تۋبەركۋلەزگە قارسى كۇرەس – باستى نازاردا

اقش-تىڭ حالىقارالىق دامۋ بويىنشا اگەنتتىگى (USAID) قازاقستاننىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىمەن، ۇلتتىق فتيزيوپۋلمونولوگيا عىلىمي ورتالىعىمەن، مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىمەن، حالىقارالىق دونورلارمەن، قوعامدىق كوشباسشىلارمەن جانە مەديتسينا وكىلدەرىمەن بىرلەسىپ، «ورتالىق ازيادا تۋبەركۋلەزدى جويۋ» (ETICA) جوباسىنىڭ قازاقستانداعى ايتارلىقتاي جەتىستىكتەرىن اتاپ ءوتۋ ماقساتىندا ماڭىزدى ءىس-شارا وتكىزدى.

ءىس-شارادا قازاقستاندى جانە ورتالىق ازيانىڭ وڭىرلەرىن كەڭ قامتىعان تۋبەركۋلەزبەن اۋىرۋ جاعدايلارىن ازايتۋعا ىقپال ەتكەن يننوۆاتسيالىق تاسىلدەر، شۇعىل ەمشارالار جانە يننوۆاتسيالىق زەرتتەۋلەر سەكىلدى USAID ETICA قولداۋ كورسەتكەن ماسەلەلەر تالقىلاندى. USAID-ءتىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسى دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىمەن سەرىكتەستىگى تۋبەركۋلەزگە قارسى زەرتحانالاردىڭ يننوۆاتسيالىق مولەكۋليارلىق جىلدام دياگنوستيكاسىن، باسقارۋ مەن ساپاسىن قامتاماسىز ەتۋ اسپەكتىلەرىن ەنگىزۋگە جانە كولەمىن كەڭەيتۋگە، دارىگە ءتوزىمدى تۋبەركۋلەزبەن اۋىراتىن ناۋقاستاردى ەمدەۋ رەجيمدەرىن جاقسارتۋعا، ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋعا، تۋبەركۋلەزگە قارسى اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ جانە ەمدەلۋشىلەردى قولداۋ، سونىمەن بىرگە تۋبەركۋلەزبەن كۇرەستى قارجىلاندىرۋ جۇيەسىن وڭتايلاندىرۋ سالاسىندا قوعامداستىقپەن جانە ازاماتتىق قوعام ۇيىمدارىمەن ارىپتەستىكتى كۇشەۋتىگە ىقپال ەتتى.

ەلىمىز بويىنشا بارلىعى 1663-تەن استام ادام وقىتىلدى. USAID-ءتىڭ ورتالىق ازياداعى دەموكراتيا جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ ماسەلەلەرى جونىندەگى ايماقتىق ديرەكتورى روبين ماردۋز بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: «USAID تۋبەركۋلەزگە قارسى كۇرەس باعدارلامالارىن كۇشەيتۋ ءۇشىن ايماقتاعى دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىكتەرىمەن سەرىكتەس بولعانىن ماقتان تۇتادى. تۋبەركۋلەزگە قارسى ۇلتتىق باعدارلامالارمەن ىنتىماقتاستىعىمىز تۋبەركۋلەزدى دياگنوستيكالاۋ مەن ەمدەۋدى جاقسارتۋعا امبەباپ قولجەتىمدىلىكتى قامتاماسىز ەتتى جانە تۋبەركۋلەزگە قارسى قىزمەت كورسەتۋدى جاقسارتۋداعى قاۋىمداستىقتىڭ ماڭىزدى ءرولىن كۇشەيتتى. ءبىز بىرگە تۋبەركۋلەزدى جەڭە الامىز». قازاقستانداعى تۋبەركۋلەزگە قارسى كۇرەستە قول جەتكىزگەن تابىستار بارلىق قاتىسۋشىلاردىڭ جانكەشتىلىگى مەن ىنتىماقتاستىعىنىڭ ايعاعى. بۇل ءىس-شارا قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ تۋبەركۋلەزگە قارسى كۇرەستەگى جەتىستىكتەرىنە ارنالعان.

USAID تەحنيكالىق كومەگى تۋبەركۋلەزگە قارسى ۇلتتىق رەفەرەنس زەرتحاناسىنىڭ (ۇرز) جانە تۋبەركۋلەزگە قارسى زەرتحانالار جەلىسىنىڭ الەۋەتىن كۇشەيتتى. USAID دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىمەن ددسۇ ۇسىنعان جەدەل مولەكۋليارلى دياگنوستيكالىق تەحنولوگيالاردى (GeneXpert MTB/Rif Ultra جانە GeneXpert MTB/XDR سىناقتارى) قولدانۋدى كەڭەيتۋ، دارىگە ءتوزىمدى تۋبەركۋلەزدى انىقتاۋ ءۇشىن تولىق گەنومدى سەكۆەنيرلەۋ تەحنولوگياسىن ەنگىزۋ جانە دارىگە سەزىمتالدىق تەستىن (دست) كۇشەيتۋ ماقساتىندا جۇمىس ىستەدى. ناتيجەسىندە ۇرز جەتىلدىرىلگەن تەحنولوگيانى ءساتتى ەنگىزدى جانە بارلىق 19 ايماقتىق تۋبەركۋلەزگە قارسى زەرتحانا گەرمانياداعى سۋپراۇلتتىق رەفەرەنس زەرتحانادان ساپانى باعالاۋدىڭ سىرتقى سەرتيفيكاتتارىن الدى. بۇل ەلەۋلى جەتىستىكتەر بۇكىل ەل بويىنشا دارىگە ءتوزىمدى تۋبەركۋلەزدى دەر كەزىندە سەنىمدى تۇردە جانە دەر كەزىندە انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. سونىمەن قاتار، USAID دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىمەن باق-تا جانە باسىلىمداردا تۋبەركۋلەز ماسەلەلەرىن كورسەتۋدى جاقسارتۋ باعىتىندا جۇمىس ىستەدى، ناتيجەسىندە تۋبەركۋلەز، ستيگما جانە كەمسىتۋشىلىك تۋرالى حاباردارلىقتى ارتتىرۋ ءۇشىن 50-دەن استام جاريالانىم جارىق كوردى. بۇدان بولەك، تۋبەركۋلەزگە قارسى ستيگمانى ازايتۋعا باعىتتالعان بۇكىل ەل بويىنشا وتكىزىلگەن ۇلتتىق ناۋقاندارعا 536 000 ادام قاتىستى.

سالتانات قاجىكەن،

الماتى