Týberkýlezge qarsy kúres – basty nazarda

AQSh-tyń halyqaralyq damý boıynsha agenttigi (USAID) Qazaqstannyń densaýlyq saqtaý mınıstrligimen, Ulttyq ftızıopýlmonologııa ǵylymı ortalyǵymen, medıına qyzmetkerlerimen, halyqaralyq donorlarmen, qoǵamdyq kóshbasshylarmen jáne medıına ókilderimen birlesip, «Ortalyq Azııada týberkýlezdi joıý» (ETICA) Jobasynyń Qazaqstandaǵy aıtarlyqtaı jetistikterin atap ótý maqsatynda mańyzdy is-shara ótkizdi.

Is-sharada Qazaqstandy jáne Ortalyq Azııanyń óńirlerin keń qamtyǵan týberkýlezben aýyrý jaǵdaılaryn azaıtýǵa yqpal etken ınnovaııalyq tásilder, shuǵyl emsharalar jáne ınnovaııalyq zertteýler sekildi USAID ETICA qoldaý kórsetken máseleler talqylandy. USAID-tiń Qazaqstan Respýblıkasy Densaýlyq saqtaý mınıstrligimen seriktestigi týberkýlezge qarsy zerthanalardyń ınnovaııalyq molekýlıarlyq jyldam dıagnostıkasyn, basqarý men sapasyn qamtamasyz etý aspektilerin engizýge jáne kólemin keńeıtýge, dárige tózimdi týberkýlezben aýyratyn naýqastardy emdeý rejımderin jaqsartýǵa, yntymaqtastyqty nyǵaıtýǵa, týberkýlezge qarsy aqparattyq-túsindirý jáne emdelýshilerdi qoldaý, sonymen birge týberkýlezben kúresti qarjylandyrý júıesin ońtaılandyrý salasynda qoǵamdastyqpen jáne azamattyq qoǵam uıymdarymen áriptestikti kúsheýtige yqpal etti.

Elimiz boıynsha barlyǵy 1663-ten astam adam oqytyldy. USAID-tiń Ortalyq Azııadaǵy demokratııa jáne densaýlyq saqtaý máseleleri jónindegi aımaqtyq dırektory Robın Mardýz bylaı dep atap kórsetti: «USAID týberkýlezge qarsy kúres baǵdarlamalaryn kúsheıtý úshin aımaqtaǵy densaýlyq saqtaý mınıstrlikterimen seriktes bolǵanyn maqtan tutady. Týberkýlezge qarsy ulttyq baǵdarlamalarmen yntymaqtastyǵymyz týberkýlezdi dıagnostıkalaý men emdeýdi jaqsartýǵa ámbebap qoljetimdilikti qamtamasyz etti jáne týberkýlezge qarsy qyzmet kórsetýdi jaqsartýdaǵy qaýymdastyqtyń mańyzdy rólin kúsheıtti. Biz birge týberkýlezdi jeńe alamyz». Qazaqstandaǵy týberkýlezge qarsy kúreste qol jetkizgen tabystar barlyq qatysýshylardyń jankeshtiligi men yntymaqtastyǵynyń aıǵaǵy. Bul is-shara Qazaqstan Úkimetiniń týberkýlezge qarsy kúrestegi jetistikterine arnalǵan.

USAID tehnıkalyq kómegi týberkýlezge qarsy ulttyq referens zerthanasynyń (URZ) jáne týberkýlezge qarsy zerthanalar jelisiniń áleýetin kúsheıtti. USAID Densaýlyq saqtaý mınıstrligimen DDSU usynǵan jedel molekýlıarly dıagnostıkalyq tehnologııalardy (GeneXpert MTB/Rif Ultra jáne GeneXpert MTB/XDR synaqtary) qoldanýdy keńeıtý, dárige tózimdi týberkýlezdi anyqtaý úshin tolyq genomdy sekvenırleý tehnologııasyn engizý jáne dárige sezimtaldyq testin (DST) kúsheıtý maqsatynda jumys istedi. Nátıjesinde URZ jetildirilgen tehnologııany sátti engizdi jáne barlyq 19 aımaqtyq týberkýlezge qarsy zerthana Germanııadaǵy sýpraulttyq referens zerthanadan sapany baǵalaýdyń syrtqy sertıfıkattaryn aldy. Bul eleýli jetistikter búkil el boıynsha dárige tózimdi týberkýlezdi der kezinde senimdi túrde jáne der kezinde anyqtaýǵa múmkindik beredi. Sonymen qatar, USAID Densaýlyq saqtaý mınıstrligimen BAQ-ta jáne basylymdarda týberkýlez máselelerin kórsetýdi jaqsartý baǵytynda jumys istedi, nátıjesinde týberkýlez, stıgma jáne kemsitýshilik týraly habardarlyqty arttyrý úshin 50-den astam jarııalanym jaryq kórdi. Budan bólek, týberkýlezge qarsy stıgmany azaıtýǵa baǵyttalǵan búkil el boıynsha ótkizilgen ulttyq naýqandarǵa 536 000 adam qatysty.

Saltanat QAJYKEN,

ALMATY