۆ.

Med365 كومپانياسىنىڭ وكىلى دميتري مىمريكوۆ كومپانيا مەديتسينالىق تەكسەرۋدىڭ اۆتوماتتاندىرىلعان جۇيەلەرىن (متاج) جەتەكشى وتاندىق ازىرلەۋشىلەرى بولىپ تابىلاتىنىن اتاپ ءوتتى. ول قالا تۇرعىندارىنىڭ دەنساۋلىعى مەن قاۋىپسىزدىگىن جاقسارتۋعا، سونداي-اق ەلدەگى قالالىق ينفراقۇرىلىمدى تسيفرلاندىرۋدى ارتتىرۋعا باعىتتالعان Smart City تۇجىرىمداماسى شەڭبەرىندە ءوز شەشىمدەرىن بەلسەندى تۇردە ەنگىزۋدە.

بۇگىنگى تاڭدا متاج-ءنىڭ 250-دەن استام تەرمينالى ەلدىڭ ونەركاسىپتىك كاسىپورىندارىندا تابىستى جۇمىس ىستەپ، جوعارى سەنىمدىلىك پەن تيىمدىلىكتى كورسەتۋدە. كومپانيا ءوز تەحنولوگيالارىن قوعامدىق ورىنداردا، ترانسپورتتىق توراپتاردا جانە باسقا دا نەگىزگى ورىنداردا مەديتسينالىق تەكسەرۋلەردىڭ قولجەتىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتە وتىرىپ، ولاردى «اقىلدى» قالالاردىڭ جوبالارىنا بىرىكتىرۋ ءۇشىن بەيىمدەۋدى جالعاستىرۋدا. بۇل ءتاسىل قالا تۇرعىندارىنىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسى مەن قاۋىپسىزدىك دەڭگەيىن ارتتىرادى، — دەيدى مامان.

باستاماشىل توپتىڭ قاتىسۋشىلارى smart city تەحنولوگيالارىن ەلىمىزدىڭ ءىرى مەگاپوليسىنە تەز ارادا ەنگىزۋگە شاقىردى. ولاردىڭ پىكىرىنشە، بۇل قالاداعى پروتسەستەردى ۇيىمداستىرادى، ادامداردىڭ ءومىرىن ىڭعايلاستىرادى جانە رەسۋرستاردىڭ ۇلكەن پايىزىن ۇنەمدەيدى.

كەزدەسۋگە قاتىسۋشىلار الماتى بۇكىل رەسپۋبليكا ءۇشىن سمارت-قالالاردى دامىتۋدىڭ ۇلگىسى بولا الادى دەپ ەسەپتەيدى.

«اقىلدى» قالا نەمەسە smart city – بۇل ءوز جۇمىسىندا IoT (زاتتار ينتەرنەتىن) قولداناتىن اقپاراتتىق-كوممۋنيكاتسيالىق تەحنولوگيالاردىڭ ۇيلەسىمدى جۇيەسى. بۇل ىشكى قالالىق پروتسەستەردى باسقارۋدى جەڭىلدەتەدى جانە تۇرعىنداردىڭ ءومىرىن جايلى ءارى قاۋىپسىز ەتەدى. بۇۇ زەرتتەۋىنىڭ مالىمەتتەرى بويىنشا، قازىرگى ۋاقىتتا جەر تۇرعىندارىنىڭ 55%-ى قالالاردا تۇرادى. ال 2050 جىلعا قاراي ادامداردىڭ 70%-دان استامى جارتى ميلليون جانە ودان جوعارى حالقى بار قالالاردا تۇراتىن بولادى.

نۇرلان قۇمار،

الماتى