عالىمجان كەنجەبەك: «ۇلتتىق قۇراماعا شاقىرعاندا كوزىمە ەرىكسىز جاس ءۇيىرىلدى»

بيىل بىرنەشە جاس ويىنشى ۇلتتىق قۇراما كوماندانىڭ ساپىندا العاش رەت جاسىل الاڭعا شىقتى.  ونىڭ اراسىندا 21 جاستاعى عالىمجان كەنجەبەك تە بار. دارىندى ويىنشى قفف ءباسپاسوز قىزمەتىنە بەرگەن سۇحباتىندا كاسىبي فۋتبولداعى جولى، «قايراتتا» ويناعان ۋاقىتى، كيپر چەمپيونى مەن يسپانياعا قارسى ويىنى تۋرالى ايتىپ بەردى، دەپ حابارلادى قازاقستان فۋتبول فەدەراتسياسى.

– عالىمجان، فۋتبولداعى جولىڭنىڭ قالاي باستالعانىن، تارازدا سەكتسياعا كىم اكەلگەنىن ايتىپ بەرسەڭ.

– فۋتبولدى ەسىك الدىندا ويناپ ءجۇرىپ باستادىق. كوشەدە ويناپ جۇرگەنىمدى جاتتىقتىرۋشى ۆانيا اعا (رەد. – يلنيتسكي يۆان ميحايلوۆيچ) كورىپ، سەكتسياعا شاقىردى. ول كىسىنىڭ قولىنان باۋىرجان يسلامحان مەن باقتيەر زاينۋتدينوۆ وتكەن. كەيىن وتباسىممەن شىمكەنتكە كوشىپ كەتتىك. ول جاقتا «ورداباسىدا» ءبىر جىلداي وينادىم. «وڭتۇستىك» اكادەمياسى اشىلىپ، ول جاقتا وينادىم. ءبىر تۋرنيردە «قايراتقا» قارسى ويناپ، سودان كەيىن اكادەمياسىنا شاقىرتۋ الدىم.

– «قايراتتىڭ» اكادەمياسىنا العاش كەلگەندە قانداي اسەر الدىڭ؟

– اكادەميانى العاش كورگەندە، ول جاقتاعى ويىنشىلارعا جاسالعان جاعدايدى كورگەندە وتە تاڭعالدىم. ءالى بالا ەدىم. جالعىز كەلدىم. سوندىقتان بولار باسىندا ۇيرەنىسۋ قيىنعا سوقتى. ساباق تا وقۋ كەرەك بولدى. بىراق فۋتبول جاعىنان ءبارى ۇنايتىن.

– «قايراتتاعى» دەبيۋتىن الەكسەي شپيلەۆسكيدىڭ ۋاقىتىندا بولدى ەمەس پە؟

– يا، 2020 جىلدىڭ سوڭىندا «تارازعا» قارسى ماتچتا الاڭعا العاش رەت شىقتىم. ول كەزدە قۇرام مىقتى ەدى. جاسىم نەبارى 16-دا بولاتىن. الاڭدا ۆاگنەر لاۆ، كوسوۆيچ، گۋرالسكي، ءالىپ سەكىلدى ويىنشىلار ءجۇردى. ارينە، قوبالجىدىم. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، چەمپيوندىق قۇرام بولدى.

– «قايراتتىڭ» نەگىزگى قۇرامىندا جاقسى ويىنىڭمەن كوزگە ءتۇستىڭ. قارسىلاستى ءجيى الدايتىنسىڭ. وسى ءۇشىن جاتتىقتىرۋشىلاردان ءسوز ەستىمەدىڭ بە؟ 

— قازاقستاندا ۇلكەندەرگە اركەز قۇرمەت كورسەتەدى. سوندىقتان بولار باستاپقى كەزدە اباي بولدىم. 2021 جىلى جاتتىعۋ جيىنىندا ءالىپتى الداپ كەتكەندە شىنتاعىمەن ۇرىپ قالدى. بىراق مەن مۇنى قالىپتى جاعداي دەپ قابىلدايمىن.

– ويىنى ۇنايتىن نە ءوزىڭدى ۇقساساتىن فۋتبولشىلار بار ما؟

– كۆاراتسحەليا، نەيمار، كوكوريننىڭ ويىنىن باقىلاپ جۇرەمىن. بىراق ويىنى وتە قاتتى ۇنايتىن – مەسسي. ويىنى ەرەكشە، ويلاۋى باسقا، كرەاتيۆتى فۋتبولشىلار ۇنايدى. ويتكەنى، ءوزىم دە سونداي بولعىم كەلەدى.

– جاتتىقتىرۋشىلار سەنىڭ ويىن ستيلىڭە وزگەرىس ەنگىزىپ، شەكتەۋ قوياتىن با ەدى؟

– 13 جاسىمنان بەرى كيريلل كەكەر باپكەرىم بولدى. ول ءبىزدى فۋتبولشى رەتىندە قالىپتاستىرسا، ءبىز ونىڭ جاتتىقتىرۋشى رەتىندە دامۋىنا سەپتىگىمىزدى تيگىزدىك. ول ويىنشىلارعا «ەگەر قيىن بولىپ جاتسا، دوپتى گوديگە بەرىڭدەر، ول نە ىستەۋ كەرەگىن بىلەدى» دەپ ايتاتىن. بۇل ماعان سەنىم بەرەتىن. ونىڭ ۇستىنە، ويىن ناتيجەسىنە اسەر ەتەتىنىمدى نە بولماسا ءبىر ەپيزودتاردا شەشىپ كەتەتىنىمدى ءبارى بىلەتىن. ءيا، فۋتبول – كوماندالىق ويىن، بىراق ءىس جۇزىندە جاتتىقتىرۋشىلاردىڭ ەشقايسىسى مەنى شەكتەگەن جوق.

– بيىل كيپر چەمپيوناتىنا اۋىستىڭ. بۇل مانسابىڭداعى العاشقى شەتەلدىك كلۋب. فۋتبول الاڭىندا جانە ونىڭ سىرتىندا قانداي ايىرماشىلىقتى بايقادىڭ؟

– ەشقاشان كيپردىڭ ەكىنشى ليگاسىندا وينايمىن دەپ ويلامادىم. ول جاقتا ءومىر ءسۇرۋ باسقاشا. اۋا-رايى ىستىق، اعىلشىن ءتىلىن ۇيرەنۋ كەرەك. كوماندادا باپكەرمەن دە فۋتبولشىلارمەن دە سويلەسە الامىن.

كيپر ماعان وڭ اسەر ەتتى دەپ ويلايمىن. قازاقستانعا كەلگەن سايىن وزگەرگەنىمدى ايتادى. بابىما كەلدىم، ۇيقىم رەتتەلدى. ەڭ باستىسى كيپردە جۇرگەن كەزىمدە مەنى قازاقستان قۇراماسىنا شاقىردى.

– بۇرىن تارتىپكە بايلانىستى كوپ ەسكەرتۋ بولاتىنىن ايتتىڭ. ال قازىر كيپردە جالعىز تۇرىپ، كاسىبي تۇرعىدا ءوسىپ، ويىن ورنەگىڭدى دامىتىپ ءجۇرسىڭ. بۇل – ءوزىڭدى-ءوزىڭ تارتىپكە سالۋدىڭ ناتيجەسى مە، الدە باسقا ءبىر نارسە اسەر ەتتى مە؟

– بۇل الدىڭا قويعان ماقساتىنا بايلانىستى شىعار. فۋتبولشى رەتىندە دامىپ، وسكىم كەلەدى. كيپردىڭ ەكىنشى ليگاسىندا ۇزاق قالۋدى جوسپارلامايمىن. سوندىقتان وزىممەن جۇمىس ىستەپ جاتىرمىن. دەسە دە كيپردە جالعىز جۇرگەنىم دە اسەر ەتەدى. تەك فۋتبول تۋرالى ويلايمىن.

جاتتىعۋىمىز 9:30-دا باستالادى. بازادان كۇندىزگى ەكىدە شىعامىن. دەمەك وسى ۋاقىتتا مەن جۇمىس ىستەيمىن. بۇرىنعىداي ءبىر جاققا اسىعىپ تۇرمايمىن. كەيدە بىردەڭە ىستەگىڭ كەلەدى، بىراق قازىر ادەتكە اينالىپ كەتتى. رەابيليتاتسياعا دا، زالعا دا بارامىن. ۇيگە كەلگەن سوڭ اعىلشىنشا ساباق ءوتىپ، كەشكى اس ءىشىپ، دەمالامىن.

كيپرگە كەلگەن سوڭ «قايراتتىڭ» بازاسىن، ونداعى فۋتبولشىلارعا جاسالعان جاعدايدى ساعىندىم. بار كەزىندە باعالاۋ كەرەك ەكەن. مۇنداي بازا كوپ جەردە جوق. فۋتبولدا ءار نارسە ماڭىزدى. «قايراتتا» فۋتبولشىنىڭ قايتا قالپىنا كەلۋى ءۇشىن ءبارى بار.

– كيپردىڭ ەكىنشى ليگاسىندا «فيزيكاعا» ما، الدە شەبەرلىككە ءمان بەرە مە؟

– وڭاي قارسىلاس بار دەپ ايتا المايمىن. بارلىق ويىن قيىنعا سوعادى. ويىنشىلاردىڭ ءبارى ازدى-كوپتى ءبىر دەڭگەيدە وينايدى. كوپ الاڭدا جاساندى توسەنىش بولعاندىقتان جاقسى فۋتبول وينايسىڭ، بىراق جىلدام ەمەس.

– قازاقستان ۇلتتىق قۇراماسىنا العاش شاقىرتۋ العانىڭدى قالاي ءبىلدىڭ؟

– شىنى كەرەك، وتە كوپ كۇتتىم. بۇعان دەيىن جاستار قۇراماسىندا ءوزىمدى جاقسى قىرىمنان كورسەتىپ ءجۇردىم. كيپردە دە گول سوعىپ باستادىم. سودان بولۋ كەرەك، ۇلتتىق قۇراماعا شاقىراتىنداي سەزىم بولدى. قازىر بار ويىم فۋتبول بولعاندىقتان ءۇمىتىم بولدى.

ناقتى تىزىمگە ەنگەنىم تۋرالى قۇراما مەنەدجەرىنەن ءبىلدىم. ول حابارلاسىپ، قازاقستانعا ۇشىپ كەلۋ بيلەتىن ساتىپ الۋ جايلى سۇرادى. سول ساتتە كوزىمە ەرىكسىز جاس ءۇيىرىلدى.

كەڭەيتىلگەن تىزىمگە قوسىلعانىمدا-اق ءوز مۇمكىندىگىمدى قاراپ، كوپ ويىنشىنى الىپ تاستايتىنىن ءبىلدىم. ءار پوزيتسيانى زەرتتەپ، وتە ۋايىمدادىم. كەڭەيتىلگەن جانە ناقتى ءتىزىم اراسىندا ءبىر اپتا ۋاقىت ءوتتى. سوڭىندا شىداي الماي كەتتىم. «اكريتاستىڭ» جاتتىعۋىنا بارا جاتقاندا ناقتى تىزىمگە ىلىنگەنىمدى كوردىم. كوماندادا كومەكتەسىپ جۇرگەن ۋكراينالىق جانە مولودوۆالىق فۋتبولشىلار مەنى قۇتتىقتاپ، «داستارحان جايىپ، اتاپ ءوتۋىڭ كەرەك!» دەپ ازىلدەدى (كۇلەدى).

– ۇلتتىق قۇراماداعى العاشقى كۇندەرىڭ قالاي ءوتتى؟

– ۇلتتىق قۇراماعا بارا جاتقانىمدا، زاينۋتدينوۆ، يسلامحان، تاعىبەرگەن سەكىلدى فۋتبولشىلار بار ەكەنىن ويلادىم. ولار مەن ءۇشىن «جۇلدىز». تىنىش قانا جۇرەمىن دەپ ويلاعانمىن، بىراق كوماندا مەنى جاقىن قابىل الدى. بۇرىننان ويناپ جۇرگەندەي بولدىم. بىردەن سويلەسىپ، قالجىڭداسىپ دەگەندەي. وسىنىڭ ارقاسىندا كومانداعا تەز ءسىڭىسىپ كەتتىم. ەشقانداي قوبالجۋ بولمايدى.

– وزىڭنىڭ جەرلەستەرىڭ زاينۋتدينوۆ پەن يسلامحان قالاي قابىلدادى؟

– ءيا، ءبىر جاتتىعۋدا يسلامحان باقتيەر ەكەۋىمىزدى فوتوعا تۇسۋگە شاقىردى. ارينە، بۇل مەن ءۇشىن ماقتانىش. ولار فۋتبول الاڭىندا كوپ نارسەگە جەتتى، ال ماعان ءالى دە ءوزىمدى كورسەتۋ كەرەك. ءبىز ءبىر قالادان عانا ەمەس، ءبىر باپكەردىڭ شاكىرتىمىز! سونداي-اق مۇحاممەدجان سەيسەن، ابىلايحان جۇمابەك جانە تاعى بىرقاتار فۋتبولشىنى جاتتىقتىرعان.

– ولار مۇلدە ەكى ءتۇرلى بۋىننىڭ وكىلدەرى عوي. كوپ تالانتتى فۋتبولشىنىڭ ءدال وسى باپكەردىڭ مەكتەبىنەن ءوتۋدىڭ قۇپياسى نەدە دەپ ويلايسىڭ؟

– بىرنارسە دەپ ناقتى قاداپ ايتۋ قيىن، ويتكەنى مەن كىشكەنتاي كەزىمدە كەتىپ قالدىم. ءبىر ايتارىم، ۆانيا اعا (رەد. – يلنيتسكي يۆان ميحايلوۆيچ) شاعىن اۋدانداردى، كوشەلەردى ارالاپ، دارىندى بالالاردى ىزدەيتىن. ەگەر بىرەۋ كوزىنە تۇسسە، بىردەن اتا-اناسىنا بارىپ، جاتتىعۋعا شاقىراتىن. كوپ باپكەرلەر بۇلاي ىزدەمەيدى. ال ول كىسى وسىعان ۋاقىتىن ارناپ جۇرەتىن. فۋتبولعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىك دەگەن وسى شىعار.

– ازىرگە مانسابىڭداعى ەڭ ەستە قالارلىق ويىنىڭ – يسپانيا جاستار قۇراماسىنا قارسى ماتچ بولدى عوي. سولاي ەمەس پە؟ ول كۇنى ەرەكشە موتيۆاتسيا بولدى ما، الدە ادەتتەگىدەي دايىندالدىڭ با؟

– ويىنعا دەيىن ءوزىمدى ءبىرتۇرلى سەزىندىم. اياقتارىم اۋىرىپ تۇردى. ۇزاق جولدان كەيىن بولار. كيپردەن ون ساعاتتان كوپ ۇشىپ كەلدىم.

سوسىن ماتچتىڭ الدىندا قالاي سوعاتىنىمدى، قالاي قارسىلاستى الدايتىنىمدى، ويىن ساتتەرىن ەلەستەتەمىن. بىراق يسپانيامەن ويىندا مۇلدەم مۇنداي وي بولعان جوق. ويتكەنى يسپانياعا گول سوعۋ مۇمكىن ەمەس دەپ ويلادىم. لايىقتى فۋتبول كورسەتە الاتىنىمىزعا سەندىم، بىراق يسپانياعا ەكى گول سوعامىن دەپ مۇلدەم ويلامادىم.

ويىن باسىندا اياعىما دوپ كەلدى، سودان كەيىن 12 مينۋت بويى دوپتى كورمەدىم. ءبىرىنشى تايمدا ءتورت گول جىبەرىپ الدىق، بىراق كومانداعا سوڭىنا دەيىن ويناۋ كەرەكتىگىن ايتتىم. ەكىنشى تايمدا 2:0 ەسەبىمەن جەڭدىك.

– يسپانيامەن بولعان ماتچتان كەيىن قارسىلاس ويىنشىلار نەمەسە جانكۇيەرلەرى ساعان قۇرمەت كورسەتىپ، ماقتاۋ ايتتى ما؟

– الەۋمەتتىك جەلىدە جازعاندار كوپ بولدى. يسپانيانىڭ كاديس قالاسىندا ءۇشىنشى ليگادا باق سىنايتىن كوماندا بار ەكەن. سونىڭ جانكۇيەرلەرى جازىپ، كومانداعا اۋىسۋىمدى سۇرادى. ءتىپتى، كلۋبتىڭ باسشىلىعى دا جازدى. ءۇشىنشى ليگانىڭ وزگە كلۋبتارىنان دا حابارلاستى.

– الداعى جوسپارلارىڭا كەلسەك، قىستا كلۋب اۋىستىرۋىڭ مۇمكىن بە؟

– ترانسفەرلىك ۋاقىتتا مىندەتتى تۇردە اۋىسىپ كورۋگە تىرىسامىن. بىراق ازىرگە قايدا ەكەنى بەلگىسىز. مۇمكىن باسقا ءبىر كيپرلىك كلۋبقا بارارمىن. باسقا ەلگە دە بارىپ قالۋىم ابدەن مۇمكىن.

– بولاشاققا قاتىستى ۇزاق مەرزىمدى جوسپارىڭ بار ما؟ نەنى ماقسات تۇتاسىڭ؟

– ارى قاراي دامي بەرگىم كەلەدى. مىسالى، جاقىندا فيزيكالىق دايىندىقتان جەكە باپكەر جالداسام دەپ جوسپارلاپ ءجۇرمىن. جالپى العاندا، بارلىق جاعىنان دامۋىم كەرەك.

ەگەر بولاشاق جايلى ايتاتىن بولساق، ماعان كۆاراتسحەليا سەكىلدى توپ-ليگادا ويناي الاتىنداي مۇمكىندىگىم بار دەپ ءجيى ايتادى. ارينە، بۇل سوزدەر جايدان جاي ايتىلمايدى، دەگەنمەن ونى ءىس جۇزىنە اسىرۋ كەرەك. ماعان ءۇمىت بەرەتىن، قوسىمشا موتيۆاتسيا سىيلايتىن، ول – ادامداردىڭ ماعان دەگەن سەنىمى. جوعارى دەڭگەيدە ويناۋدى ماقسات ەتتىم. بىراق بار ويىم تەك ول ەمەس. كوپ نارسە وزگەردى، الايدا ءالى دە فۋتبولدان بۇرىنعىداي ءلاززات العىم كەلەدى.