ترياتلونشى انەل سىتدىقوۆا لا-مانش بۇعازىن ءجۇزىپ شىعادى

انەل الىبەكقىزى سىتدىقوۆا باتىس قازاقستان وبلىسىنىڭ ورتالىعى ورال قالاسىندا تۋعان. جاستايىنان ءسىڭلىسى اسەل ەكەۋىن اتا-اناسى الىبەك باقتىگەرەي ۇلى مەن قانيپا ماxامبەتقىزى تەك ساباقتارىن ۇزدىك وقىپ قانا ەمەس، ۇنەمى سپورتپەن شۇعىلدانىپ جۇرۋلەرىن قاداعالاپ، قىزدارىنا وتە جاقسى تاربيە بەرە ءبىلدى.

مىنە، سول تاربيەءنى العان ەڭبەكقور انەل قازىر بارلىق وتانداستارىمىزدىڭ ماقتانىشىنا اينالدى.

مەكتەپتى ورالدان، جوعارى وقۋ ورنىن الماتىدان ۇزدىك بىتىرگەن انەل، انگلياداعى اتاقتى كەمبريدج ۋنيۆەرسيتەتىنە ءتۇسىپ، ونىڭ وقۋىن دا جاقسى باعامەن اياقتادى. قازىرگى ۋاقىتتا جۇبايى نۇرلان ەكەۋى ءۇش ۇل تاربيەلەپ وتىر. ءۇش ۇلى دا ساباق پەن سپورتتى سەرىك ەتىپ انگلياداعى وكسفورد مەكتەبىندە ءتالىم الادى.

ەندى انەلدىڭ سپورتتاعى جەتىستىكتەرىنە توقتالساق.
جايىقتان شىققان قازاقتىڭ قاراپايىم قىزى، «قازاقستاننىڭ تەمىر حانشايىمى» نوميناتسياسىنىڭ بىرنەشە دۇركىن يەگەرى، بەلگىلى ترياتلونشى، قازاقستاننان شىققان تۇڭعىش ايرونمەن (Ironman)، تۇڭعىش ۋلترامەن (Ultraman).
تمد اۋماعىندا بۇعان دەيىن مۇنداي جەتىستىككە ەشكىم جەتپەگەن.
انەل جاستايىنان سۋدا ءجۇزۋ مەن ۆەلوسيپەد تەبۋگە قۇمار بولعان. وسە كەلە وسى سپورت تۇرلەرىمەن ارنايى شۇعىلدانعاندى جانى ءسۇيىپ، وعان جۇگىرۋ سپورتىن قوسىپ، ەندى مىنە، الەمگە تانىمال ترياتلونشى اتاندى.
وسىدان 9-10 جىل بۇرىن دۇنيەجۇزىنىڭ دامىعان ەلدەرىندە ادام سەنگىسىز وسىنداي قيىن دا قىزىقتى سپورت تۇرلەرىمەن اينالىساتىن اتاقتى سپورتشى-ترياتلونشىلاردىڭ بار ەكەنىنەن xاباردار بولعان انەل، قالايدا وسى الەمنىڭ مىقتىلارىنىڭ قاتارىنا قوسىلۋعا بەل بۋادى. بىراق، ءۇش بالانىڭ اناسى، جۇبايىنىڭ سۇيىكتى جارى انەلگە بۇل بەلەستەردى باعىندىرۋ وڭاي بولعان جوق. الدىمەن ول اللانىڭ، قالا بەردى اتا-اناسى مەن وتباسىنىڭ قولداۋىمەن قيىن بەلەستەردىڭ بىرىنەن كەيىن ءبىرىن باعىندىرا باستادى.
شۆەيتساريا، مالايزيا، نيدەرلاندى جانە كانادا ەلدەرىندە ترياتلوننىڭ بارلىق قىر-سىرىن ۇيرەنىپ، حالىقارالىق جارىستاردىڭ بارىندە جۇلدەلى ورىندارعا يە بولىپ وتىردى. كانادادا ەكى مارتە ايرونمەن (Ironman) اتاندى. ول دەگەنىڭىز توقتاماستان 5 كم ءجۇزۋ، 180 كم-گە ۆەلوسيپەد تەبۋ، سوسىن 42 كم جاياۋ جۇگىرۋ. العاشقىدا انەلدىڭ مارافوندا جۇگىرۋ ۋاقىتى 16 ساعات بولسا، سوڭعى كەزدەرى ونى 14 ساعاتقا قىسقارتتى.
سودان كەيىن ۋلترامەن (Ultraman) اتاعىن دا الدى.

جارىستىڭ ءبىرىنشى كۇنى توقتاماستان 10 كم سۋدا ءجۇزىپ، سۋدان شىعىسىمەن ۆەلوسيپەدپەن 145 كم ءجۇردى. ەكىنشى كۇنى 12 ساعاتتا 275 كم ۆەلوسيپەد تەپتى.  سوندا ەكى كۇندە ۆەلوسيپەدپەن بارلىعى 420.2 كم ءجۇرىپ ءوتتى.
ءۇشىنشى كۇنى 84.3 كم جاياۋ جۇگىردى. سوڭعى مالىمەت بويىنشا دۇنيەجۇزىندە 12 ۋلترامەن (Ultraman) بولسا، سونىڭ ۇشەۋى ايەل ادام، ال سول ۇشەۋدىڭ  بىرى قازاقتىڭ قىزى – انەل!
2016 جىلى 38 جاستاعى قازاقتىڭ قايسار قىزى ۇلىبريتانيانىڭ وڭتۇستىك جاعالاۋىنان فرانتسيانىڭ سولتۇستىك جاعالاۋىنا دەيىن سوزىلىپ، اتلانت مۇxيتى مەن سولتۇستىك تەڭىزىن قوسىپ جاتقان الەمگە ايگىلى لا-مانش بۇعازىن توقتاماستان ءجۇزىپ وتۋگە بەل بايلادى. لا-مانش بۇعازىنىڭ جالپى ۇزىندىعى – 560 كم.
باتىسىندا ەنى 240 كم بولسا، شىعىسىنداعى ەنى 33.1 كم. ەڭ تەرەڭ جەرى 147 مەتر، ال ورتاشا تەرەڭدىگى 63 مەتر. بۇل ۇلكەن سىناققا انەل «قازاقستاندىق گەوگرافيا قوعامى» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ ۇيىتقى بولۋىمەن وتە تىڭعىلىقتى دايىندالدى. ەرەجە بويىنشا انەلگە نەبارى 15-17 گرادۋس جىلى سۋدا، توقتاماستان 33.5 كم، ارنايى ءجۇزۋ كيىمىسىز (گيدروكوستيۋمسىز) تەك كوزىلدىرىك، باس كيىم، ءجۇزۋ كيىمى (كۋپالنيك)، ءتىپتى قاسىندا ۋاقىت ساناپ ءجۇزىپ كەلە جاتقان تورەشىلەردىڭ قايىعىنا ساۋساعىڭدى دا تيگىزبەي، ءجۇزىپ شىعۋ كەرەك ەدى.
سونىمەن كوپتەن كۇتكەن تاريxي ساتتە كەلىپ جەتتى.

اۋا-رايىنىڭ قولايسىزدىعىنان سۋدىڭ تولقىنى كۇشەيىپ، بەت قاراتپاي تۇردى. ۋاقىتتىڭ ءوتىپ جاتقانىنا بايلانىستى ەرەجە بويىنشا انەلگە جارىستى نە باستاۋ نە ودان باس تارتۋ كەرەك ەدى. بىراق، «شەشىنگەن سۋدان تايىنباس» دەپ اتام قازاق ايتقانداي، قازاقتىڭ قايسار قىزى، ءۇش بالانىڭ اناسى، حالقىمىزدىڭ نامىسى ءۇشىن، ەلىمىزدىڭ ابىرويى ءۇشىن ۇلىبريتانيانىڭ جاعالاۋىنان سۋعا سەكىرە جونەلدى. بۇل 6 ماۋسىم، تۇنگى ساعات 3-ءتىڭ كەزى بولاتىن. تاس قاراڭعى تۇندە قايىقتاعى تورەشىلەردىڭ تۇسىرگەن شامىنىڭ جارىعىمەن باتىر دا ەرجۇرەك قازاق قىزى لا-مانشتىڭ تولقىندارىنىڭ اراسىنا ەنىپ جاعادان ۇزاي باستايدى. ول ءۇش ساعاتتا 15،5 كم ءجۇزدى.  سويتىپ، تاڭ قىلاڭ بەرە باستاعان ساتتە قارت لا-مانش تولقىنى مەن اعىسىن بۇرىنعىداندا كۇشەيتىپ، قازاق قىزىنىڭ قارقىنىن باسەڭدەتىپ تاستادى. وكىنىشكە وراي سول جەردەن انەلگە جارىستى توقتاتۋعا تۋرا كەلدى. بىراق نامىستى قولدان بەرمەگەن قازاقتىڭ قايسار قىزى الداعى ۋاقىتتا دايىندالىپ، تاعى ءبىر مارتە باعىن سىناپ كورەتىندىگىن ايتتى.

تاريxقا ۇڭىلسەك وسى لا-مانشتى 1000-نان اسا ادام ءجۇزىپ وتكەن ەكەن. ارينە، كوبى ەر ادامدار ەكەنى بەلگىلى. الايدا، ايەلدەر اراسىنان العاشقى بولىپ 1926 جىلى گەرترۋدا ەدەرلە ءجۇزىپ وتكەن. 2019 جىلدىڭ 2 شىلدە كۇنى كۇنى لوندون ۋاقىتىمەن تۇنگى ساعات 2.00-دە باستاۋ العان مارافوندا قازاقستاندىق ءتورت ترياتلونشى قىزدارىمىز – انەل سىتدىقوۆا، ەلفيرا دۋدنيك، ءمادينا قۇرمانباەۆا، ەلەنا كۋن «تەمىر انالار» كومانداسىنان، xالىق اراسىندا «ەڭ قورقىنىشتى قاشىقتىق» اتانىپ كەتكەن ەكسترەمالدى ۋلترا-ترياتلونعا قاتىسىپ، ايدى اسپانعا ءبىر-اق شىعاردى. وسى لوندونداعى ءمارمار قاقپادان پاريجدەگى تريۋمفالدى اركاعا دەيىن سوزىلىپ جاتقان ارا قاشىقتىقتى «ەڭ قورقىنىشتى قاشىقتىق» دەپ بەكەرگە ايتپاسا كەرەك. نەگە دەسەڭىز ادام سەنگىسىز 470 كم قاشىقتىقتى (ەستافەتا جۇيەسىمەن) ءوتىپ شىعۋ كەز-كەلگەن سپورتشىنىڭ قولىنان كەلە بەرمەسى انىق.

مارافون مارشرۋتى: لوندوننان دۋۆرعا دەيىن 140 كم جۇگىرۋ، 36 كم شاماسىندا لا-مانش بۇعازىن ءجۇزىپ ءوتۋ، سوسىن 290 كم پاريجعا دەيىن ۆەلوسيپەدپەن ءجۇرىپ ءوتۋ.

مىنە، ءبىزدىڭ باتىر قىزدارىمىز 4 شىلدە كۇنى ساعات 11.30-دىڭ شاماسىندا  پاريجدە ايگىلى مارافوننىڭ مارەسىنە جەتتى. انەل، قازاقستاننان كەلگەن ءۇش قۇربىسىنىڭ وسى ۇلكەن دوداعا قاتىسۋىنا تىكەلەي اتسالىسىپ، لوندوندا تۇرعاسىن ۇيىمداستىرۋ جۇمىستارىن (قايىقتاردى جالعا الۋ، قايىقتىڭ كاپيتانىنان باستاپ، تورەشىلەر، دارىگەرلەر، نۇسقاۋشى-وقىتۋشىلار، كومەكشىلەر جانە ت.ب.) ءوز قولىنا الىپ، بارلىعىن ۇيلەستىرىپ قويدى. بۇل جارىسقا قاتىسۋ ءۇشىن جول اقىسى، جاتاتىن ورىن، تاماقتانۋعا جانە جاڭا جوعارىدا كورسەتىلگەندەي قوماقتى قاراجات كەرەك ەكەنى بەلگىلى. ءاربىر جارىسقا قاتىسۋشى ۇيىمداستىرۋ كوميتەتىنە 8000 فۋنت ستەرلينگ جارنا تولەۋى ءتيىس. وسىنداي بۇرىن-سوڭدى قازاقستاننان ەشكىم قاتىسا الماعان ۇلكەن دوداعا ءوز اقشاسىمەن بارىپ قاتىسىپ، قازاقتىڭ كوك بايراعىن ەۋروپادا جەلبىرەتكەن قازاقستاننىڭ ءتورت باتىر قىزىنا العىسىمىز شەكسىز!

انەل بىلتىر ءوزىنىڭ 40 جاسىنا تارتۋ رەتىندە لا-مانش بۇعازىن جۇزەمىن دەپ الدىنا ماقسات قويعان ەكەن. الايدا بەلگىلى ءبىر سەبەپتەرگە بايلانىستى ويى ىسكە اسپادى. ەندى ول ءبىر ايدان سوڭ، ياعني تامىز ايىندا ۇلىبريتانيا مەن فرانتسيانىڭ جاعالاۋىنا دەيىن سوزىلىپ جاتقان ايگىلى بۇعازدى ءجۇزىپ شىعامىن دەپ جوسپارلاپ وتىر. قازاقتا «ەر كەزەگى ۇشكە دەيىن» دەگەن ءسوز بار. وسىنى قايسار مىنەزدى انەل ساناسىنا مىقتاپ ءتۇيىپ، لا-مانشتى ءجۇزىپ، بۇكىل الەمگە حالقىمىزدىڭ ءور رۋحىن، نامىسىن كورسەتكىم كەلەدى دەيدى ەكەن.

العا قويعان ماقسات ىسكە اسسىن، قازاقتىڭ ماقتانىشىنا اينالعان نامىسشىل قىزى انەل!

داستان كەنجالين،

الماتى