تورعاي تارلاندارى ءتوس تۇيىستىرەدى

قاسيەتتى تورعاي توپىراعى ەشقاشان تالانتتى جاستارعا كەندە بولعان ەمەس.  تورعاي سياقتى قازاقتىڭ كيەلى جەرىنەن حالقىمىزدىڭ كوپتەگەن بەتكەۇستار ارداقتىلارى شىققان. ولاردىڭ اتتارى قارت تاريحتىڭ قاتپار-قاتپار بەتتەرىندە التىن ارىپپەن جازىلعان. مىنە، وسىنداي تەكتىلەر تۋعان توپىراقتان سپورتتا دا تالانتتى جاستاردىڭ شىعۋى تەگىن ەمەس دەپ ويلايمىز. قازىر ولاردىڭ ءبارى ەلىمىزدىڭ نامىسى ءۇشىن سپورتتىڭ بارلىق تۇرىنەن كۇش سىناسىپ، كوك بايراعىمىزدى جەلبىرەتىپ كەلەدى. سولاردىڭ ءبىرى – سپورت شەبەرلەرى، قازاق كۇرەسىنىڭ بالۋاندارى عابيت بالعىنباەۆ (127 كگ) پەن اسىلبەك ءابدىروۆ (121كگ).

عابيت ارقالىق قالاسىندا تۋعان. كەيىن تورعايعا كوشىپ، سول جاقتا ەر جەتكەنشە تۇرعان. ال اسىلبەك سارىتورعايدا تۋىپ، سوندا وسكەن. بۇل ەلدى-مەكەن 1960 جىلى جىلقى سوۆحوزى بولىپ قۇرىلعان. قازىر ول ارقالىق قالاسىنىڭ قۇرامىنا كىرەدى.

بۇگىن ءبىز وسى جىگىتتەرمەن كەزدەسىپ، ەرتەڭ ەلوردادا وتەتىن قازاق كۇرەسىنەن تۇڭعىش پرەزيدەنت – ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ جۇلدەسى ءۇشىن «قازاقستان بارىسى» رەسپۋبليكالىق تۋرنيرىنە دايىندىق بارىسىن سۇرادىق. بۇل تۋرنير وسىمەن توعىزىنشى رەت وتەدى. وعان ەلىمىزدىڭ 14 وبلىسىنان، نۇر-سۇلتان، الماتى، شىمكەنت قالالارىنان جانە كۇشتىك قۇرىلىمدار اراسىنداعى تۋرنيردە ىرىكتەۋدەن وتكەن 36 ۇزدىك بالۋان قاتىسادى.  ال عابيت بالعىنباەۆ پەن اسىلبەك ءابدىروۆ قوستاناي وبلىسىنىڭ اتىنان بوزكىلەمگە شىعادى.

– «قازاقستان بارىسى» تۋرنيرىنە ەكەۋىڭىز دە العاش رەت قاتىسىپ جاتسىڭدار ما، الدە بۇعان دەيىن باق سىناپ كوردىڭدەر مە؟

 اسىلبەك ءابدىروۆ: مەن بيىل ءبىرىنشى رەت قاتىسقالى تۇرمىن. «قازاقستان بارىسى» ءتۋرنيرى باستالعاندا 20 جاستاعى جىگىت ەدىم. «بارىسقا» قاتىسىپ جاتقان اعالارىمدى كورىپ، «مەن دە وسى تۋرنيرگە ونەر كورسەتسەم عوي» دەگەن ارمان بولاتىن. مىنە، اراعا 8 جىل سالىپ ارمانىما قول جەتكىزدىم.

عابيت بالعىنباەۆ: بيىل «قازاقستان بارىسى» تۋرنيرىندە ەكىنشى رەت ءوز باعىمدى سىنايىن دەپ تۇرمىن. بۇعان دەيىن 2011 جىلى وتكەن العاشقى دوداعا قاتىسقانمىن. وكىنىشكە قاراي، ول جىلى جولىم بولمادى. كەيىنگى دودالارعا دا قاتىسقىم كەلگەن. بىراق ىرىكتەۋدەن وتە الماي ءجۇردىم. مىنە، بيىل باعىم جانىپ «قازاقستان بارىسىنا» ەكىنشى رەت كەلىپ تۇرمىن.

– 2011 جىلعى مەن قازىر ۇيىمداستىرىلىپ جاتقان ءتۋرنيردىڭ ايىرماشىلىعى بار ما؟

عابيت بالعىنباەۆ: ارينە، ايىرماشىلىعى وتە ۇلكەن. ءتىپتى، سالىستىرۋعا دا كەلمەيدى. 2011 جىلى «قازاقستان بارىسى» ءبىز ءۇشىن جاي عانا كەزەكتى ءبىر جارىس رەتىندە سەزىلەتىن. ويتكەنى، ول ۋاقىتتا ءتۋرنيردىڭ جارناماسى وتە تومەن، ءتىپتى جوق دەسە دە بولاتىن. بالۋاندارعا ءتۋرنيردىڭ اسا ءبىر ماڭىزدىلىعى سەزىلمەيتىن. ال بيىل ءوزىم الەم چەمپيوناتىنا قاتىساتىنداي سەزىمدەمىن. ىركەتۋدەن وتكەننەن باستاپ جۋرناليستەر سۇحبات الىپ، ءتۇرلى تۇسىرىلىمدەرگە دەيىن قاتىسىپ جاتىرمىز. كوشەلەردە سۋرەتتەرىمىز ءىلىنىپ، كادىمگى ۇلكەن الامانعا قاتىسايىن دەپ جاتقانىمىز سەزىلەدى. ەلدىڭ نازارى بىزگە اۋىپ، بارلىعى قىزىعىپ جاتقان سوڭ ىشتە ازداپ تولقىنىس بار ەكەنىن دە جاسىرمايمىن.

– ءتۋرنيردىڭ جارناماسىنان بولەك، ەرەجەلەرى جىل سايىن وزگەرىپ جاتىر. وسى وزگەرىستەرگە قالاي قارايسىڭدار؟ ەرەجەنىڭ قاتال بولعانى بالۋاندارعا قيىن ەمەس پە؟

عابيت بالعىنباەۆ: دۇرىس ايتاسىز، جىل  سايىن ەرەجەگە تولىقتىرۋلار ەنگىزىپ جاتىر. زامانمەن قاتار سپورت، ونىڭ ىشىندە كۇرەس تۇرلەرى دامىعان سايىن، ەرەجەلەر دە سوعان ساي وزگەرىپ تۇرۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن. بۇرىن اتا-بابالارىمىز دالا زاڭى بويىنشا كۇرەسكەن عوي. ول كەزدە زامان سولاي ەدى. ال قازىر زامان باسقا. سوعان ساي ەرەجە دە بولعانى دۇرىس. تورەشىلەر دە قازىر جاقسى جۇمىس ىستەپ جاتىر.

اسىلبەك ءابدىروۆ: ەستەرىڭىزدە بولسا، وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن كورەرمەندەر جارىستىڭ ءادىل بولماۋىنا بايلانىستى ءوز نارازىلىقتارىن ءبىلدىرىپ، ءتىپتى بوزكىلەمگە بوتەلكە لاقتىرۋعا دەيىن بارعان ەدى. ال قازىر ونداي جوق، تورەشىلەر ءادىل تۇردە ەرەجەگە ساي باسقارىپ كەلەدى. سونداي-اق قازىر بالۋان دۇرىس ءادىس جاساماسا، ەرەجەگە ساي كۇرەسپەسە، تورەشىلەر باسەكەنى بىردەن توقتاتىپ، بەينە قايتالاۋعا جۇگىنىپ، ءادىل شەشىم شىعارادى. سول كەزدە بالۋاننىڭ دا، جاتتىقتىرۋشىنىڭ دا، كورەرمەننىڭ دە كوڭىلىندە كۇدىك قالمايدى. بۇرا تارتۋ دەگەن دە اتىمەن جوق. ءتارتىپ، ەرەجە قاتال بولعان كەزدە عانا كۇرەسىمىز العا قاراي داميدى.

– بيىلعى تۋرنيردە وزدەرىڭە قاي بالۋاندى قاۋىپتى قارسىلاس دەپ سانايسىڭدار؟

اسىلبەك ءابدىروۆ: جارىستىڭ الدىندا ەشقانداي بالۋانعا باعا بەرۋگە بولمايدى. ويتكەنى بارلىعى سايدىڭ تاسىنداي ىرىكتەلگەن مىقتى بالۋاندار. وسال بالۋان «قازاقستان بارىسىنىڭ» فينالىنا قاتىسپايدى عوي. سوندىقتان بارلىق قاتىسۋشى – ءبىزدىڭ ەڭ باستى قارسىلاستارىمىز. ولار بىزگە قارسى دايىندالدى، ءبىز ولارعا دەگەندەي. كىمنىڭ باعى جانىپ، ايى وڭىنان تۋىپ تۇر، سول جەڭەدى عوي.

عابيت بالعىنباەۆ: بيىلعى جارىسقا جەڭىل سالماقتاعى بالۋاندار كوپتەپ قاتىسۋدا. سول بالۋانداردان كوپ نارسە كۇتۋگە بولادى. كوبىسى كىمنىڭ سالماعى اۋىر سول بالۋان جەڭەدى دەپ ويلايدى. كۇرەستە سالماققا سەنۋگە بولمايدى. جەڭىل سالماقتاعى سپورتشى وزىنەن سالماعى اۋىر بالۋانداردى وڭاي جەڭىپ كەتىپ جاتقانىن كوزىمىز كوردى. تەلەديدار ارقىلى وزدەرىڭىزدەر دە كورىپ، ءبىلىپ جۇرسىزدەر. سوندىقتان تۇيە بويىنا سەنىپ جىلدان قۇر قالعانداي، ەشكىم سالماعىنا سەنبەي، تەك وزىنە جانە كۇش پەن ايلاسىنا عانا سەنۋى كەرەك.

– جالپى دايىندىقتارىڭ قالاي؟ تۋرنيرگە قانشا ۋاقىت دايىندالدىڭدار؟

عابيت بالعىنباەۆ: شىنى كەرەك، بيىلعى جارىسقا دايىندىعىمىز از بولدى. ويتكەنى، كەستەمىز وتە تىعىز بولىپ، جاتتىعۋعا بارىنشا كوڭىل بولە المادىق. دەسە دە، بارىمىزدى سالىپ كۇرەسۋگە، جەڭىسكە جەتۋگە تىرىسامىز.

اسىلبەك ءابدىروۆ: بۇرىندارى ءتۋرنيردىڭ فينالى شىلدە ايىندا وتەتىن. بيىل ءبىر اي ارتقا شەگەرىپ تاستادى. ونىڭ ۇستىنە وبلىستىڭ ىرىكتەۋى مامىردىڭ باسىندا ۇيىمداستىرىلدى. جالپى، جىل باسىنداعى جوسپارىمىز بويىنشا مامىردا ىرىكتەۋدەن وتسەك، فينالعا دەيىن 1-2 اي دايىندالامىز دەپ ويلاعانبىز. بىراق اياق استىنان وتەتىن مەرزىم وزگەرىپ، جوسپارىمىز ورىندالماي قالدى.

– «قازاقستان بارىسى» تۋرنيرىنە كىمدەر دايىندادى؟

اسىلبەك ءابدىروۆ: بۇل جارىسقا عابيت ەكەۋىمىزدى دە ازامات ەرادىلوۆ دەگەن جاتتىقتىرۋشى دايىندادى. سول كىسىنىڭ قول استىندا جاتتىعىپ، ءتالىم-تاربيەسىن، اقىل-كەڭەسىن الدىق.

اڭگىمەلەسكەن

ءالي بيتورە،

«Egemen Qazaqstan»

(قىزىل كۇرتەشەدە اسىلبەك ءابدىروۆ، كوك كۇرتەشەدە عابيت بالعىنباەۆ )