Elimizde jyl saıyn shamamen 22 myń bala merziminen buryn dúnıege keledi

Almaty qalasynda erte týylǵan náresteler máselesine jáne olardyń erekshe qajettilikterin talqylaýǵa arnalǵan baspasóz máslıhaty boldy.

«Kishkentaı qadamdar úlken maqsattarǵa jeteleıdi» atty baspasóz konferenııasy Halyqaralyq merziminen erte týǵan balalar kúni aıasynda ótti.

Is-sharaǵa medıınalyq jáne paıenttik qaýymdastyqtardyń jetekshi sarapshylary qatysyp, alǵashqy kúnderinde erekshe kútim men arnaıy jaǵdaıdy qajet etetin erte týǵan nárestelerdi qorǵaý máselesin talqylady. Baspasóz konferenııasy elimizdegi AstraZeneca halyqaralyq bıofarmaevtıkalyq kompanııasynyń qoldaýymen ótti.

Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń (DDSU) baǵalaýy boıynsha, erte týǵan náresteler júktiliktiń 37 aptasyna deıin, salmaǵy 2500 grammnan tómen jáne boıy 43 santımetrge deıin bolyp týylǵan balalardy qamtıdy. 2020 jyly merziminen buryn týylǵan nárestelerdiń úlesi ártúrli elderde 4%-dan 16%-ǵa deıin ózgerdi.

Qazaqstanda jyl saıyn shamamen 22 myń bala merziminen buryn dúnıege keledi. Erte bosanýdyń sebepteri arasynda ananyń sozylmaly aýrýlary, mysaly, qant dıabeti, joǵary qan qysymy, búırek aýrýlary sııaqty jaǵdaılar bolýy múmkin. Sondaı-aq kóp uryqty júktilik jáne stress mańyzdy ról atqarady. Qazirgi ýaqytta perınataldyq ortalyqtarda psıhologtar jumys isteıdi. Onda ata-analar úshin qoldaý toptary bar, munda olar óz ýaıymdaryn bólisip, kómek ala alady. Ár jaǵdaı jeke qarastyrylýy qajet jáne ata-analar óz jaǵdaıyna sáıkes áreket etýi tıis. Eń bastysy qoryqpaý, úmitten aırylmaý jáne dárigerlerdi tyńdaý kerek, — dedi «Pedıatrııa jáne balalar hırýrgııasy ǵylymı ortalyǵy» AQ pedıatrııalyq blogynyń jetekshisi, QazUMÝ-dyń S.D. Asfendııarov atyndaǵy neonatologııa kafedrasynyń doenti, joǵary sanatty neonatolog, PhD Gúlmıra Beknazarqyzy Altynbaeva.

Sarapshylardyń aıtýynsha, Qazaqstanda 2000 jyly nárestelerdiń ólimi 1000 tiri týǵan sábıge shaqqanda 18,82 deńgeıinde bolǵan. 2022 jyly bul kórsetkish 5 ese azaıyp, 7,68-ge jetti. Búgingi tańda bul Ortalyq Azııa elderi arasyndaǵy eń tómengi kórsetkish. Degenmen, árbir sannyń artynda nárestelerdiń ómiri, otbasylardyń taǵdyry tur. Sondyqtan neonatologtar men pedıatrlar ár náresteniń ómirin saqtap qalýǵa tyrysady.

Erte týǵan náresteler, jańa týǵan kezeńde ıntensıvti terapııa men reanımaııadan ótken, aýyr aýrýlardyń damý qaýpi bar topqa jatady. Buǵan bronhopýlmonaldy dısplazııa, retınopatııa, respıratorlyq dıstress-sındrom jáne basqa da aýrýlar jatady. Sonymen qatar, tynys alý jáne ımmýndyq júıeniń jetilmeýine baılanysty náresteler ártúrli ınfekııalarǵa jáne asqynýlarǵa beıim keledi. Pnevmonııa jaǵdaılarynyń 50%-y jáne bronhıolıttiń 90%-ǵa jýyǵy nárestelerde respıratorlyq sınıtıaldy vırýspen (RSV) baılanysty. Bul qoǵamda az aıtylatyn másele, biraq RSV nárestelerdiń 1 jasqa deıingi óliminiń ekinshi jıi kezdesetin sebebi bolyp tabylady.

RSV-dan týyndaǵan tómengi tynys alý joldarynyń ınfekııalary jasóspirim jáne eresek jasta da qaıtalanatyn syrqattarǵa jáne bronhıaldy astmaǵa ákelýi múmkin. Qazirgi tańda Qazaqstanda erte týǵan nárestelerdi RSV-dan qorǵaýdyń qoljetimdi sharalary bar. RSV ınfekııasynyń aldyn alý úshin passıvti ımmýnızaııa jasalady. Úlken jastaǵy erte týǵan balalar sozylmaly ınfekııalyq emes aýrýlar qaýpi joǵary topqa kiredi. Sondyqtan RSV aldyn alýdyń jáne pedıatrııalyq deńgeıde kórsetiletin kásibı kómektiń mańyzy zor. Biz erte týǵan balalardy keshendi, dınamıkalyq jáne kópbeıindi qoldaý arqyly olardyń ómir sapasyn arttyrýǵa tyrysamyz, — dedi S.D. Asfendııarov atyndaǵy QazUMÝ balalar aýrýlary kafedrasynyń meńgerýshisi, m.ǵ.d., Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń shtattan tys bas pedıatry Gúlnara Tálipqyzy Tashenova.

DSM «Ulttyq qoǵamdyq densaýlyq saqtaý ortalyǵy» ShJQ RMK «Sanıtarlyq-epıdemıologııalyq saraptama jáne monıtorıng ǵylymı-praktıkalyq ortalyǵy» fılıalynyń dırektory, medıına ǵylymdarynyń kandıdaty Aınagúl Muhanqyzy Qýatbaevanyń aıtýynsha, «RSV – bul RNQ-vırýs, tynys alý joldarynyń aýrýlaryn týdyrady. Ony eki jasqa deıin barlyq derlik balalar bastan ótkizedi. Densaýlyǵy jaqsy eresekter men balalar úshin RSV tek jeńil sýyq tııý retinde ótedi. Al merziminen erte týǵan balalar úshin ınfekııa tynys alý joldarynyń aýyr asqynýlaryn týdyrýy múmkin. Qońyrjaı klımat jaǵdaıynda RSV jyl saıyn qystyń ortasynda epıdemııa týdyrady. Ylǵaldy klımatta syrqattyń taralýy jańbyrly maýsymda bastalady. Alaıda 2020 jyly RSV maýsymdylyǵy COVID-19 pandemııasyna baılanysty profılaktıkalyq sharalar nátıjesinde ózgerdi. Endi bul ınfekııany jyldyń kez kelgen ýaqytynda juqtyrýy múmkin.

Erte týǵan balanyń ákesi retinde men ata-analardyń jáne mundaı balalardyń otbasylarynyń qandaı qıyndyqtarǵa tap bolatynyn jaqsy túsinemin. Meniń jeke ómirlik jaǵdaıym merziminen erte týǵan balalarǵa kómek qoryn qurýǵa ıtermeledi. Alǵashqy birneshe aıda bala, dárigerler men ata-analar ómir úshin kúresedi. Bul psıhologııalyq turǵydan óte qıyn. Sondyqtan biz otbasylarǵa psıhologııalyq, aqparattyq qoldaý kórsetemiz. Qajet bolǵan jaǵdaıda balalardyń qaýipsizdigi úshin jabdyqtarmen qamtamasyz etemiz. Qıyn jaǵdaıǵa tap bolǵanda, osyndaı máselelerdi bastan keshken adamdardyń qaýymdastyǵy ómirdiń kúrdeli kezeńinen ótýge kómektesedi, — dedi «BEKZAT» shala týǵan balalarǵa kómek qorynyń negizin qalaýshy B.N. Tashmanov.

2024 jylǵy 17 qarashada Halyqaralyq erte týǵan balalar kúnine qoldaý kórsetý maqsatynda Almaty men Astana qalalary jahandyq bastamaǵa qosyldy. Kóktóbe telemunarasy men «Nur-Álem» bolashaq energııasy murajaıynyń sferasy merziminen buryn týǵan balalar men olardyń otbasylaryna qoldaý men qamqorlyqtyń sımvoly retinde kúlgin túske boıaldy.

Saltanat QAJYKEN,

ALMATY