الماتىدا جاپوندار جاستاردى دزيۋدودان جاتتىقتىرادى

قازىرگى تاڭدا بۇكىل الەم حالقى دزيۋدو كۇرەسىن جاقسى بىلەدى. ويتكەنى، ايتۋلى جەكپە-جەك تۇرىنەن وليمپيادالىق، الەمدىك، ەۋروپالىق جانە كوپتەگەن دۇنيەجۇزىلىك جارىستار ۇزبەي وتكىزىلىپ كەلەدى. ەگەر دزيۋدونىڭ تۇپكى تاريحىنا ۇڭىلسەك، بۇل كۇرەس ءتۇرى العاشىندا ۇرىس ونەرى رەتىندە باستاۋ العانىن بىلەمىز.

بۇل جەكپە-جەك جاپونيادا XIX عاسىردىڭ اياعىندا دۇنيەگە كەلگەن. ەل ىشىندەگى دۇمپۋدەن سامۋرايلاردىڭ جاعدايى تىعىرىققا تىرەلەدى. 1871 جىلى سامۋرايلاردىڭ قىنابىنا قىلىش قىستىرىپ جۇرۋىنە قارسى بۇيرىق شىعادى. وسى جانە وزگە دە  قوعامداعى وقيعالار وزدەرىنىڭ ۇلتتىق كۇرەسىن ناسيحاتتاۋعا مۇمكىندىك  اشادى. العاشىندا دزيۋ-دزيۋدۋمەن اينالىساتىندار مەملەكەتتە سانى ەسەپسىز كوبەيىپ، ءاربىر مەكتەپ ءبىر-بىرىمەن اشىق ايقاستارعا شىعىپ، ءتىپتى كىسى ولىمىنە دەيىن بارادى. ءدال وسى كەزدە دزيۋدونىڭ نەگىزىن قالاعان  دزيگورو كانو حالىق نازارىنا شىعادى. دارىندى جان كوپتەگەن مەكتەپتەردىڭ كۇرەستەرىنىڭ ەلەمەنتتەرىن قوسا وتىرىپ، دەنە مەن رۋحتىڭ گارمونياسى ارقىلى جاڭا كۇرەس ءتۇرى كوداكان دزيۋدونى ويلاپ تابادى. بۇل 1882 جىل ەدى. دزيگورو كانونىڭ نەگىزگى ماقساتى كۇرەس تەحنيكاسىندا بالۋاننىڭ ءوزىن-ءوزى دامىتۋ جاعىنا باسىمدىق بەرگەن. دو دەگەن ءسوز «جول» دەگەندى ءبىلدىرۋىنىڭ سەبەبى سودان بولسا كەرەك. دەگەنمەن ەسكى مەكتەپتىڭ وكىلدەرى كانونى ايىپتاپ، نەبىر بالاعات سوزدەر ايتادى. بۇل ماسەلە 1886 جىلى وڭ شەشىمىن تابادى.

بيلىك بۇل كۇرەستى ءبىر جۇيەگە كەلتىرۋ ءۇشىن ەكى مەكتەپتىڭ، ياعني كوداكان مەن دزيۋ-دزيۋدۋمەن مەكتەپتەرى اراسىندا جەكپە-جەك ۇيىمداستىرادى. باسەكەدە دزيگورو كانونىڭ 15 شاكىرتىنىڭ  ەكەۋى عانا تەڭ ءتۇسىپ، ال قالعانى جەڭىسكە جەتەدى. مىنە، وسى كەزدەن باستاپ دزيۋدو اسكەرلەر مەن پوليتسەيلەر اراسىنا، سونىمەن قاتار ورتا مەكتەپتەر مەن جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ باعدارلاماسىنا ەنىپ، كەڭىنەن تارالا باستايدى. ال، قازاقستان جەرىندە دە بۇل سپورت ءتۇرى دامىپ قانا قويماي، وليمپيادا، الەم جارىستارىندا بالۋاندارىمىز جەمىستى ونەر كورسەتىپ، ەلىمىزدىڭ اتىن الەمگە تانىتتى. ايتالىق، اسحات جيتكەەۆ، ەلدوس سمەتوۆ سىندا ساڭلاقتارىمىز وليمپيادا ويىندارىندا كۇمىس جۇلدەلەردى يەلەنىپ، كوك بايراعىمىزدى كوكتەن جەلبىرەتتى. وسى بالۋاندارىمىز كاركەن احمەتوۆ اتىنداعى وليمپيادا رەزەرۆىنىڭ رەسپۋبليكالىق مامانداندىرىلعان مەكتەپ-ينتەرنات كوللەدجىنىڭ  تۇلەكتەرى. سونىمەن قاتار، ايتۋلى سپورت مەكتەبىنىڭ قابىرعاسىنان ءدارىس الىپ، دزيۋدو سپورتىندا الدىڭعى بۋىن اعالارىنىڭ جولىن ابىرويمەن جالعاستىرۋشى جاستار قاتارى ءوسىپ كەلەدى. سولاردىڭ ءبىرى جانە بىرەگەيى بەكارىس سادۋاقاس. ول ارگەنتينانىڭ استاناسى بۋەنوس-ايرەستە جاسوسپىرىمدەر اراسىندا وتكەن ءىىى وليمپيادا ويىندارىنىڭ التىن جۇلدەگەرى.

سول ءبىر تورتجىلدىقتىڭ بايراقتى سايىسىندا  قازاقستان قۇراماسىنىڭ قورجىنىنا دزيۋدودان  چەمپيون اتانعان بالامىز  كاركەن احمەتوۆ اتىنداعى وليمپيادا رەزەرۆىنىڭ رەسپۋبليكالىق مامانداندىرىلعان مەكتەپ-ينتەرنات كوللەدجىنىڭ  وقۋشىسى. بەكارىس 100 كگ سالماقتا دەس بەرمەي جەڭىستىڭ باس تۇعىرىنا كوتەرىلىپ، ەلىمىزدىڭ ءانۇرانىن ارگەنتينا تورىندە ويناتۋعا ءماجبۇر ەتتى. دارىندى جاس بالۋان وسىلايشا ءوزى كۇندەلىكتى جاتتىعىپ جۇرگەن مەكتەپ-ينترەناتتىڭ عانا ەمەس، بۇكىل قازاق ەلىنىڭ ابىرويىن اسقاقتاتىپ ورالدى. بابالارىمىز: «ۇيادا نە كورسەڭ ۇشقاندا سونى ىلەسىڭ»، – دەپ جاتادى. بۇل ءسوز بەكارىستاي انادان دارا تۋعان بالاعا ارنالعان شىعار. ويتكەنى، تۋمىسىنان كۇرەسكە  بەيىم جاس، وسە كەلە قاناتىنىڭ قاتايۋىنا بىردەن-ءبىر سەبەپكەر بولاتىن وقۋ-جاتتىعۋ ۇياسىن ءدال تاپقان دەپ ايتا الامىز. وقۋدا دا سپورتتا دا الدا جۇرەتىن بەكارىستىڭ كاركەن احمەتوۆ اتىنداعى وليمپيادا رەزەرۆىنىڭ رەسپۋبليكالىق مامانداندىرىلعان مەكتەپ-ينتەرنات كوللەدجىندە ءبىلىمى مەن بىرگە دزيۋدو كۇرەسىندەگە اسقار بيىكتەرگە جەتۋىنە ايتۋلى التىن ۇيا مەكتەپ-ينتەرناتىنداعى باپكەرلەرى مەن باسشىلاردىڭ قامقورلىقتارى دا شەكسىز بولعانى  ءسوزسىز. ايتپاقشى، بۇل مەكتەپتە جاپونيادان ارنايى شاقىرىلعان مامان بالۋانداردى جاتتىقتىرىپ كەلەدى. ات جىبەرىپ الدىرا المايتىن جاپونيالىق بەس دان يەگەرى، شينتورۋ چيحارانىڭ ك.احمەتوۆ مەكتەبىنە ارنايى ات باسىن تىرەپ، ءجاسوپىرىم ديۋدوشىلارعا شەبەرلىك ساباعىن وتكىزۋىنىڭ ءمانى زور. ويتكەنى، ايتۋلى مەكتەپ قابىرعاسىنان اتتارىنان ات ۇركەتىن الەمدىك دەڭگەيدەگى بالۋاندار بىرىنەن كەيىن ءبىرى تۇلەپ ۇشۋدا. جاپون مامانىنان دزيۋدو كۇرەسىنىڭ تەحنيكاسىن قىر-سىرىن ۇيرەنىپ قالۋ ءۇشىن، بوتا بالۋاندار مەكتەپ اۋلاسىندا ورىن تەپكەن، ءزاۋلىم دزيۋدو اكادەمياسىنىڭ عيماراتىندا  شۇمەكتەپ تەر توگىپ، جاتتىعۋدان ءبىر ءسات قالماۋعا تىرىسادى ەكەن.

بۇگىنگى تاڭدا مەكتەپ-ينتەرنات كوللەدجىنىڭ ديرەكتورى سەيىلحان باقتىعالي ۇلى قاراقوۆ مىرزانىڭ بەلسەندى جۇمىسىنىڭ ناتيجەسىندە بوي كوتەرگەن ءزاۋلىم دزيۋدو اكادەمياسىندا بالۋاندار شەبەرلىكتەرىن  شىڭداۋدا. بۇل اكادەميا ەلىمىزدەگى دزيۋدو كۇرەسىنە ارنالعان كوشباسشى سپورت سارايىنىڭ ءبىرى بىرەگەيى دەپ ايتۋعا تولىق نەگىز بار. ويتكەنى، تابالدىرىقتان باسىپ كىرگەن ىنتالى جاسقا دزيۋدو كۇرەسىندە ۇلكەن جەتىستىككە جەتۋ ءۇشىن بارلىق جاعداي جانجاقتى جاسالعان. «اعاعا قاراپ ءىنى وسەر» دەمەكشى، اتتارى ايگىلى اعالارىنىڭ ءىزىن باسار جاستار قالايدا وليمپيادا بيىگىن باعىندىرۋدى ماقسات ەتكەن. سوندىقتان دا دزيۋدو كۇرەسىنە ەرەكشە قولداۋ جاساپ، كوڭىل ءبولىپ وتىرعان كاركەن احمەتوۆ اتىنداعى وليمپيادا رەزەرۆىنىڭ رەسپۋبليكالىق مامانداندىرىلعان مەكتەپ-ينتەرنات كوللەدجىنىڭ الار اسۋى ءالى الدا دەپ بىلەمىز. ال، قازاقستان جەرىندە دە دزيۋدو كۇرەسى وسىلايشا دامىپ قانا قويماي، وليمپيادا الەم جارىستارىندا بالۋاندارىمىز جەمىستى ونەر كورسەتىپ، ەلىمىزدىڭ اتىن الەمگە تانىتىپ كەلەدى.

اقىن ورداباي ۇلى،

الماتى