مىرزاعالي ايتجانوۆتى اتاقتى كۋبالىق جاتتىقتىرۋشى ساگارراعا ۇقساتامىن – بولات ءجۇمادىلوۆ

بوكستان وليمپيادانىڭ ەكى دۇركىن كۇمىس جۇلدەگەرى، الەم چەمپيونى بولات ءجۇمادىلوۆ وزبەكستاندا اياقتالعان الەمدىك دودادا ۇلتتىق قۇرامانىڭ جەكپە-جەكتەرىنە باعا بەردى.

– بولات نۇرەتدين ۇلى، الەم چەمپيوناتىندا بوكسشىلاردىڭ جەكپە-جەكتەرى كوڭىلىڭىزدەن شىقتى ما؟

– بارى جاقسى، كەرەمەت بولدى. قازاق بوكسشىلارى تەحنيكانى كورسەتتى. جەكپە-جەكتەردە جىگىتتەر ءبارىن جاقسى ىستەدى. قارسى شابۋىل، قارسىلاسىنا جاقىنداپ، سوققى بەرۋ ءبارى بولدى. شارشى الاڭدا ويناپ ءجۇرىپ بوكستاستى. بوكسشىلاردىڭ دايىندىعى جاقسى ەكەن. مىرزاعالي قۇلان ۇلىن قۇتتىقتايمىن! مەن مىرزاعالي ايتجانوۆتى كۋبانىڭ اتاقتى بوكسشىسى جانە جاتتىقتىرۋشىسى السيدەس ساگارراعا ۇقساتامىن. ول 1964-2000 جىلدارى كۋبانىڭ قۇراماسىن تالاي بيىكتەرگە شىعاردى.

مىرزاعالي قۇلان ۇلى دا ءبىزدىڭ تالاي جىگىتتەردى بيىك بەلەسكە الىپ شىقتى. سوندىقتان ۇلتتىق قۇرامانىڭ باس جاتتىقتىرۋشىسى بوستاندىق ەلىنىڭ اتاقتى مامانىنىڭ جولىن جالعاستىرىپ جاتىر دەۋگە بولادى. ەندى الدا تالاي وليمپيادا، الەم، ازيا چەمپيوناتتارى بار. ۇلتتىق قۇراماعا ساتتىلىك تىلەيمىن! بوكسشىلاردى قولداعان ەلگە، حالىققا راحمەت! پرەزيدەنتىمىزگە راحمەت! ول كىسى دە ءبارىن باقىلاپ وتىردى. سوڭىنان قۇتتىقتاۋ حات جىبەردى.

– فينالدا دۋلات بەكباۋوۆ كۇمىس جۇلدە الىپ قالدى. ونىڭ ءوزى ۇلكەن جەتىستىك قوي. دەگەنمەن التىن مەدال الۋعا مۇمكىندىگى بار ما ەدى؟

– دۋلات بەكباۋوۆتىڭ جاسى ۇلكەن. بوكستا جاس ەرەكشەلىگى كوپ ءرول وينايدى. كەيبىر جىگىتتەر جاسىنا قاراپ، بوكستى تاستاپ كەتەدى. ال دۋلات تاستاعان جوق. سوندىقتان ونىڭ كۇمىس جۇلدە العانى – ۇلكەن ەڭبەك. ونىڭ ەڭبەگى ءسىڭدى. وسى جەردە مەن دۋلاتتىڭ جەكە باپكەرى نۇرلان اقۇرپەكوۆكە العىس ايتقىم كەلەدى. ول دۋلاتتى جولىنان قالدىرماي، ونى كوتەرىپ، ەندى مىنە، بيىك شىڭعا شىعاردى.

جالپى، قازاقستان بوكس فەدەراتسياسى ۇلتتىق قۇرامانى جارىسقا دايىنداۋعا كوپ ەڭبەك ەتتى. فەدەراتسيانىڭ پرەزيدەنتى كەڭەس راقىشەۆكە مىڭ العىس! ازاماتتىڭ جاقسى ىستەرىن ايتۋ كەرەك. ول بوكسشىلارىمىزعا كوپ قولداۋ كورسەتتى.

– ءسال شەگىنىس جاساپ، شيرەك فينالعا كەلەيىكشى. قامشىبەك قوڭقاباەۆ تۋرالى سۇرايىن دەگەنمىن…

– ءيا، قامشىبەك…

– باحودير جالولوۆپەن جەكپە-جەگىن قالاي باعالايسىز؟

– باحودير جالولوۆ وڭاي بوكسشى ەمەس. ول ءبىرىنشى، ەكىنشى راۋندتا تىڭ بولدى. سول سەبەپتى، قامشىبەك وعان جاقىنداعان جوق. قازىر كوبىسى نەگە قامشىبەك ءبىرىنشى، ەكىنشى راۋندتا دۇرىس بوكستاسپادى، نەگە، نەگە دەپ جاتىر عوي. مەنىڭ ويىمشا، قامشىبەك ءبارىن دۇرىس ىستەدى. ونىڭ جالولوۆقا جاقىنداماعانى دۇرىس بولدى. ويتكەنى جامان سوققى الار ەدى. ال وزبەك بوكسشىسىنىڭ سوققىسى – وتە جامان، وتە اۋىر. ول ءبىر سوققى جاساسا، ادامدى ەسىنەن تاڭدىرىپ جىبەرۋى مۇمكىن. سوندىقتان قامشىبەك جەكپە-جەكتىڭ باسىندا ساق بوكستاستى. ءبارىن اقىلمەن ىستەدى. نوكاۋتقا تۇسكەن جوق.

قامشىبەكتىڭ ءۇشىنشى راۋندتا شيراق قيمىلداعانى – جالولوۆتىڭ شارشاعانىنان. باحودير شارشاعان سوڭ، سوققىلارى تيمەي جاتتى.

– دۇرىس ەكەن. الەۋمەتتىك جەلىدە قوڭقاباەۆقا سالماق اۋىستىرۋ كەرەك دەگەن پىكىرلەر ايتىلىپ جاتىر. وعان نە دەيسىز؟

– سالماق اۋىستىرۋ دەگەن وڭاي ما ەكەن؟! مەن قامشىبەكتىڭ سالماعىن بىلمەيمىن. ول مۇمكىن 105، 110 كەلى شىعار. سوندا وعان 15 كەلى ءتۇسىرۋ كەرەك پە؟! سالماق قۋ دەگەن وڭاي شارۋا ەمەس.

تاعى ءبىر ايتايىن دەگەنىم، قامشىبەككە جالولوۆپەن جەكپە-جەكتە ەكى قولىمەن جۇمىس ىستەۋ كەرەك ەدى. ول سول قولىمەن ۇرادى دا وڭ قولىمەن وڭ جاقتان ۇرمايدى. ونىڭ قاتەلىگى سول بولدى. ول سول قولىمەن ءبىر سوققى جاساپ، ەكىنشى قولىمەن جاساعان جوق. ونىڭ باپكەرلەرى دە جاقسى بىلەدى. وزىنە دە ايتقان شىعار.

– جەڭىل سالماقتاعى بوكسشىلار جارادى. ماحمۇد پەن سانجار قازاقتىڭ ستيلىندە بوكستاستى ما؟

– ماحمۇد سابىرحان دا، سانجار تاشكەنباي دا ءبىر تەمپتە بوكستاسىپ، ناعىز تەحنيكالارىن كورسەتتى. ريزا بولدىم. ءيا، ءبىزدىڭ قازاقتىڭ ءستيلى عوي. قارسىلاستارى ەشتەڭە ىستەي العان جوق. ولار قارسىلاستارىن شارشاتىپ، جۇندەي ءتۇتتى. ەكەۋى دە ءبىر ورىندا تۇرماي، ءتىپتى، ۇپايلارىنا قاناعاتتانباي، شارشى الاڭنىڭ شاڭىن قاقتى. بارلىق ايلا-تاسىلدەرىن كورسەتتى. رينگتە اراقاشىقتىق ۇستاپ، كەرەك كەزىندە شەگىنىپ، سوققىلار جاساپ وتىردى جانە ول سوققىلارى قانداي دەسەڭىزشى! مۇنى شەبەرلىكتىڭ شىڭى دەيدى.

– اسىلانبەك شىمبەرگەنوۆ پەن نۇربەك ورالباي تۋرالى نە ايتاسىز؟

– اسىلانبەك ەرلەدى. اللاعا شۇكىر، الەم چەمپيونى اتاندى. جاسى ۇلكەن بوكسشىعا الەم چەمپيوناتىن جەڭىپ الۋ وڭاي ەمەس. ءبىر جاعىنان قۇرامانىڭ كاپيتانى، ەكىنشى جاعىنان كاپيتان بولعان سوڭ، جاۋاپكەرشىلىكتىڭ جۇگى اۋىر. مۇنداي جاعداي ادامنىڭ جۇيكەسىنە كەرى اسەر ەتەدى. ول سونىڭ بارىنە شىدادى. مەن ونىڭ كوز جاسىنا ەرىك بەرگەنىن جاقسى تۇسىنەمىن.

تالعات سىرىمبەتوۆتى دە ماقتاۋ كەرەك. ونىمەن دە ماقتانۋ كەرەك. وكىنىشكە قاراي، يوردانيالىق بوكسشىدان ۇتىلىپ قالدى. سولاي دەسەك تە ول جاقسى بوكستاستى. مەن وعان ريزامىن. ەڭبەكتى اقتادى.

ەگىزدەر نۇربەك پەن ايبەكتى دە جاقسى بىلەمىن. ەكەۋى دە تالانتتى بوكسشى. ەكەۋى دە مەنىڭ كوز الدىمدا ءوستى. ولاردى بالا كەزدەرىنەن بىلەمىن. نۇربەك التىن مەدالدى لايىقتى الدى. ونىڭ جاتتىقتىرۋشىسى اسقار ەركەباەۆقا ريزامىن. اسقار دا نۇربەككە سەندى. ول سول سەنىمدى اقتاپ شىقتى. نۇربەكتى وسى دەڭگەيگە جەتكىزدى.

جالپى، الەم چەمپيوناتىنا بارا الماعان سپورتشىلاردىڭ نيەتى مەن تىلەگىنە قۇرمەتپەن قاراۋ كەرەك. ولاردىڭ دا ەڭبەگىن باعالاۋ قاجەت. ولار دا ءبىر كىسىدەي جارىسقا دايىندالادى.

– اڭگىمەڭىزگە راحمەت! ءبارىن دۇرىس ايتتىڭىز.

اڭگىمەلەسكەن داستان كەنجالين،

استانا