Bulaı bolmaýy kerek edi… — Serik Abdrahmanov «Tórt aǵaıyndynyń» biri týraly

Qoǵam qaıratkeri Serik Abdrahmanov jaqynda fánıden baqıǵa attanǵan «Tórt aǵaıyndynyń» biri Erkin Izbasardyń qazasyna baılanysty onyń otbasy men týǵan-týystaryna jáne basqa da jaqyndaryna kóńil aıtty. Serik Abdrahmanuly Erkin Izbasardyń fánıdegi jaqsy jaǵyn eske aldy. Ol marqumdy Jeltoqsannyń qaharmanyna teńep, ony ult namysyn qorǵaǵan azamat dep atady.

80-jyldardyń ortasynda, — dedi ol, — Erkin Izbasar Almaty zooveterınarlyq ınstıtýtynyń stýdenti bola júrip, birge turatyn qurbylarynyń qalaýymen óz jataqhanalarynyń komendanty bolyp saılanǵan edi. Erkin kúres sheberi, oqý úzdigi, qurdastarynyń aldyndaǵy bedeli men boıyna daryǵan uıymdastyrý qabiletiniń arqasynda turǵynjaılarda tártip pen tazalyqty qalyptastyrdy. Bul sol kezdegi stýdentter arasynda ózin-ózi basqarý (samoýpravlenıe) tájirıbesiniń úzdik úlgisi boldy. Men Qazaqstan komsomolynyń jetekshisi retinde bul týraly úlken minberlerden aıtyp nasıhattap júrdim. Ozyq bastama kóp jerlerde qoldaý tapty.

Odan ári Serik Abdrahmanuly 1986 jylǵy Jeltoqsan oqıǵasynda Erkin Izbasarmen kezdesken kezin aıtty.

18-jeltoqsan kúni men tús ýaqytynan bastap Brejnev alańynda ereýilshiler arasynda bolyp, áskerıler sherýdi kúshpen tarqatyp, beıbitshil jastarǵa kórsetken qatygezdikterine áriptesterimmen birge qarsy turyp, jaǵalasýǵa deıin bardyq. Jarym túnde ǵana keńsemizge qaıttyq. Eki kún boıy bolǵan astan-kesteńdi qorytyndylaýǵa kiristik. Jan-jaqtan málimetter túsip jatty…

Bir kezde maqtaýly zoovet ınstıtýtynyń jataqhanasynan «Stýdentter tártip ornatýǵa kelgen áskerılerdi taıaqqa jyǵypty» degen habar keldi. Sol jerge men tańerteń bardym. Lenın bólmesine jastar, muǵalimder, oqý ornynyń basshylary jınalypty. Erkin bizdi qarsy aldy. Odan birden «Nege soldattarǵa tıistińder?» dep suradym. Ol bolǵan jaǵdaıdy baıandady. Shekarashylar ýchılıщesiniń kýrsanttary jataqhananyń esigin buzyp kirgen de, sebepsiz jataqhana turǵyndaryna qoqan-loqqy kórsetip, qyzdarǵa shúıligip, ulttyń namysyna tıetin jaman sózder aıtyp, qol da jumsapty… Sol arada shekarashylarǵa qanym qaınap turyp Erkinnen: «Sender ne istedińder?», dep surappyn. Erkin sál kidirip: «Aǵa, sybaǵasyn berdik… Ekinshi retbizge kelmeıtindeı qyldyq», dedi. Al men aýzymnan qalaı shyqqanyn bilmeı kópshiliktiń kózinshe «Saýap qylypsyńdar! Kimniń nanyn jep júrgenderin bilsin!», deppin, — dedi ol.

S.Abdrahmanovtyń aıtýynsha, bul áńgimeni oǵan 7-8 jyl buryn Taldyqorǵanǵa Zylıha Tamshybaevanyń atyndaǵy dástúrli týrnırge aqtóbelik erkin kúres balýandaryn ertip kelgen Erkin Izbasardyń ózi esine salǵan.

Sol kezde onymen biraz áńgimelestik. Qoshtasarda qol alysyp: «Inim, durys jolǵa tústiń be?» dep temir arbada otyrǵan Erkinnen suradym. «Serik aǵa, aıybymdy artyǵymen ótedim. Buzyqtyq jastyq kezde qaldy ǵoı…», dedi. Amandyq tilep qoshtastym.

Men eki Erkindi bildim. Birinshi Erkin meniń júregimde «Jeltoqsan qaharmany» bolyp qaldy.

«Tórt aǵaıynnyń» biri Erkin Izbasar degendi birinshi ret estip tańqaldym da, ókindim… Bulaı bolmaýy kerek edi… О́kinishti. О́kinishti, — dedi Serik Abdrahmanuly.

Ol marqumnyń áýletine, bala-shaǵasyna, jaqyn-jýyqtaryna kóńil aıtty.

«Tórt aǵaıyndy» tobynyń jetekshileriniń biri Erkin Izbasardyń qaıtys bolǵany týraly qaraly habar 27 qarashada tarady.

QazAqparattyń habarlaýynsha, 2018 jyly Erkin Izbasarǵa uıymdasqan qylmystyq top quryp, oǵan jetekshilik etkeni úshin aıyp taǵylyp, sottalǵan bolatyn. Odan keıin ol Aqtóbede munaı urlady, uıymdasqan qylmystyq top qurdy dep aıyptalyp, 16 jylǵa bas bostandyǵynan aıyryldy. Ol túrmeden úsh jyldan soń densaýlyǵyna baılanysty shyqty. Biraq aqtalmady.

Erkin aqtalǵan joq. Densaýlyǵynyń nasharlap ketýine baılanysty bosatyldy. Qazir úıde. Gúpteı bop isinip ketken. О́skemendegi túrmeden Almatyǵa alyp keldik. Almatyda tórt ret ota jasaldy. Múgedek adamdy jala jaýyp túrmege tyqqasyn ne bolýshy edi? Balam ólýge kelgen. Úıden emdep jatyrmyz. Isigin qaıtarǵan soń aýrýhanaǵa jatqyzamyz ba dep oılap otyrmyz, – degen edi Erkin Izbasar túrmeden shyqqan kezde onyń sheshesi Meıirhan Izbasar.

Erkin Izbasardyń qazasy týraly aqparatty zamandastary rastady.

Dastan KENJALIN,

ASTANA