قازاقستان فۋتزالىندا وتاندىق ويىنشىلاردى دايىنداۋدى قۇپتايمىن — نۇرسۇلتان قۇرمان

قازاقستان فۋتزال قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان قۇرمان Kazinform اگەنتتىگىنىڭ تىلشىسىنە بەرگەن سۇحباتىندا ۇلتتىق قۇرامانىڭ ەۋروپا چەمپيوناتىنا شىعۋى، پرەمەر-ليگاداعى باسەكەلەستىكتى ارتتىرۋ، فۋتزالعا ينۆەستيتسيا تارتۋ جانە وزگە دە ماسەلەلەر بويىنشا وي-پىكىرىن ايتىپ بەردى.

— قازاقستان فۋتزال قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى قىزمەتىنە كەلگەنىڭىزگە ءبىر ايعا جۋىقتادى. بۇل قىزمەتكە كەلگەندە الدىڭىزعا قانداي ماقسات قويىپ وتىرسىز؟

— الدىمەن جاقىن ۋاقىتتا جۇزەگە اسۋى كوزدەلگەن جوسپارىمىزعا توقتالايىق. ناقتى ورتاق ماقساتىمىز — قازاقستان فۋتزال قۇراماسىنىڭ ەۋروپا چەمپيوناتىنا وتپەلى ويىندار ارقىلى شىعۋى. ءبىز 18 جانە 23 قىركۇيەك كۇندەرى يتاليامەن جالعىز جولدامانى ساراپقا سالامىز. باستى تاپسىرما — قارسىلاسقا تىڭعىلىقتى دايىندالۋ جانە قۇرلىقتىق دوداعا جولداماعا قول جەتكىزۋ. باس باپكەر كاكا (تولىق اتى-ءجونى پاۋلو ريكاردو فيگەيرا سيلۆا) تامىز ايىندا كەلەدى جانە اتالعان كەزدەسۋگە دايىندىعىن باستايدى. ويىنشىلاردىڭ قالپىنا كەلۋى ءۇشىن 23 تامىزدا «قايرات» پەن «سەمەي» اراسىندا سۋپەركۋبوكتى وتكىزەمىز. ال 25 تامىزدا قازاقستان كۋبوگى ويىندارى باستالىپ، ول 30 تامىزعا دەيىن جالعاسادى.

سونداي-اق چەمپيوناتتىڭ باستالۋى 4 قىركۇيەككە جوسپارلانعان. دوپ دوداسىن ەرتە باستاۋىمىزدىڭ سەبەبى بار. ول ويىنشىلاردىڭ وتپەلى ماتچقا دەيىن تولىق قالپىنا كەلۋىنە جاعداي جاسايدى. بۇرىن چەمپيونات قىركۇيەك ايىنىڭ اياق شەنىندە نەمەسە قازان ايىنىڭ العاشقى كۇنىندە باستالاتىن ەدى. كوپتەگەن كلۋب وقۋ-جاتتىعۋ جيىنىنا 1 تامىزدا كىرىسەتىن. وعان قوسا فازاناعا (يتاليا) ەرتەرەك اتتانۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. ول ويىنشىلاردىڭ فيزيكالىق جانە پسيحولوگيالىق دايىندىعىنا وڭ اسەرىن تيگىزەدى. بۇل جەردە قازاقستان فۋتبول فەدەراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى مارات وماروۆتىڭ ەڭبەگى زور ەكەنىن اتاپ وتكىم كەلەدى. قفف ءوز تاراپىنان جان-جاقتى قولداۋ كورسەتىپ وتىر. ەلىمىزدىڭ تۋريزم جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ فۋتزالدى دامىتۋعا قوسقان ۇلەسىن دە اتاپ ءوتۋىمىز ءتيىس. ولاردىڭ جۇمىسى ۇلتتىق قۇرامانىڭ بەدەلىنە اسەر ەتەدى.

— قۇراما قانداي توسىنسىي دايىندايدى؟

— ۇلتتىق قۇراما ساپىنا ەدسون گومەس دوس سانتوس (يگروك فۋتزالنوگو «قايرات» فۋتبول كلۋبىنىڭ ويىنشىسى) قايتا ورالادى. FIFA ەرەجەسى بويىنشا سپورتتىق ازاماتتىقتى وزگەرتۋ ءۇشىن ەلدە بەس جىل ۇزدىكسىز ءومىر ءسۇرۋ كەرەك. ونىڭ سلوۆەنياعا جالعا بەرىلۋى بۇل مەرزىمدى كەيىنگە شەگەردى. بىراق جاڭا ساناق 2020 جىلدىڭ قىركۇيەگىنەن باستالدى، ەندى ول قايتادان ۇلتتىق قۇراماعا كەلە الادى.

— ىشكى چەمپيوناتقا قايتا ورالايىق. وسى باعىتتا قانداي مىندەتتەر قوياسىز؟

— نەگىزگى ماقساتتىڭ ءبىرى — باسەكەلەستىك پەن ىشكى بىرىنشىلىك دەڭگەيىن ارتتىرۋ. بيىل سۋپەرليگادا 12 كوماندا باق سىنايدى. چەمپيوناتقا ءبىرىنشى ليگانىڭ جەڭىمپازى قاارعاندىلىق «بيوسفەرا» قوسىلىپ وتىر. ءبىز كوماندالار سانىن كوبەيتە الامىز. بىراق سپورتتىق ءپرينتسيپتى ۇستانامىز. ماسەلەن، ءبىرىنشى ليگادا بيىلعى ماۋسىمدا «حرومتاۋ» مەن «ەلىم-اي» (كوكشەتاۋ) سەكىلدى ەكى جاڭا كوماندا ويىن كورسەتەدى. ولار اۋەسقوي دەڭگەيدە تابىستارعا قول جەتكىزدى. بۇدان بۇرىن ءبىرىنشى ليگادا ءتورت كوماندا سىنعا ءتۇستى. ەندىگى كەزەكتە ءبىز ولاردىڭ سانىن سەگىزگە جەتكىزۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. ولار ءۇش اينالىم بويىنشا شەبەرلىك بايقاسادى. ۇزدىكتەرى پلەي-وفف ساتىسىنا جولداما الادى.

— مەنىڭ اۋەسقوي كوماندام بار جانە كاسىبي ليگادا ويىن كورسەتكىم كەلەدى دەپ ەلەستەتىپ كورەيىك. ول ءۇشىن نە قاجەت؟

— ءبىرىنشى كەزەكتە كلۋب رەگلامەنتكە ساي بولۋى ءتيىس. نەگىزگى شارت -قارجىلىق تۇراقتىلىق. سونداي-اق دوپ دوداسىنا قاتىسۋ جارناسىن تولەۋ تالاپ ەتىلەدى. ەشقانداي كۇردەلى جانە ارنايى تالاپتار جوق، بارلىعى ايقىن كورسەتىلگەن. اتاپ ايتقاندا، «بيوسفەرا» الدىمەن اۋەسقوي ليگاسىندا ويىن كورسەتىپ، كەيىننەن ءبىرىنشى ليگادا سىنعا ءتۇستى. ەندىگى كەزەكتە ولار سۋپەرليادا وينايدى.

— تورەشىلەردى وقىتۋ جانە VAR جۇيەسىن ەنگىزۋ ماسەلەسى قالاي شەشىلەدى؟

— ورال قالاسىندا 16 تامىزدا تورەشىلەردى VAR جۇيەسىمەن جۇمىس ىستەۋگە قاتىستى وقىتۋ باستالادى. وعان جوعارى تاجىريبەلى مامان كەلەدى، ول ءبىزدىڭ تورەشىلەردى دايىندايدى. ءبىز VAR جۇيەسىن چەمپيوناتقا ءبىرىنشى نەمەسە ەكىنشى اينالىمدا ەنگىزۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. بۇل جۇيە تورەشىلەردىڭ شەشىمىنە قاتىستى داۋلى سۇراقتاردى 75-80 پايىزعا ازايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

— قازاقستاندا ءىرى حالىقارالىق ءتۋرنيردى وتكىزۋ جونىندە اڭگىمە ايتىلادى. اتالعان ماسەلە قانداي دەڭگەيدە تۇر؟

— ءبىزدىڭ تاراپىمىزدان فۋتزالدان چەمپيوندار ليگاسى فينالىن وتكىزۋ جونىندە ۇسىنىس بەرىلدى. بارلىق قۇجات قابىلداندى، ناقتى جاۋابى 11 قىركۇيەك كۇنى بەلگىلى بولادى. بۇل جونىنەن قازاقستان نەگىزگى ۇمىتكەر رەتىندە سانالىپ وتىر. مۇنداي اۋقىمدى ءتۋرنيردى جوعارى دەڭگەيدە وتكىزۋگە مۇمكىندىگىمىز بار.

— ءسىز فۋتزال كلۋبتارىنىڭ پرەزيدەنتتەرى جانە ديرەكتورلارىمەن سويلەسەتىن شىعارسىز. ولار سىزگە قانداي ماسەلەلەر بويىنشا ءوتىنىش بىلدىرەدى؟

— ءيا، مەن ارقاشان كلۋب باسشىلارىمەن بايلانىستا بولامىن. كوبىنەسە ولار كلۋبتار، سپورت باسقارمالارى، اكىمدىكتەر نەمەسە باسقا ۆەدومستۆولار اراسىندا دانەكەر بولۋدى سۇرايدى. ايماقتاردا قارجىلاندىرۋدى كەشىكتىرۋ نەمەسە بيۋروكراتيالىق قيىندىقتار تۋىنداپ جاتادى. ءبىز ديالوگ ورناتۋعا جانە ماسەلەلەردى شەشۋدى جەدەلدەتۋگە قول ۇشىن سوزامىز. سونداي-اق، كوبىسى ماركەتينگ پەن دەمەۋشىلەردى تارتۋعا كومەك سۇرايدى. مەن وعان قاتىستى كەڭەستەر بەرەمىن جانە اقپاراتپەن بولىسەمىن. ال توپ-كلۋبتاردا ماتچتى ۇيىمداستىرۋ جانە وتكىزۋ ۋاقىتى جونىندە ۇسىنىستار تۇسەدى. ءبىز — اشىق ۇيىمبىز جانە ارقاشان كلۋبتارمەن بايلانىس ورناتۋدى قالايمىز. مەن چەمپيوناتتىڭ گەوگرافياسىن ۇلعايتۋ ءۇشىن ەلىمىزدىڭ كوپتەگەن ايماعىنا ءجيى بارىپ تۇرامىن. ماسەلەن، قىزىلوردادا جوعارى دەڭگەيدەگى فۋتزال ءداستۇرى قالىپتاسقان، دەگەنمەن وندا كاسىبي كوماندا جوق. تۇركىستان وبلىسىندا سوزاق سەلوسىندا فۋتزال اكادەمياسى بار، وندا دا كاسىبي كلۋب اشىلماعان. ءبىزدىڭ مىندەتىمىزدىڭ ءبىرى — كاسىبي فۋتزالعا ينۆەستيتسيا تارتۋ، كوماندالاردىڭ مەديا بويىنشا جۇمىسىن كۇشەيتۋ جانە بالالارعا جاقسى جاعداي جاساۋ.

— ەلىمىزدە بالالار فۋتزالى قالاي دامىپ جاتىر؟

— قازاقستاندا بالالار فۋتزالى لايىقتى دەڭگەيدە دەپ ايتا الامىن. جىلما-جىل ءتۇرلى جاستاعىلار اراسىندا چەمپيونات وتكىزىلەدى. ءبىزدىڭ ماقساتىمىز — ونىڭ تانىمالدىعىن ارتتىرۋ، جايلى جاعداي جاساۋ، بالالاردى كوبىرەك تارتۋ ءۇشىن قاتىسۋ جارناسىن ازايتۋ. سونداي-اق، حابار تاراتۋ ساپاسىن ارتتىرىپ، بالالار فۋتزالىن جاس ورەندەر دە، ولاردىڭ اتا-انالارى دا قاتىسا الاتىن ۇلكەن تيمبيلدينگكە اينالدىرۋ قاجەت. اسسوتسياتسيا ول ءۇشىن قولايلى الاڭدى قامتاماسىز ەتۋ كەرەك. مىسالعا ايتار بولسام، ءبىر عانا قاراعاندىدا فۋتزالدان 140 بالالار مەكتەبى بار، وندا جاس ورەندەردىڭ كوپ بولىگى ءتالىم الادى. قازاقستاندا كوپتەگەن ادام فۋتزالمەن اينالىسادى. بۇل — ءبىزدىڭ ەلىمىزدەگى بۇقارالىق سپورت ءتۇرى.

— قۇرامانىڭ باس باپكەرى كاكا جايىندا ايتىپ بەرسەڭىز. ونىڭ الدىندا قانداي مىندەتتەر تۇر؟

— كاكا — قازاقستان قۇراماسىنىڭ باس باپكەرى، ونىڭ باستى مىندەتى — قۇرامانى ەۋروپا چەمپيوناتىنا شىعارۋ. ءبىز وعان قۇرامانىڭ ەۋروپا چەمپيوناتىندا ءساتتى ويىن كورسەتۋ ءۇشىن كومەكتەسەمىز جانە قولدان كەلگەننىڭ ءبارىن جاسايمىز.

— ەۋروپا چەمپيوناتىندا ءساتتى ويىن كورسەتۋ دەگەن نەنى بىلدىرەدى؟

— نەگىزگى ماقسات — ۇزدىك ۇشتىكتەگى قۇرامالاردىڭ ءبىرى بولۋ.

— قۇرامادا لەو، يگيتا، ەسەنامانوۆ جانە وزگە دە جاسى ۇلكەن ويىنشىلار بار. ولاردى الماستىرا الاتىن جاستارعا كوڭىل بولىنە مە؟

— مۇنداي ساتتەن ەشكىم قۇتىلا المايدى. الداعى قۇرلىقتىق دودا لەو، يگيتا، دۋگلاس جانە ەسەنامانوۆ ءۇشىن قۇراما ساپىنداعى سوڭعى ماۋسىمى بولۋى مۇمكىن. ءبىزدىڭ الدىمىزدا دامۋ ۆەكتورىن تاڭداۋ مىندەتى تۇر. العاشقىسى رەتىندە وتاندىق ويىنشىلارعا كوڭىل ءبولۋ، نە لەگيونەرلەردى تارتۋدى جالعاستىرۋ. ءبىرىنشى نۇسقانى تاۋەكەل رەتىندە قاراۋعا بولادى. قازىر ءبىز جول تاڭداۋ ۇستىندەمىز. ەۋروپا چەمپيوناتى ناقتى شەشىم قابىلداۋعا كومەكتەسەدى. ماسەلەن، رەسەي، ۋكراينا، وزبەكستان جانە قىرعىزستاندا قۇرامالار لەگيونەرلەر كومەگىنە جۇگىنبەيدى. مەن ءاربىر ەلدىڭ تولقۇجاتى بار ويىنشىنى ۇلتتىق قۇراماعا شاقىرۋ قۇقىعى بار ەكەنىن تۇسىنەمىن، بىراق ونى جاساندى تۇردە جاساۋ مۇمكىن ەمەس. ۇلتتىق قۇراماعا جاستاردى تارتۋىمىز قاجەت جانە جاڭا ەسىمدەردىڭ اشىلعانىن قۇپتايمىن.

— ءوزىڭىز قاي نۇسقانى تاڭدايسىز؟

— مەن وتاندىق ويىنشىلاردى دايىنداۋدى قۇپتايمىن. بۇل — كۇردەلى جول. بىراق مىقتى بولۋ ءۇشىن ونى تاڭداۋىمىز قاجەت. ارينە، ونى تاۋەكەل رەتىندە باعالاۋعا بولادى، قانشاما ۋاقىت جوعارى كورسەتكىشكە قول جەتكىزە الماۋىمىز ابدەن مۇمكىن، ول جانكۇيەرلەر تاراپىنان نارازىلىق تۋدىراتىنىن دا جوققا شىعارا المايمىز. بىراق تاڭداۋ جاساۋ كەرەك جانە ول ەۋروپا چەمپيوناتىنان كەيىن ايقىن بولادى.

— پاندەمياعا دەيىن قازاقستاندا ستۋدەنتتىك ليگا تابىستى جۇمىس جاسادى، ودان كەيىن باسىلىپ قالدى. ونى قايتا جانداندىرۋ جوسپاردا بار ما؟

— ءيا، بۇل — وتە ماڭىزدى سۇراق، ول ءبىزدىڭ كۇن تارتىبىمىزگە قويىلعان. جاڭا وقۋ جىلىنان باستاپ جوعارى وقۋ ورىندارىندا ستۋدەنتتىك ليگانى قايتا جانداندىرۋدى ويلاستىرىپ وتىرمىز.

— ال اۋەسقوي فۋتزالداعى جاعداي قالاي؟

— قازاقستان بويىنشا اۋەسقوي كلۋبتار اراسىندا باسەكە وتەدى. اۋەسقوي فۋتبول ليگاسىنداعى ۇزدىك كوماندالار كاسىپقوي فۋتزالعا جولداما الۋىنا مۇمكىندىگى بار. جەڭىمپاز كلۋبتار حالىقارالىق تۋرنيرلەردە قاتىسا الادى، فەدەراتسيا قاجەتتى شىعىنداردى وتەپ بەرۋگە قول ۇشىن سوزادى.

— قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ بۇقارالىق سپورتتى دامىتۋدىڭ ماڭىزى زور ەكەنىن اتاپ ءوتتى. فۋتزالدا بۇل جاعى قالاي بولىپ جاتىر؟

— فۋتزالدى بۇقارالىق سيپاتتا دامىتۋدىڭ ەشبىر قيىندىعى جوق، ونى فۋتبولدان دا جوعارى دەپ ايتا الامىز. بىراق، نەگىزگى مىندەتىمىز — ونى كاسىبي دەڭگەيگە دەيىن كوتەرۋ. ماسەلەن، قاراعاندىدا «تۇلپار» اكادەمياسى ويىنشىلاردى تاربيەلەپ شىعاردى، ولار اۋەسقوي ليگالاردا ويىن كورسەتتى. ەندىگى كەزەكتە ولار كوماندا جاساقتاپ، الدىمەن ءبىرىنشى ليگاعا شىقتى، ودان كەيىن پرەمەر-ليگاعا جولداما الدى.

— قازاقستاندىق فۋتزالدا 20 جىل بويى «قايرات» تىزگىندى ەشكىمنىڭ قولىنا ۇستاتقان جوق. بىلتىر ول سەريانى «سەمەي» كومانداسى بۇزدى. چەمپيوناتتا باسەكەلەستىكتى قالاي ارتتىرۋعا بولادى؟

— مەن بۇعان بايلانىستى كوپتەگەن كلۋبتا كاسىبي قادامدى بايقايمىن. جاڭا ماۋسىمدا «قايرات» پەن «سەمەيگە» «اتىراۋ»، «كاسپي»، «ايات» جانە وزگە دە كلۋبتار باسەكەلەستىك تانىتا الادى دەگەن ويدامىن. ولاردىڭ بارلىعى ۇزدىكتەردى تاڭعالدىرا الادى.

— سوڭعى ساۋال، فۋتزالدى كوممەرتسيالاندىرۋ ءۇشىن قانداي قادامدار جاسالۋدا؟

— ءبىز قولجەتىمدىلىك پەن ناتيجەلەردى كورسەتۋدى قاجەت ەتەتىن سەرىكتەستەرمەن جۇمىس ىستەيمىز. ەگەر قۇراما يتاليانى جەڭىپ، ەۋروپا چەمپيوناتىنا شىققان جاعدايدا ول جاڭا دەمەۋشىلەردى تارتۋعا اسەر ەتەدى. كوپ ادام قازاقستاندا مىقتى فۋتزال بار ەكەنىن بىلەدى، بىراق ىشتە نە بولىپ جاتقانىن ءاردايىم تۇسىنە بەرمەيدى. جەكە ينۆەستيتسيالار سپورتتىڭ جاڭا بەت-بەينەسىن جارقىراتا تۇسەدى. اسسوتسياتسيا كلۋبتارعا ويىن الاڭىن ۇسىنادى جانە ولار ونى پايدالانۋى كەرەك.

 

فوتو: قازاقستان فۋتزال قاۋىمداستىعى