Qolyna qyran qondyryp, at ústinde jamby atqan –ulttyq sporttaǵy áıelder

Elimizde ulttyq sporttyń qarqyndy damýyna óz úlesin qosyp júrgen áıelder az emes. Ulttyq sport túrleri boıynsha ulttyq qurama qataryna kirgen áıelder de bar. Máselen, toǵyzqumalaq, sadaq atý, asyq atý jáne jamby atýdan ulttyq qurama sapynda 170-ke jýyq áıel óner kórsetedi.

Áıelder ulttyq sport túrleri boıynsha halyqaralyq, respýblıkalyq jáne óńirlik jarystarǵa da belsendi qatysady. Jalpy resmı jarystarǵa toǵyzqumalaq boıynsha – 725, sadaq atýǵa – 469, asyq atýǵa – 420, jamby atýǵa – 18, qusbegilikke 4 qyz bala turaqty túrde qatysyp júr.

Qazirgi tańda qaýymdastyqqa kiretin federaııalardyń quramynda álem jáne Azııa chempıony atanǵan áıelder bar. Atap aıtqanda, toǵyzqumalaqtan áıelder arasynda elimizde 6 álem chempıony bolsa, onyń ishinde Ásel Dalıeva 10 dúrkin álem chempıony,  Gúljanat Aldabergenova men Lına Karımova 2 dúrkin álem chempıony boldy. Al asyq atýdan áıelder arasynda álem kýbogynyń 7 jeńimpazy, Azııanyń 9 chempıony bar.

Sonymen qatar, áıelder sport salasynyń basshylyq quramynda da qyzmet atqarady. Mysaly, Sadaq atý jáne Qusbegilik federaııalarynyń basshylyǵynda 4 áıel jumys isteıdi.

Solardyń biri Qusbegilik federaııasynyń vıe-prezıdenti Baǵdat Múptekeqyzy negizgi mamandyǵy jýrnalıst bolǵanymen, 40 jylǵa jýyq ýaqyttan beri halqymyzdyń tarıhy tereńnen bastalatyn Qusbegilikteı aqsúıek óneriniń joqtaýshysy, janashyry bolyp júr.

Tańerteń búrkittiń daýysynan oıanatynbyz. Mektepten kele sala Toqtasyn atamnyń búrkitin qyzyqtaýshy edik. Ákem jas kezinde qyran, qarshyǵa, ıtelgi baptap, ań-qusqa salǵan. Ákemniń baýyrlary da búrkitshi boldy. Boıymdaǵy qusbegilikke qushtarlyq – babamnan aýǵan qut-berekeniń sarqyty, — dep eske alady Baǵdat Múptekeqyzy.

Ol ótken ǵasyrdyń 80-shi jyldarynda qazaqtyń salt-dástúrin keýdesine qattaǵan Jaǵda Babalyqulynyń janynda júrip, Almaty oblysynyń Jambyl aýdanynda elimizde tuńǵysh qurylǵan Jalaıyr Shora atyndaǵy Búrkitshiler mektebiniń negizin qalaýǵa atsalysty.

Baǵdat Múptekeqyzy – 2000-shy jyldardyń basynda «Qyran» federaııasy qurylǵanda onyń basy-qasynda bolǵandardyń biri. Sondaı-aq, ol qusbegilikti ulttyq sporttyń bir túri retinde taný úshin erejesin daıyndap, jyldar boıy birneshe kitap-albom men 200-ge jýyq ǵylymı-tanymdyq maqala jazdy. Ol – búrkitshilikti halyqaralyq deńgeıde qorǵaý, ony álemdik dárejege jetkizý maqsatynda kóp izdengen, IýNESKO-nyń «Materıaldyq emes mádenı muralary tizimine» engizýge bar kúsh-jigerin jumsaǵan jalǵyz áıel.

Bizdiń ekinshi keıipkerimiz – sadaq atýdan Qazaqstan Respýblıkasynyń sport sheberi, jattyqtyrýshy Aıaýlym Appazova. Búginde SAQ – Sadaq atu Qostanai federaııasynyń prezıdenti bolyp qyzmet atqaratyn Aıaýlym dástúrli sadaq atý boıynsha «Altyn Tuǵyr — 2023» syılyǵynyń «Úzdik sportshy» nomınaııasynyń ıegeri.

Ejelden halqymyzdyń qanynda bar bul ónerdi serik etken Aıaýlym sadaqty qolyna alǵash ret 29 jasynda ustaǵan.

Barlyǵy Astanada ótken sheberlik sabaǵynan bastaldy. Maǵan unady, alǵashqy nátıjelerim de jaqsy boldy. Osydan soń jattyǵýǵa kiristim, jarystarǵa qatystym. Arada biraz ýaqyt ótken soń óz týǵan ólkemde osy sport túrine balalardy úıretýdi uıǵaryp, Qostanaıdan mektep ashtym», — deıdi Aıaýlym Appazova.

Ol osylaısha Qostanaı oblystyq dástúrli sadaq atý mektebiniń negizin qalady. Búginde Aıaýlymnyń 30-dan astam shákirti bar. Dástúrli sadaq atý mektebiniń ashylǵanyna eki jyldan endi ǵana assa da, shákirtteri kóptegen saıystarda joǵary nátıje kórsetip júr.

Sadaq atýdan ulttyq qurama sapynda óner kórsetetin Aıaýlym qazir Malaızııada oqý-jattyǵý jıynyna qatysyp jatyr.

Tek mamandyǵymen shektelmeı, boıyndaǵy qaırat pen qaısarlyqty qabilet-qarymymen tanytyp júrgen ulttyq sporttaǵy taǵy bir arýymyz sadaqty jerde emes, at ústinde shaýyp bara jatyp nysanaǵa dál kózdeıdi.

Gúldana Alybaeva  – Jamby atýdan Qazaqstan qurama komandasynyń múshesi. 17 jasynan bastap jamby atýmen aınalysatyn ol qazirgi tańda Qarasaı aýdandyq ulttyq sport mektebinde jamby atýdan jattyqtyrýshy bolyp jumys isteıdi. 10-ǵa jýyq oqýshy qyzdy jamby atýǵa daıyndap jatyr.

Osy sportqa kelgen 2018 jyly-aq «Altyn tuǵyrdy» ıelenip úlgergen Gúldana budan keıin de birneshe respýblıkalyq jáne halyqaralyq jarystarda jeńimpaz atandy.

Joldasymmen osy sporttyń arqasynda tanystyq. Ol da ulttyq sport salasynda júrgen azamat. Jalpy, sport meniń ómirime kóp jaqsy ózgeris ákeldi. Sondyqtan alǵashqy jattyqtyrýshym Sársenbaı Qulbaev pen qazirgi bapkerim ákem – Serik Alybaevqa alǵysym sheksiz, — deıdi Gúldana.

Jambyshy qyz kúzde elimizde ótetin V Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndaryna qatysyp, el abyroıyn asyrǵysy keledi. Sol úshin de ol búginde tyńǵylyqty daıyndyq ústinde.

Aıta keteıik, qusbegilik, sadaq atý jáne jamby atý kúzde elimizde ótetin 5-shi Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndarynyń sporttyq baǵdarlamasyna engen.

Búginde Ulttyq sport qaýymdastyǵynyń quramyna «Báıge», «Kókpar», «Aýdaryspaq», «Sadaq atý», «Jamby atý», «Teńge ilý», «Qusbegilik», «Asyq atý», JORYQ at sporty jáne basqa da federaııalar kiredi. Ulttyq sport qaýymdastyǵyn belgili kásipker, meenat, Altyn Qyran Foundation qoǵamdyq qory Qamqorshylyq keńesiniń tóraǵasy Islambek Saljanov basqarady.

 

Ulttyq sport qaýymdastyǵy