جىگىتتەردە جىگىت بار ازاماتى ءبىر بولەك

راسىمەندە ءوز كاسىبىنىڭ ءناسىبىن كورىپ قانا قويماي اينالاسىنا، قوعامعا بەلسەنە ۇلەس قوسىپ جۇرگەن كەيبىر قازاقتىڭ ابزال ازاماتتارىن كورىپ ريزا بولىپ قالاتىنىمىز راس. ال سپورت سالاسىنا كەلەتىن بولساق، بار عۇمىرىن بالا تاربيەلۋگە ارناپ، ءۇيىن ايلاپ كورمەي تەر توگىپ جۇرگەن باپكەرلەردىڭ ەڭبەگىن كورىپ، اللا ساۋلىعىن بەرسىن دەيمىز. سوناۋ 1990 جىلدارى ەل ەكونوميكاسى داعدارىسقا ۇشىراپ، ەگەمەن ەل بولۋدىڭ جارقىن جولىنا تۇسكەندە سپورت سالاسىنىڭ دا قابىرعاسى كۇيزەلىپ، شاڭىراعى تەڭسەلگەن ەدى. سول ءبىر اۋىر كەزەڭدە دە جوققا مويىماي، باردى قاناعات ەتىپ، ءوز سۇيگەن سپورت سالاسىنىڭ تۋىن جىقپاي ەڭبەك ەتكەن جاتتىقتىرۋشىلاردىڭ ەڭبەگى ەرەن دەپ ايتار ەدىك. سول ەل تاۋەلسىزدىگىن العان جىلدان باستاپ، قانشاما اۋىر كەزەڭدەردى باسىنان كەشىرسە دە مويىنۇسىنباي كوپتەگەن تالانتتى بالالاردى تاربيەلەپ، بيىككە ۇشىرا بىلگەن مامان باپكەرلەردىڭ اراسىندا شوقتىعى بيىك تولەگەن سۇلتانوۆ تۇراتىنىن ايتساق ارتىق بولماس.

تولەگەن ەلگە تانىمال كوپتەگەن بالۋانداردى تاربيەلەپ شىعارعان ءوز ءىسىنىڭ مايتالمان مامانى. ءتىپتى وليمپيادا ويىندارىندا كۇمىس جۇلدەگەر اتانعان بالۋاننىڭ تىكەلەي جاتتىقتىرعان جەكە باپكەرى.

تولەگەن ساميدين ۇلى 1967 جىلى 11 ساۋىردە الماتى قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن. دۇيسەن باباەۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپتى 1984 جىلى تامامداعاننان كەيىن، ءوزى قالاعان قازاقتىڭ دەنەشىنىقتىرۋ جانە سپورت ينستيتۋتىنا جوعارى وقۋعا تۇسەدى. ايتۋلى وقۋ ورداسىندا ءدارىس الىپ جۇرگەندە اسكەرگە شاقىرىلىپ، ءۇشارال قالاسىندا تانك باتالونىنداعى موتواتىقىشتار پولكىندا بورىشىن وتەپ ءجۇرىپ، الماتىداعى تسسكا سپورت روتاعا اۋىسىپ كەلەدى. سپورت دەسە ىشكەن اسىن جەرگە قوياتىن قايسار جىگىت وسى سپورت روتادا اسكەري بورىشىن ابىرويمەن اياقتاپ ۇيىنە ورالادى. اسكەردەن كەلگەن سوڭ ءوز وقىعان دەنەشىنىقتىرۋ جانە سپورت ينيستيتۋتىنا قايتا كەلىپ، وقۋىن جالعاستىرادى. جوعارى وقۋ ورداسىن 1990 جىلى بىتىرگەننەن كەيىن، وتەگەن باتىر كەنتىندەگى بجسم كەلىپ، قازاق كۇرەسى، سامبو جانە دزيۋدو كۇرەسىنەن جاتتىقتىرۋشى بولىپ جۇمىسقا تۇرىپ، جاس تالانتتاردى جاتتىقتىرا باستايدى. «وسىلاي ءومىر وزەن اعادى اعىسىمەن»، دەمەكشى، اتتاي 34 جىل بويى ءبىر مەكتەپتە ەڭبەك ەتىپ، قانشاما قىراندارىنىڭ قاناتىن قامداپ، بيىككە ۇشۋىنا زور ۇلەسىن قوسقان. وسى ءبىر ادامنىڭ شيرەك عاسىرلىق عۇمىرىنداي ءبىر مەكتەپتە ەڭبەك ەتىپ، تەر توگە ءجۇرىپ، كوپتەگەن ازيا، الەم ءتىپتى، وليمپيادا ويىندارىندا ولجا سالعان بالۋانداردى دايىنداپ شىعارعان تانىمال باپكەرگە اينالعان. ەگەر سارالاي ايتساق، ءتول شاكىرتى قاينار قاجىمۇقان 2005 جىلى گرەكيادا وتكەن الەم دوداسىندا قازاق كۇرەسىنەن الەم چەمپيونى اتانسا، زاكەن شىڭعىس 2015 جىلى تاشكەنتتە، قۇداينازار زەينوليەۆ 2018 جىلى ءۇندىستاندا، 2019 جىلى موڭعوليادا تەكەي زەيناليەۆ ازيا چەمپيوندارى بولىپ تانىلعان. ال دزيۋدو كۇرەسىنەن ليۆاندا وتكەن ازيا چەمپيوناتىندا الماس عالىموۆ قولا جۇلدەنى جەڭىپ العان. ءاربىر باپكەردىڭ ارمانى وليمپيدا چەمپيونىن دايىنداپ شىعارۋ ەكەنى بەسەنەدەن بەلگىلى. ارمانسىز ادام بولماس. ءيا، ارماندا توككەن تەرمەن، ايانباي جاساعان ەڭبەكتىڭ ارقاسىندا كەلەتىنى انىق. تولەگەننىڭ دە كوپتەگەن ارمانداعان ارمانى ورىندالىپ، بەل شاكىرتى تەمىرجان داۋلەت 2020 جىلى توكيودا پاراليمپيادا جارىسىندا فينالدا كۇرەسىپ، كۇمىس جۇلدەنى جەڭىپ الىپ قازاقستاننىڭ اتىن الەمگە ءبىر تانىتتى. ۇل مەن قىزداردى تەڭدەي جاتتىقتىراتىن تولەگەن ساميدين ۇلىنىڭ شاكىرت قىزدارىنىڭ دا جەتىستىكتەرى جەتەرلىك.

2022 جىلى وتكەن ازيا چەمپيوناتىندا اياجان ءازىم قولا جۇلدەگە قول جەتكىزىپ، ءبىر قۋانتادى. سونىمەن قاتار، اسكەري سامبودان دا شاكىرتتەرى ۇلكەن الامانداردا بايگەسىز قايتقان ەمەس. ايتالىق، ارمەنيادا وتكەن الەم چەمپيوناتىندا دارىندى شاكىرتى ەلزات اسيەۆ الەم چەمپيونى اتاعىن جەڭىپ العان. جانە دە وسى جىلى اقتاۋ قالاسىندا وتكەن ازيا چەمپيوناتىندا ءتول شاكىرتى عازيزا نۇرماعانبەتوۆا التىن جۇلدەگە يە بولىپ، ەل نامىسىن ابىرويمەن قورعاعان. سونداي-اق، باپكەرىنىڭ ماڭداي تەرىن اقتاعان قازاقستان رەسپۋبيكاسىنىڭ چەمپيونى، ەۋروپا جارىسىنىڭ كۇمىس جانە قولا جۇلدەگەرى، ازيا كۋبوگىنىڭ يەگەرى، 2023 جىلى الەم چەمپيوناتىنا قاتىسقان ەدىل ەربول ۇلى، قازاقستان چەمپيونى، ازيا كۋبوگىنىڭ قولا جۇلدەگەرى، 2024 جىلى الەم چەمپيوناتىندا ونەر كورسەتكەن اپاق شامشيددين، قازاقستان چەمپيوناتىنىڭ كۇمىس جۇلدەگەرى سماعۇل تىنىشيىقباي جانە قازاقستان چەمپيوناتىنىڭ قولا جۇلدەگەرى، ازيا كۋبوگىنىڭ 2024 جىلى قولا جۇلدەگەرى نۇرتازا ەراسىل سىندى ءتول شاكىرتتەرىنىڭ جەتىستىگىمەن قۋانتا الادى.

مىنە، ايتا بەرسەڭ ءبىر تۇيەگە جۇك ارتار جەتىستىكتەرى بار بىلىكتى مامان، تالانتتى باپكەر، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەگى سىڭىرگەن جاتتىقتىرۋشىسى تولەگەن ساميدين ۇلى سۇلتانوۆتىڭ جەتكەن جتىستىكتەرى وسىنداي. ءيا، باپكەر ءۇشىن ايانباي ەڭبەك ەتىپ، قانشاما بوتا بالۋانداردىڭ ۇلكەن سپورتشى بولىپ قالىپتاسۋىنا 34 جىل توككەن تەرى زايا كەتپەگەنىنىڭ كۋاسى بولدىق. «سابىر ەتىپ سارعايعان جەتەر مۇراتقا»، دەمەكشى، تولەگەن ساميدين ۇلى ومىرىندە الدىنا قويعان ماقستانىنا قول جەتكىزگەن جان. وتباسىندا ءبىر ۇل ءبىر قىز تاربيەلەپ وتىرعان باقىتتى اكە. ەڭبەك ادامدى ەر اتاندىرادى. قوعام مەن ادامزات ءۇشىن ەڭبەك ەتۋ ۇلكەن ەرلىك دەپ بىلگەن ءجون شىعار. «ءبىر ادام قازعان قۇدىقتان مىڭ ادام سۋ ىشەدى»، دەمەكشى، ءبىر اۋىلدان قانشاما دارىنداردى تاربيەلەپ شىعارىپ جاتقان تولەگەننىڭ ەڭبەگىن ەل كورىپ ءبىلىپ باعاسىن بەرىپ وتىر. ەل ءىشى قاشاندا وزدەرىنىڭ ءاپايتوس باتىرلارىمەن، بىلىكتى دە بىلگىر باپكەرلەرىمەن ماقتانادى. ەندەشە، تولەگەن ساميدين ۇلىنىڭ وتەگەن ەلدىمەكەنىندە سپورت مەكتەبىندەگى ەڭبەگىنىڭ جەمىسىن كورگەن جەرگىلىكتى حالىق ارقاشاندا ماقتاناتىنىن بەك سەنىمدىمىز.

اقىن ورداباي ۇلى،

الماتى