Elimizde sport ınfraqurylymy jetispeıdi — mınıstr

Memlekettiń dene shynyqtyrý men sport salasyna qatysty qoǵam aldynda eki negizgi mindeti bar. Ol el turǵyndarynyń dene shynyqtyrýmen aınalysýyna jaǵdaı jasaý jáne joǵarǵy jetistikter sportyn damytý. Bul týraly premer-mınıstr Álıhan Smaıylovtyń tóraǵalyǵymen ótken Úkimet otyrysynda Mádenıet jáne sport mınıstri Ashat Oralov málimdedi. Sondaı-aq, kún tártibindegi máselege qatysty Túrkistan oblysynyń ákimi Darhan Satybaldy baıandama jasady.

Onyń aıtýynsha, buqaralyq sporttyń negizgi tórt ereksheligi bar. Birinshisi, dene shynyqtyrýdyń barlyq jas sanatyndaǵy azamattar úshin qoljetimdi bolýy. Ekinshisi, barlyq jas sanaty úshin úzdiksizdigi jáne ózara sabaqtastyǵy. Úshinshisi, sporttyq jetistiktiń bolmaýy, ıaǵnı, «Bastysy – jeńis emes, qatysý» qaǵıdasy. Tórtinshi ereksheligi – arnaıy daıyndyqtyń qajet etilmeýi.

Qazirgi tańda mınıstrlik jergilikti atqarýshy organdarmen birlesip buqaralyq sportty damytý boıynsha birqatar jumystar atqaryp otyr.

Elimizde jyl saıyn 1,2 mln adamdy, onyń ishinde aýyldyq jerlerde 500 myń adamdy qamtıtyn, ártúrli deńgeıdegi 25 myńnan asa sporttyq-buqaralyq is-shara turaqty túrde ótkiziledi. Ásirese, sońǵy jyldary júgirý, marafondar, velosherýler, sporttyq festıvaldar, otbasylyq jarystar, jappaı syrǵanaý syndy is-sharalar tanymal bola bastady.

Osy oraıda, dene shynyqtyrý jáne sportpen shuǵyldanatyn azamattardyń aýqymyn keńeıtýdiń mańyzdy bir quraly Prezıdenttik testilerdi tapsyrý bolyp tabylady. Mysal retinde 2020 jyldan bastap, el boıynsha mundaı testilerdi tapsyrýǵa 7,6 mıllıon adam qatysty. Atap aıtqanda, 2020 jyly – 1,2 mln adam, 2021 jyly – 2,6 mln adam, 2022 jyly – 3,8 mln adam tapsyrǵan bolatyn. Nátıjesinde, búgingi kúni elimizde dene shynyqtyrý jáne sportpen aınalysatyndardyń sany halyq sanynyń 38,5%-y (7,5 mln-nan astam adamdy) boldy. Sonymen qatar balalardyń buqaralyq sportpen jáne dene shynyqtyrýmen turaqty shuǵyldanýyna jiti nazar aýdarylady, — dep atap ótti mınıstr.

Onyń málimetine qaraǵanda, osy maqsatta elimizde balalar men jasóspirimderdiń 800-den astam klýby qyzmet kórsetedi.

Oqý-aǵartý mınıstrliginiń jelisi boıynsha 2022-2023 oqý jylynda qosymsha bilim berý baǵdarlamasy boıynsha mektepterde 49 myńnan astam sport úıirmesi jumys istep, oǵan 1,3 mln-ǵa jýyq bala qatysty.

Bizdiń mınıstrlik sport jáne shyǵarmashylyq úıirmelerin jan basyna qarjylandyrý jobasyna jaýapty. Bıylǵy jyly memlekettik sporttyq tapsyrys boıynsha 190 myńnan astam bala sport úıirmelerimen qamtyldy. Alaıda, qazirgi tańda bul baǵdarlamany qalalyq jerde iske asyrý qolaıly bolǵandyqtan, aýyldyq jerge jetkilikti deńgeıde kóńil bólinbeı otyr. Bul máseleni sheshý úshin, Mınıstrlik tarapynan jańa taraýmen tolyqtyrý boıynsha jumystar júrgizilýde. Bul jaǵdaı qarjylandyrýdy «qalalyq» jáne «aýyldyq» aımaqtar dep bólý (saralaý) sharttaryn engizýdi qamtamasyz etedi, — dedi Ashat Oralov.

О́z kezeginde mınıstr, atqarylyp jatqan jumystarǵa qaramastan, salanyń problemalary da jetkilikti ekenin jasyrmady. Salaǵa júrgizilgen taldaý kórsetkendeı, elde dene shynyqtyrýdy damytýdyń negizgi problemasy – qajetti sport ınfraqurylymynyń jetispeýi.

Jergilikti jerlerde ákimdikter qoldanystaǵy sport ǵımarattaryn, alańdaryn qaıta qalpyna keltirý jáne jańartý, sonymen qatar halyq tyǵyz ornalasqan oryndarda qymbat emes sport nysandaryn salý jóninde birshama sharalar qabyldaýda. Alaıda bul sharalar búgingi tańda jetkiliksiz bolyp otyr. Jalpy respýblıka boıynsha 43 myńnan astam sporttyq ǵımarat bolsa, onyń 23 myńnan astamy – aýyldyq jerde ornalasqan. Bıyl Úkimet qaýlysymen bekitilgen Jospar-kestege sáıkes 113 jańa sporttyq nysan salý, 20 sporttyq nysandy kúrdeli jóndeý, jumys istep turǵan sportnysandaryn jete jaraqtandyrý jónindegi 6 joba boıynsha jumys jalǵastyrylatynyn atap ótkim keledi. Sondaı-aq mınıstrlik qajettilikti anyqtaý úshin búgingi kúni oblystardaǵy sport nysandaryna túgendeý (ınventarızaııa) júrgizedi, — dedi ol.

Onyń aıtýynsha, jas jáne kásiptik ereksheligine qaraı dene shynyqtyrýmen shuǵyldanýshylar bes sanatqa bólinedi. Olar mektep jasyna deıingiler, mektep oqýshylary, stýdenttik jastar, eńbekkerler jáne zeınetkerler. Atalǵan bes sanattaǵy azamattar arasynda dene shynyqtyrýdy damytý maqsatty jáne júıeli túrde uıymdastyrylýy tıis.

Osy maqsatta oqýshylar jáne stýdentter arasynda orta mekteptiń baǵdarlamasyna kiretin sport túrlerinen jyl saıyn mektep jáne stýdentter lıgalary uıymdastyrylyp keledi. Biraq, mektep jáne stýdenttik lıga úshin arnaıy bıýdjettik baǵdarlamanyń bolmaýyna baılanysty bul lıgalar tıisti deńgeıde uıymdastyrylmaı otyr.

Ashat Oralovtyń aıtýynsha, eńbekkerler men zeınetkerler arasynda keshendi sporttyq is-sharalar ótkizilmeıdi. Atalǵan lıgalardyń aýqymyn keńeıtip, áleýetin kúsheıtip, jańa deńgeıge kóterý úshin aǵymdaǵy jyldan bastap Mádenıet jáne sport mınıstrligi ortalyq jáne jergilikti atqarýshy organdarmen, sondaı-aq kásipodaqtarmen lıgalardy birlese uıymdastyratyn bolady.

Sonymen qatar bıyl elimizdegi buqaralyq sportty damytý jáne salaýatty ómir saltyn qalyptastyrý maqsatynda Qazaqstan Respýblıkasynyń 2023-2029 jyldarǵa arnalǵan dene shynyqtyrý men sportty damytý tujyrymdamasy bekitilgen. Tujyrymdamada naqtylanǵan kórsetkishterge, qoıylǵan nátıjelerge qol jetkizý memlekettik áleýmettik saıasattyń quramdas bóligi – dene shynyqtyrý men sporttyń damýyna qolaıly jaǵdaı jasaýǵa múmkindik beretin bolady.

О́z kezeginde Darhan Satybaldy turǵyndardy sporttyq ınfraqurylymmen qamtý úshin oblysta 79 myń sharshy metr sport zaldary men 8 myń sharshy metr basseınder salynǵanyn aıtty.

Deni saý ult» ulttyq jobasy aıasynda Mádenıet jáne sport mınıstrliginiń usynǵan josparyna sáıkes, 6 aıdyń nátıjesi boıynsha sporttyq ınfraqurylymmen qamtý kórsetkishiniń naqty oryndalýy 31%-ǵa jetip, jyldyq jospar tolyǵymen oryndalyp otyr. Sporttyq ınfraqurylymdy damytý maqsatynda oblysta birneshe iri sport nysany salyndy. Atap aıtqanda, Halyqaralyq Tennıs ortalyǵynyń qurylysy aıaqtalyp, paıdalanýǵa berildi. Túrkistan qalasynda Muz saraıynyń qurylysy júrgizilýde, nysandy tamyz aıynda paıdalanýǵa berý josparlanyp otyr, — dedi óńir basshysy.

Sonymen qatar qurylysy kelesi jylǵa ótpeli Bekzat Sattarhanov atyndaǵy sport keshenin kúrdeli jóndeý jáne Eskek esý kanalyn salý jobalary júzege asyrylyp jatyr. Atalǵan nysandardyń qurylys jumystaryn aıaqtap, merziminde paıdalanýǵa tapsyrý úshin Qarjy mınıstrligimen birlesip, tıisti jumystar atqarylyp keledi.

Budan bólek, «Aýyl – El besigi» jobasynyń aıasynda 18 eldi mekende jalpy alany 22,5 myń sharshy metrdy quraıtyn 18 sport zaly men dene shynyqtyrý keshenderiniń qurylystary júrgizilip jatyr.

Onyń ishinde, 3 myń sharshy metrdy quraıtyn 4 nysan jyl sońyna deıin paıdalanýǵa beriledi, qalǵandary kelesi jylǵa qaldyryldy.

Bıýdjettik qarajattardan bólek, sporttyq ınfraqurylymmen qamtý jumystaryna jeke ınvestorlar tartylyp otyr. Jyl basynan beri 20 nysan jeke ınvestıııalar esebinen salynyp, paıdalanýǵa berildi. Jyldyń sońyna deıin jeke kásipkerler esebinen qosymsha 10 nysandy paıdalanýǵa berý josparlanyp otyr. Odan bólek, sport ınfraqurylymyn asa qajet etetin aýyldardan sport nysandaryn salý boıynsha arnaıy jol kartasy ázirlendi. Jalpy, aýyldyq jerlerde sport nysandaryn qajet etetin 96 eldi meken anyqtalyp otyr, — dedi Darhan Satybaldy.

Keltirilgen málimetke súıensek, «Qazaqstan halqyna» qoǵamdyq qorynyń esebinen bul eldi mekenderde tez salynatyn modýldik sport qurylystaryn qarjylandyrý máselesi pysyqtalýda.

Atqarylǵan jumystardyń nátıjesinde, bıyl sporttyq ınfraqurylymmen qamtý deńgeıin 32,7%-ǵa, kelesi jyly 38,4%-ǵa deıin jetkizý josparlanyp otyr. О́ńirde sporttyq ınfraqurylymmen qamtý baǵytyndaǵy jumystar óz jalǵasyn tabatyn bolady. Bul jumystar ákimdiktiń turaqty baqylaýynda.

 

Dastan KENJALIN,

ASTANA