الپىستىڭ اسقارىنداعى ارداقتى جان (فوتو)

«نەعۇرلىم كوبىرەك جۇرتتىڭ باقىتتى بولۋىنا سەپتىگىن تيگىزگەن ادام عانا ەڭ باقىتتى ادام»، دەگەن ەكەن  د.ديدرو.

راسىمەندە كەيبىر ادامدار ءوزىنىڭ ومىردەگى ۇستاعان ۇستانىمىمەن، جۇرگەن –تۇرعان تۇرىسىمەن، ىستەگەن ىزگى ارەكەتتەرى، مىنەز-قۇلقىمەن قورشاعان ورتاسىنا تاربيە ءدانىن ەگىپ، نۇرىن شاشىپ جۇرەدى. مىنە، وسىنداي جانداردى كورىپ جاس ۇرپاق ۇلكەن-ونەگە الىپ، سونداي جاندارعا  بولماسا دا ۇقساپ باعۋعا تىرىسادى ەمەسپە.

«تۇلعالار ارقىلى تاربيە»، دەگەن سول بولار. مىنە، سونداي جاننىڭ ءبىرى جانبولات مۇحتار ۇلى قۇنىپياەۆتى ايتسا بولادى.

جانبولات مۇحتار ۇلى جاسى الپىسقا كەلسە دە سپورتتى ءالى دە تاستاماي ءومىرىنىڭ وزەگى ەتىپ العان ارداگەر. بالا كۇنىنەن سپورت قۇمار ازامات مەكتەپ قابىرعاسىندا جۇرگەن كەزدەن باستاپ ۆولەيبول، باسكەتبول، ۇستەل تەننيسى، فۋتبول، كۇرەستەن اۋداندىق جانە وبلىستىق جارىستاردا جۇلدەلى ورىندارعا يە بولىپ، ماقتاۋ قاعازدارىمەن ماراپاتتالىپ، اۋىلىنىڭ نامىسىن قورعاعان.  اعايىننىڭ اتى وزعانشا «اۋىلداسىمنىڭ اتى وزسىن» دەگەن قاعيدانى قاپەرىنە ۇستاعان ەلجاندى جانبولات تۋعان جەرىندەگى  جاس سپورتشىلارعا  بۇگىنگى كۇنگى دەيىن قولداۋ كورسەتىپ، جەڭىستەرىنە بىرگە قۋانىپ، جەڭىلە قالسا بىرگە ۋايىمداپ جۇرەدى.

سالاۋاتتى ءومىر سالتىن وڭىردە دامىتىپ جۇرگەن جانبولات مۇحتار ۇلى قۇنىپياەۆ الماتى وبلىسى، نارىنقول اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. وسى اۋىل مەكتەبىنەن بۇعاناسى بەكىپ، ءبىلىمىن شىڭداعان ول 1983 جىلى تالعار قالاسىنداعى دەنە شىنىقتىرۋ جانە سپورت ۋچيليششەسىنە بارىپ  وقۋعا تۇسەدى. بۇل ءبىلىم مەكەمەسىندە ءدارىس الا ءجۇرىپ، ەركىن كۇرەستەن وبلىستىق جارىستارعا قاتىسىپ، وبلىس چەمپيونى اتانادى جانە جۇلدەلى ورىندارعا يە بولىپ، سپورت شەبەرلىگىنە ۇمىتكەر اتاعىن قورعايدى.

ايتۋلى وقۋ ورداسىن ول 1985 جىلى جاقسى باعامەن وقىپ بىتىرەدى. وسى جىلى قاراعاندى قالاسىنداعى قاراعاندى سپورت جانە تۋريزم تەحنيكۋمىنا وقۋعا ءتۇسىپ، ۆولەيبول، باسكەتبول كۇرەستەن رەسپۋبليكالىق چەمپيوناتتاردا جۇلدەلى ورىندارعا يە بولا باستايدى. ءبىلىم مەن سپورتتى تۇيەنىڭ ەك وركەشەندەي جالعاستىرىپ ۇلكەن جەتىستىكتەرگە جەتەدى. سول جىلى قاراعاندى قالاسىندا  وتكەن نۇركەن ءابدىروۆ اتىنداعى رەسپۋبليكالىق تۋرنيردە دزيۋدو كۇرەسىنەن جۇلدەلى ءۇشىنشى ورىنعا يە بولادى.

قاراعاندى سپورت جانە تۋريزم تەحنيكۋمىن 1988 جىلى وقىپ بىتىرگەننەن كەيىن ارمان قۋىپ الماتىعا كەلەدى. الاتاۋدىڭ باۋرايىنداعى الماتى قالاسىندا ورىن العان ەلدەگى سول كەزدەگى جالعىز سپورت جانە تۋريزم ينستيتۋتىنىڭ تابالدىرىعىن اتتاپ، جوعارى ءبىلىم الۋ ءۇشىن قۇجاتتارىن تاپسىرادى. ءسويتىپ، جولى بولعان جانبولات ايتۋلى ينستيتۋتتىڭ ستۋدەنتى بولىپ شىعا كەلەدى. بۇل وقۋ ورداسىن 1989-1993 جىلدارى  تامامداعان سوڭ، وتان الدىنداعى اسكەري بورىشىن ۆەنگريا مەملەكەتىندە اتقارۋعا اتتانىپ كەتەدى. سپورت سالاسىنداعى العان تاجىربيەسى اسكەردە جۇرگەندە يگىلىگىنە جاراپ، پولك ارالىق الامان اسكەري قويان-قولتىق ۇرىس جارىسىندا توپ جارىپ،  بىرىنشى ورىندى جەڭىپ الادى. «تۋعان جەرگە تۋىڭدى تىك»، دەمەكشى، 1988 جىلى ەلگە ورالعان سوڭ سپورتتاعى العان باي تاجىربيەسىن جاستارعا بەرۋگە بارىن سالادى. الدىمەن نارىنقول ورتا مەكتەبىندە دەنە شىنىقتىرۋ ءپانىنىڭ مۇعالىمى، 1989-1990 جىلدارى بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر سپورت مەكتەبىندە فۋتبولدان جاتتىقتىرۋشى، 1991-1992 جىلدارى ب.سوقپاقباەۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپتە دەنە شىنىقتىرۋ ءپانىنىڭ مۇعالىمى بولىپ جۇمىس ىستەپ ءجۇرىپ، اۋىل، اۋدان، وبلىستىڭ سپورتىن دامىتۋعا بارىنشا ۇلەس قوسقان.

2003 جىلى وتباسى جاعدايىنا بايلانىستى الماتى وبلىسى ىلە اۋدانىنا كوشىپ كەلىپ، ىشكى ىستەر بولىمىنە جۇمىسقا تۇرادى. بارعان جەرىندە بەرەكە تاباتىن ارداقتى ازامات  2008 جىلى «ۇزدىك پوليتسيا»، 2009جىلى «ىشكى ىستەر ورگاندارىنداعى ءمىنسىز قىزمەتى ءۇشىن» مەدالدارىمەن ماراپاتتالعان. قىزمەت پەن سپورتتى ۇشتاستىرا ءجۇرىپ، ۆولەيبول مەن فۋتبولدان وبلىستا وتكەن جۇلدەلى ورىنداردى جەڭىپ الادى.

2010 جىلى ىلە اۋدانى ىشكى ىستەر باسقارماسى باستىعىنىڭ قوعامدىق قاۋىپسىزدىك بويىنشا ورىنباسارى بولىپ ىستەپ ءجۇرىپ، پودولكوۆنيك شەنىمەن زەينەتكەرلىككە شىعادى. رايىمبەك اۋدانى، نارىنقولدىڭ فۋتبول مەن ۆولەيبول ارداگەرلەر كومانداسىنىڭ قۇرامىندا ويناپ، جۇلدەلى ورىنداردان ءبىر تومەن تۇسپەي اۋىل-ايماعىنىڭ سپورتىن كوتەرۋگە ولشەۋسىز ۇلەس قوسادى. «قاراپيىمدىلىق جاسىل القاپ، ال ادامگەرشىلىك وندا وسكەن گۇل»، دەگەن ەكەن احمەد يۋگناكي، ءوزىنىڭ ومىردەگى  جەمىستى جەتىستىكتەرىمەن، كىسىلىك قارپايىمدىلىق، زور ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرىمەن ءبىزدىڭ كەيىپكەرىمىز الپىستىڭ اسۋىنا شىعىپ وتىر.

جاقىندا ىلە اۋدانى وتەگەن كەنتىندەگى  بجسم ويىن الاڭدارىندا  الپىستىڭ اسقارىنا ابىروي قۇرمەتپەن كەلىپ جەتكەن اۋىل سپورتىنىڭ ارداگەرى جانبولات مۇحتار ۇلىنا ارنالىپ ۆولەيبول مەن فۋتبولدان ءدۇبىرلى الماتى وبلىسى رايىمبەك اۋدانىنىڭ  جارىسى ۇيىمداستىرىلدى.

بۇل جارىستىڭ ەرەكشەلىگى، سول جاستار ءبىر توپتا، 50-دەن اسقان ارداگەرلەر ءبىر توپتا جارىس جولىنا شىعىپ، جەڭىس ءۇشىن جان اياماي ويىن الاڭدارىندا بارىن سالدى. «سىرلى اياقتىڭ سىرى كەتسە دە سىنى كەتپەيدى»، دەمەكشى، جاسىراق كەزدە سپورتپەن اينالىسقان ارداگەرلەردىڭ الا دوپتى ۇرشىقشا ءيىرىپ الىپ بارىپ قاقپاعا  سالعان گولدارىنا كورەرمەن قاۋىم ەرەكشە قوشەمەت كورسەتىپ قول سوعۋمەن بولدى.

كۇن ۇزاق ۆولەيبول مەن فۋتبولدان وتكەن الامان ويىندار كۇن ۇياسىنا باتار كەزدە ءبىر-اق اياقتالىپ، جەڭىمپازدار مەن جۇلدەگەرلەر انىقتالدى. سونىمەن رايىمبەك اۋدانىنان قاتىسقان 16 كوماندانىڭ ىشىنەن توپ جارعان مىقتىلارى بەلگىلى بولدى.

40 جاستان جوعارى جاستاردىڭ اراسىندا وتكەن جارىستا الماتى وبلىسى رايىمبەك اۋدانىنىڭ  قاقپاق اۋىلىنىڭ كومانداسى  باس جۇلدەنى جەڭىپ الدى. ال 50 جاستان جوعارى ارداگەرەلەر اراسىنداعى الاماندا سارىجاز اۋىلىنىڭ كومانداسى ءبىرىنشى ورىنعا يە بولسا، ەكىنشى جانە ءۇشىنشى ورىنداردى تالاس پەن سارىباستاۋ اۋىلدارىنىڭ كوماندالارى يەلەندى. ال ۆولەيبولدان وتكەن باسەكەدە نارىنقول اۋىلىنىڭ كومانداسى ەشكىمگە دەس بەرمەي باس جۇلدەمەن ماراپاتتالدى.

كۇمىس جۇلدەنى تەكەس اۋىلىنىڭ كومانداسى يە بولسا، ءۇشىنشى ورىندى جامبىل اۋىلىنىڭ كومانداسى جەڭىپ الدى. سونىمەن قاتار  ۇزدىك سپورتشىلار نوميناتسيالارى  بويىنشا ءتۋرنيردىڭ ۇزدىكتەرى قۇرمەتپەن ماراپاتتالدى. وسىلايشا «دەنى ساۋدىڭ جانى ساۋ»، دەمەكشى، ءبىر جاعىنان سالاۋاتتى ءومىردى دارىپتەۋ  ەكىنشى جاعىنان ەڭبەگى  سىڭگەن ارداگەر سپورتشى جانبولات مۇحتار ۇلىن ۇلىقتاۋعا ارنالعان بايراقتى جارىس ءوز مارەسىنە  جەتتى.

«ەڭبەكپەن ارمانىڭدى ارداقتاپ، ەڭبەگىمەن ءومىرىڭدى ورنەكتە»، دەمەكشى. ءومىرىن ەڭبەكپەن ورنەكتەپ اينالاسىنا جاقسىلىقتىڭ نۇرىن سەبە بىلگەن جاننىڭ جارىسى دا جوعارى دەڭگەيدە بولىپ ءوتتى. جاقسىلىقتىڭ، ىزگىلىكتىڭ جولىنان شىقپاي  سالۋاتتىلىق ءومىردى ناسيتحاتتاپ جۇرگەن جانبولات مۇحتار ۇلى قازىرگى كەزدە نارىنقول اۋدانىنىڭ ارداگەر  سپورتشىلارىنان قۇرىلعان فۋتبول كومانداسىنىڭ بەلدى ويىنشىسى. ءالى دە بولسا جاستارعا ۇلگى-ونەگە كورسەتىپ اۋىل-ايماعىنىڭ سپورتىن دامىتۋعا ۇلەسىن قوسىپ كەلەدى. جاقسىدان شاراپات-دەگەن وسى بولار.

 

اقىن ورداباي ۇلى،

الماتى وبلىسى