SportPress.kz Qazaqstan sport jańalyqtary
Kazakh Everest Team qazaqstandyq sporttyq-patrıottyq ekspedıııasy planetadaǵy eń bıik shyń – Evereske shyǵatyny týraly jarııalady. Ekspedıııanyń maqsaty – Everestte Qazaqstannyń Memlekettik Týyn kóterý, negizgi mindetter – alpınızm jáne taý týrızmi salasyndaǵy álemniń jetekshi derjavalarynyń biri retinde elimizdiń ımıdjin nyǵaıtý, jastardy patrıottyqqa tárbıeleý úshin zamanaýı úlgi bolý, sondaı-aq qazaqstandyq sport pen týrızmdi damytýǵa nazar aýdarý jáne ınvestıııalar tartý.
Ekspedıııanyń ıdeıalyq shabyttandyrýshysy – qazaqstandyq skaıranner-sportshy Anar Býrasheva, ol genderlik teńdikti alpınızmde de damytý qajet ekenine jáne áıelder erlermen teń dárejede álemniń eń bıik shyńdaryn baǵyndyra alatynyna senimdi. Everestti baǵyndyrýdyń búkil tarıhynda, High Adventure Expeditions málimetteri boıynsha, 799 áıel taýǵa shyqqan, mundaı qıyn jáne qaýipti joryqtarǵa áıelderdiń qatysýy únemi kópshiliktiń qyzyǵýshylyǵyn týǵyzady.
Kazakh Everest Team tobynyń quramynda barlyǵy jeti adam bar. Ekspedıııa basshysy bolyp aty ańyzǵa aınalǵan qazaqstandyq alpınıst, Qazaqstan Respýblıkasy Qorǵanys mınıstrliginiń arnaıy operaııalar kúshterin taý-ken daıarlaý ortalyǵynyń maıory Maqsut Jumaev taǵaıyndaldy.
Biz tarıhymyzdy jazyp qana qoımaı, sportshylardyń jańa býynyn shabyttandyrýymyz kerek, — dep atap ótti Kazakh Everest Team ekspedıııasynyń jetekshisi Maqsut Jumaev. — Búgingi jastarǵa adamgershilik qundylyqtar, derbestigin, ózin-ózi jeńýdiń jańa úlgileri qajet dep sanaımyn. Tipti ekstremal sport túrlerinde de genderlik teńdik ıdeıalaryn qoldaımyn. Eger qazirgi zamanǵy qyzdardyń eń bıik shyńdardy er adamdarmen teń dárejede baǵyndyrýǵa daıyndyǵy men kúshi bolsa, onda biz olarǵa osy qadamyn ilgeriletýge kómektesýimiz kerek.
Skaıranner Anar Býrashevanyń tájirıbesine keler bolsaq, ol bıiktikke kóterilý úshin uzaq jáne baıypty daıyndalǵan. Sonyń sheńberinde 1B, 2a jáne 2b sanattaryndaǵy 3 450 m-den 4 315 m-ge deıingi jergilikti shyńdardy, Talǵar shyńyn 4 979 m baǵyndyrǵan, sondaı-aq Monblan 4 809 m jáne Kılımandjarov 5 895 m álemdik shyńdarǵa ekspedıııalarmen shyqqan. Space Trail Running klýbynda jattyqtyrýshy, Sky Run Group-ta skaıranner jáne Nike Running Club Almaty-da peıser. Thian Shan trail race 42 km, Tengri ultra 35 km, Almaty taýly jartylaı marafony, Irbis race 42 km, Red planet Race 30 km, Almaty marafony 42 km, Madeira Island Ultra Trail 60 km jáne basqa da kásibı jarystarda birinshi jáne júldeli oryndar úshin sporttyq marapattarǵa ıe bolǵan.
Everest – baǵyndyrýǵa eń qıyn shyńdardyń biri, árıne, erik-jigerdiń jáne ózin-ózi jeńýdiń erekshe tájirıbesi – bul Anardyń ómirdegi alǵashqy mańyzdy jáne eleýli jetistigin sıpattaıdy. Men óz boıymnan osy marshrýttan ótýge kúsh pen daıyndyǵym jaqsy ekenin ańǵaramyn jáne áıelder búgingi álemde jańa salalardy baǵyndyryp, óz armandary men múmkindikteriniń shekaralaryn keńeıtýi kerek dep sanaımyn.
Qazaqstandyq qatysýshylarǵa arnalǵan ekspedıııa 6 sáýirde Nepalǵa Doha arqyly ushýdan bastalady, sodan keıin Katmandýdan Lýklaǵa ushady. Sodan keıin ekspedıııa músheleri jaıaý Namche-Bazarǵa jol boıynda demalý jáne akklımatızaııa úshin aıaldamamen barady. Komanda Everest bazalyq lagerine (5350 m.) sáýirdiń ekinshi jartysynda jetemiz dep otyr, onda ujym beıimdelýge jáne taýǵa shyǵýǵa daıyndalýǵa birneshe kúnin jumsaıdy. Bazalyq lagerde taýǵa shyǵýǵa qajetti negizgi daǵdylar boıynsha keshendi jattyǵýlar men jabdyqtardy synaý ótedi.
Komanda Aıland shyńyna (6130 m) shyǵýdy josparlap otyr. Aıland pıkke shyǵý – komandany Everestke shyǵýǵa daıyndaıtyn mańyzdy akklımatızaııa proesi. Aıland shyńyna shyǵý sonymen qatar komanda úshin ózderiniń gıd-sherpalarymen tanysý múmkindigi, olar taýda sportshylardyń qaýipsizdigi men aman-esen kóterilýine kómektesýde mańyzdy ról atqarady. Ol aıaqtalǵannan keıin komanda Everest bazalyq lagerine oralady. Sol jerden sońǵy órmeleý bastalady.
Daıyndyqtyń mańyzdy bóligi dep rýhanı komponentti de atasaq bolady. Jergilikti halyqtyń dástúri boıynsha qudaılarǵa qurmet kórsetetin jáne olardyń qaýipsiz jáne sátti kóterilýine bata suraıtyn býddanyń dástúrli rásimi Pýdja rásimi ótedi.
Sońǵy jáne eń mańyzdy marshrýt bazalyq lagerden (5350 m.) Hýmbý muzdyǵy arqyly birinshi lagerge (6100 m.) qaraı bastalyp, odan ári baǵyt ekinshi lagerge (6400 m.) deıin Bezmolvıe taqtasynda ornalasqan. Sodan keıin marshrýttyń eń qıyn ýchaskeleri tik jartastarmen jáne turaqty muzben 7300 m. bıikke úshinshi lagerge deıin jetýden turady. Bir qyzyǵy, úshinshi lagerge deıin Everest shyńyna (8848 m.) jetý joly men Lhote shyńyna (8516 m.) shyǵý marshrýttary sáıkes keledi. Biraq III lagerden marshrýttar bólinip, tik qarly-muzdy betkeı boıymen komanda IV lagerge 8000 m bıikke shyǵady.
Everest shyńyna sońǵy kóterilý (8848 m) IV lagerden bastalady. Ekspedıııaǵa qatysýshylar aýa raıynyń qolaıly kezeńin kútedi, óıtkeni Everesttegi tabıǵı jaǵdaılar kúrdeli – daýyldy jel, 50 gradýsqa deıin aıaz, tastardyń qulaýy, muzdardyń jarylýy, qar túsýi múmkin. Jospar boıynsha kóterilý 12-16 saǵatty alýy kerek jáne qıyn relefti, sonyń ishinde áıgili Hılları satysyn eńserýden turady. Shyńǵa jetý – fızıkalyq jáne psıhıkalyq turǵydan qıyn sharýa. Túsý de 6-8 saǵatty alady jáne kóterilý kezindegideı yjdahat pen myqtylyqty qajet etedi.
Maqsut Jumaevtyń aıtýynsha, eń mańyzdy mindet ekspedıııa músheleriniń ómiri men densaýlyǵyn saqtaý, densaýlyq jaǵdaıyna kásibı turǵydan qaraý, táýekeldi barynsha azaıtý jáne ekspedıııa múshelerin qaýipsizdikti qamtamasyz etý sebebinen kez kelgen ýaqytta ekspedıııany toqtatý týraly sheshim qabyldaı alatyn basshyǵa sózsiz baǵyný bolady.
Ekspedıııa Qazaqstannyń kórnekti batyrlary – armııa generaly Halyq qaharmany Saǵadat Nurmaǵambetovtiń, Halyq qaharmany Rahymjan Qoshqarbaevtyń jáne Keńes Odaǵynyń Batyry Álııa Moldaǵulovanyń 100 jyldyǵyna arnalady.
Saltanat QAJYKEN,
ASTANA
